افزایش نصب دوربین مدار بسته در مدارس دخترانه

گروه جامعه، فاطمه رمضانیان- نصب دوربین‌های مداربسته در مدارس دخترانه که از چند سال قبل به طور جسته و گریخته دنبال می‌شد، اکنون در آستانه سال تحصیلی جدید، به طور فراگیر به ویژه در مدارس غیرانتفاعی پایتخت دنبال شده که این مهم، نگرانی و اعتراض خانواده‌ها ونیز اضطراب دانش‌آموزان را موجب ‌‌شده‌است. دخترانی که احساس می‌کنند دائم کنترل می‌شوند و تحت نظر هستند و می‌گویند که تمرکز خود را مقابل دوربین‌های کنترل گری که مدام به آن‌ها چشم دوخته‌اند، از دست می‌دهند. بحث نصب دوربین‌های مداربسته در مدارس، سال‌هاست که مطرح شده و البته عمدتا با انکار متولیان آموزش و پرورش همراه می‌شود. چنانچه عباس رهی، معاون آموزش و نوآوری وزیر آموزش و پرورش در سال 1388 عنوان کرده بود: « قرار نیست که در مدارس کار پلیسی انجام دهیم یا بخواهیم دوربین نصب کنیم. به نظر ما این عمل اشتباه است.» با این حال در همان روزها و حتی بسیار قبل تر از آن نیز طرح نصب دوربین‌های مداربسته در مدارس در حال اجرا بود تا دانش‌آموزان را با تجربه نگاه مراقب و سردی که از دریچه کوچک یک دوربین تمام حرکات آن‌ها را کنترل می‌کرد، آشنا کند.

چشم‌هایی در تعقیب دانش‌آموزان

دوستی تعریف می‌کرد که روز اول مدرسه، مادرش هنگام خداحافظی به او گفته که مراقب حرکاتش باشد، چرا که چشم‌های مادر همه جا مثل عقاب به دنبال اوست. حکایت نصب دوربین‌های مداربسته حکایت چشم‌های عقاب گونه است که فقط دانش‌آموزان را در خود فرورفته و بی صدا بر جا می‌گذارد. موجوداتی که جلوی چشم دوربین، بی روح و نامريی می‌آیند و می‌روند و زیرچشمی به آن نگاه می‌کنند.

«ابوالقاسم خسروی» عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفت و گو با «قانون» در خصوص نصب دوربین‌های مدار بسته در مدارس و افزایش نصب آن در سال جدید تحصیلی می‌گوید « قانون یا مصوبه خاصی در این زمینه وجود ندارد و این طرح، آیین نامه داخلی خود ادارات آموزش و پرورش است.» خسروی که خود تجربه مدیریت مدارس پسرانه را بر عهده داشته اظهار می‌دارد که در مدرسه ای با 500 نفر دانش‌آموز ممکن است چند نفر وجود داشته باشند که کلاس و محیط مدرسه از رفتار آن‌ها متاثر شود، اما کنترل فیزیکی دانش‌آموز یا نصب دوربین مداربسته نمی‌تواند بازدارنده مناسبی برای رفتارهای پرخطر این دانش‌آموزان باشد.او معتقد است تحت گفته همان حدیث معروف، انسان از هرچه منع شود به آن گرایش پیدا می‌کند و دوربین و محدودیت‌هایش نیز همین حالت را برای دانش‌آموزان به وجود می‌آورد، منع شدن و در عوض، ترغیب شدن به خطا. وی تاکید می‌کند: این موضوع شاید در مدارس شبانه روزی که چاره‌ای برای کنترل رفتارها جز نصب دوربین وجود ندارد بتواند فایده‌ای حاصل کند، اما در مدارس عادی و روزانه نه. اگر این بچه‌ها بخواهند کاری را انجام دهند می‌دهند. نصب دوربین تنها باعث می‌شود که این رفتار‌ها هر روز پنهان و پنهان تر شوند.

فراگیر شدن نصب دوربین

آن‌گونه که عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس می‌گوید، روند نصب دوربین در مدارس دخترانه به روندی فراگیر تبدیل شده و اکنون در بسیاری از مدارس دخترانه شهرهایی چون «تهران، اصفهان، مشهد، شیراز، تربت‌حیدریه و ...» دوربین‌های مدارس بسته ، سایه به سایه دختران را کنترل می‌کنند.خسروی در خصوص واکنش مجلس شورای اسلامی نسبت به نصب دوربین در مدارس دخترانه پاسخی نمی دهد اما همچنان تاکید می‌کند که نصب دوربین در مدارس موجب می‌شود که رفتارهای پنهانی دانش‌آموزان بیشتر و بیشتر شود.

دوربین مدار بسته و حس زیر نظر بودن

«شیدا»، دختر 25 ساله‌ای که تجربه نصب دوربین در دبیرستان محل تحصیلش را 10 سال قبل در سال 1382 پشت سر گذاشته، در گفت و گو با «قانون» می‌گوید که تنها نامی که می‌تواند بر احساسش از نصب آن دوربین در مدرسه بگذارد، نام «پاییدن» است. او احساس می‌کرده که مرتب او را می‌پایند و مراقبش هستند. تعریف می‌کند که حتی وقت غذا خوردن وقتی چشمش به دوربین می‌افتاده لقمه توی گلویش گیر می‌کرده و از جلوی دوربین بلند می‌شده. در پاسخ به سوالم مبنی بر اینکه در کجای مدارس این دوربین‌ها وجود داشت، می‌گوید که تقریبا همه جا؛ کنار بوفه، کنار دستشویی، داخل همه راهروها و داخل حیاط را با دوربین کنترل می‌کردند. تعریف می‌کند که پس از نصب این دوربین‌ها به اتفاق چند نفر از دانش‌آموزان نامه‌ای نوشتند و از زیر داخل دفتر مدیر انداختند که قسمت‌هایی از آن را به یاد دارد: « به زندان آلکاتراز خوش آمدید!... ما اگر بخواهیم کاری را بکنیم، می‌کنیم.

چه با دوربین و چه بدون آن. این دوربین فقط به ما حس زیر نظر بودن می‌دهد... ما حتی نمی‌توانیم ساندویچمان را بخوریم.» این همان نکته‌ای است که خسروی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز با سابقه مدیریتش در مدارس به آن پی برده و آن را در اظهاراتش عنوان کرد. شیدا ادامه می‌دهد که بعد‌ها در دانشگاه نیز دوربین مداربسته و زیر نظر بودن را تجربه کرده و بسیاری از دانشجویان به دلیل کوچک‌ترین خطا با کمیته انضباطی دانشگاه مواجه شدند.

چه کسانی از چشم دوربین، دانش‌آموزان را کنترل می‌کنند؟

مجید ابهری، جامعه‌شناس و رفتار شناس اجتماعی در گفت‌و‌گو با «قانون»، به نصب این دوربین‌ها چه در مدارس و چه حتی در مغازه‌ها اعتراض می‌کند و می‌گوید که از نگاه رفتارشناسی، انسان وقتی احساس می‌کند که به طور نامرئی و نامحسوس تحت نظر است، ممکن است دست به رفتارهایی بزند که در شرایط عادی آن را انجام نمی‌دهد و اصلا تمایلی به اجرای آن ندارد. کنترل غیر مستقیم به این شکل، باعث بروز عکس‌العمل‌های نامناسب رفتاری خواهد بود یعنی افراد به‌خصوص نوجوانان و جوانان برای نشان دادن شجاعت و برتری خود، جایی دور از دوربین دست به اعمالی می‌زنند که در شرایط عادی تمایلی به انجام آن ندارند. ابهری معتقد است که بزهکار و خطاکار هرگز در مقابل دوربین دست به حرکاتی که مد نظر ماست نمی زنند.

این موضوع تنها منجر به نا امن کردن محیط آموزشی و ایجاد استرس و اضطراب در دانش‌آموزان خواهد بود. وی در ادامه می‌پرسد که مگر در مدارس ما چه خبر است که باید با دوربین کنترل شود، و اصلا چه کسانی می‌خواهند که از دریچه چشم دوربین، فرزندان این جامعه را کنترل کنند و به چه چیزی می‌خواهند برسند؟ به سیگار و مواد و رفتارهای غیر اخلاقی؟ مطمئن باشند که چنین چیزی نمی بینند، چرا که بچه‌ها اگر هم درصدد انجام آن باشند از دریچه چشم دوربین می‌گریزند. این جامعه شناس در ادامه می‌افزاید: «نمی‌دانم چرا گاهی مسئولان دست به انجام کاری می‌زنند که فاقد بررسی‌های لازم و چکش کاری شده است.»

دوربین‌ها بیشتر می‌شود؟

اکنون در حالی که در کمتر از دو ماه دیگر، سال تحصیلی جدید آغاز می‌شود، زمزمه‌هایی از افزایش نصب دوربین در مدارس دخترانه شنیده می‌شود که در صورت تحقق، موجی تازه از نگرانی و ابهام را در خانواده‌ها همراه خواهد داشت.همان طور که کارشناسان می‌گویند قانون یا مصوبه ای زمینه نصب دوربین در مدارس وجود ندارد و از سویی، از متولیان آموزش و پرورش نیز جز انکار چیزی شنیده نمی شود. با این حال هیچ یک از اینها موجب نشده که مدارس از نصب دوربین‌های مداربسته و گرفتن آرامش از دانش‌آموزان دختر و پسر، و به ویژه دختران خودداری کنند. دخترانی که سر کلاس کنار پنجره با نگاه به دوربینی که گوشه حیاط است و انگار مستقیم به او زل زده ، ناخواسته دچار اضطراب می‌شوند یا روز امتحان داخل راهرو با دیدن پیکر کوچک دوربین که از بالا به او چشم دوخته، تمام تمرکزش را از دست می‌دهد. دانش‌آموزانی که در وجودشان نهادینه شده است که به آن‌ها هیچ اعتمادی نیست و مستحق این هستند که زیر نظر باشند تا دست از پا خطا نکنند، و دست از پا خطا نمی کنند تا زمانی که دوربین هست، تا زمانی که همان چشم عقاب گونه را بالای سر خود می‌بینند و اگر روزی این چشم دیگر وجود نداشته باشد، همه همان حس رهایی از زندان و جبران روزهای اسارت را خواهند داشت.

منبع: روزنامه قانون