این قرص است، نه نقل و نبات!

مصرف زیاد استامینوفن بسیار خطرناک و حتی مرگبار است. این را متخصصان آمریکایی بیماری‌های کبدی می‌گویند. اما ظاهرا کسی این هشدار را جدی تلقی نمی کند.

آن گونه که دکتر ویلیام لی کارشناس بهداشتی مرکز بیماری‌های کبدی در دانشگاه تگزاس می‌گوید: «مردم در بیشتر کشورها به راحتی به انواع مختلف داروهای استامینوفن به عنوان داروی OTC (بدون نیاز به نسخه) برای خوابیدن، رفع درد و یا سرماخوردگی دسترسی دارند بدون آن که بدانند مصرف بی‌رویه این دارو می‌تواند خطرناک و مضر باشد.»

به گزارش یونایتد پرس، دکتر لی مصرف بی‌رویه استامینوفن را موجب مشکلات کبدی جدی منتهی به مرگ می‌داند و می‌گوید: طبق آمار تایید شده آزمایشگاهی، سالانه صدها نفر بر اثر مصرف بی‌رویه استامینوفن جان خود را از دست می‌دهند.

آخرین آمارهای موجود در ایران حاکی از آن است که مردم کشور ما نیز از آن جمله افرادی هستند که بدون توجه به عوارض مصرف این دارو، مشت مشت استامینوفن می‌خورند، به طوریکه وزارت بهداشت مصرف استامینوفن کدئین ایرانی‌ها را سالانه «یک میلیارد و 98 میلیون قرص» اعلام کرده است.

و البته اگر میزان مصرف استامینوفن ساده هم به این آمار اضافه شود، آمار مصرفمان میلیاردی‌تر می‌شود.
اعتیاد خاموش

میزان مصرف نوع کدئین‌دار استامینوفن از آن روی مورد توجه متخصصان قرار دارد که «اعتیاد» به مسکن از عوارض بسیار جدی مصرف این نوع از دارو‌هاست.

داروهای مسکن معمولی، داروهای خواب‌آور (گروه بنزودیازپین‌ها مثل دیازپام، لورازپام و...) و همچنین مسکن‌هایی که در ترکیب آنها مواد‌مخدر وجود دارد مانند استامینوفن کدئین و اکسپکتورانت کدئین از جمله داروهایی هستند که درصورت مصرف خودسرانه و طولانی مدت منجر به اعتیاد افراد می‌شوند.

هرچند مصرف داروهای ضد‌درد که جنبه مخدر دارند گاهی ناگزیر است، اما این مصرف باید با تجویز پزشک و تحت نظر باشد. دوز مصرف و زمان استفاده‌ای که ممکن است منجر به اعتیاد به مسکن شود با توجه به نوع دارو متفاوت است، اما به‌طور کلی استفاده از این داروها در زمانی بیش از 2 ماه و البته تحت نظر پزشک توصیه نمی‌شود.

داروهای مسکن و خواب‌آور باعث تغییرات رفتاری یا روانی همچون سرخوشی مختصر، پرخاشگری، اختلالات درکی، اختلال قضاوت، گیجی، رخوت، خواب آلودگی، شل شدن عضلات، به هم خوردن تعادل و اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی می‌شوند. همچنین مصرف طولانی داروهای مسکن و خواب‌آور عوارضی شامل افسردگی، سردرد، ناراحتی گوارشی، آسیب کبدی و اختلال حافظه در پی دارد.

اما علاوه بر عوارض مصرف، ترک این داروها نیز عوارضی به‌دنبال دارد. ترک داروهای مسکن و خواب‌آور دارای علائمی است که این علائم معمولا روز بعد از قطع دارو شروع می‌شود. علائم ترک این داروها شامل افسردگی، اضطراب، بی‌قراری، اختلال خواب، بی‌اشتهایی، تهوع، کاهش فشارخون، افزایش درجه حرارت بدن، تشنج و حتی اغما و مرگ است.

شدت و نوع این علائم بسته به نوع دارو متفاوت است. افرادی که به استفاده از داروهای کدئین دار معتاد باشند درصورت ترک دارو دچار بدن درد، خمیازه، آبریزش از بینی و اسهال می‌شوند.
نشانه‌ای از خوددرمانی

آمار بالای مصرف قرص استامینوفن در کشور را می توان نشانه‌ای از خود درمانی دانست. این درحالی است که مصرف بالای چنین داروهایی به منظور کاهش درد، با مخفی کردن علائم بیماری و درد باعث طولانی شدن درمان و یا در برخی اوقات باعث درمان اشتباه می شود. همچنین براساس تحقیقات به عمل آمده زنانی که به‌طور مداوم از داروی مسکن استامینوفن، بروفن و از این قبیل استفاده می‌کنند، دو برابر افراد معمولی در خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند.

اما مهم‌ترین و جدی‌ترین عارضه‌ای که مصرف بی‌رویه استامینوفن به همراه دارد، آسیب کبدی است. به‌گونه‌ای که به گفته دکتر شادنیا متخصص سم‌شناسی، حتی در کشور‌های غربی که مصرف الکل رواج زیادی دارد، شایع‌ترین دلیل پیوند کبد مصرف استامینوفن است. آسیب ریوی و ابتلا به آسم از دیگر عوارض مصرف استامینوفن است.

مصرف میزان بالای استامینوفن، میزان آنتی‌اکسیدان «گلوتاتیون» را در بافت شش‌ها کاهش می‌دهد که این امر موجب آسیب ریه و بروز بیماری‌های تنفسی از جمله آسم می‌شود. این عوارض درحالی است که در کشور ما به‌طور معمول مردم این دارو را بی‌خطر می‌دانند و بی‌حساب و کتاب از استامینوفن ساده و کدئین استفاده می‌کنند.