سرطان روده بزرگ را بهتر بشناسید

جمله «پیشگیری بهتر از درمان» است را افرادی به خوبی درک می‌کنند که یک دوره بیماری سخت را تحمل کرده‌اند و این در حالی است که پیش از آن می‌توانستند با مراجعه زودهنگام به پزشک مانع از بروز بسیاری از عوارض بیماری و نیز وخامت آن شوند.

از این رو پزشکان همواره توصیه می‌کنند که با مشاهده کوچک‌ترین علائمی از بیماری در بدن حتما به پزشک مراجعه کنید تا درصورت وجود مشکل با بررسی‌های دقیق‌تر از پیشروی آن جلوگیری کنید. سرطان از جمله بیماری‌هایی است که اگر زود تشخیص داده شود، قابل درمان بوده و بیمار رنج زیادی را تحمل نمی‌کند ولی در اغلب مواقع، بیمار زمانی متوجه بیماری می‌شود که پزشکان قادر به انجام کار خاصی برای بهبود نبوده و به عبارتی کار از کار گذشته است.

سرطان روده‌بزرگ را شاید به جرأت بتوان سومین سرطان شایع در میان زنان و مردان و دومین علت مرگ و میر بیماران مبتلا به سرطان در آمریکا به شمار آورد. اما همین بیماری در صورت تشخیص زودهنگام به راحتی قابل درمان است.

بنابراین، شناخت علائم و چگونگی بروز این بیماری می‌تواند در تشخیص احتمالی مؤثر باشد. سرطان روده بزرگ از «پولیپ» یا همان رشد توده‌های خوش‌خیم در سطح داخلی روده آغاز می‌شود. توده‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که خطایی در رشد سلول‌ها و ترمیم جدار داخلی روده‌ها رخ دهد.

بیشتر پولیپ‌های خوش‌خیم باقی می‌مانند ولی برخی قابلیت تبدیل به توده‌های بدخیم سرطانی را داشته و برداشتن زودهنگام آنها مانع از سرطانی شدنشان می‌شود.

گوش به زنگ باشید!
محققان پس از بررسی‌های فراوان دریافتند که احتمال ابتلا به سرطان روده‌بزرگ بیش از هر چیز به ژنتیک و سبک زندگی افراد بستگی دارد. برخی عوامل نیز از قبیل سن، سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ، سرطان سینه یا تخمدان و پولیپ یا بیماری التهابی روده احتمال بروز سرطان روده بزرگ را تا حد قابل توجهی افزایش می‌دهد.

لازم به ذکر است که بیشتر مبتلایان به این بیماری بالای 50 سال هستند. در واقع، این عوامل تحت کنترل نبوده و در برخی شرایط ناخواسته، فرد را در معرض ابتلا به سرطان قرار می‌دهد. اما از سوی دیگر، برخی دلایل تحت کنترل نیز وجود دارند که خطر سرطان روده‌بزرگ را بالا می‌برند. رژیم سرشار از گوشت قرمز یا گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس و نیز پخت گوشت در دمای بالا، افزایش اندازه دور کمر، فعالیت محدود و حتی بی‌تحرکی و استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکلی از جمله عواملی هستند که افراد با رعایت آنها می‌توانند مانع از بروز سرطان روده شوند.

سرطان روده‌بزرگ هیچ زنگ خطر و علامت زودهنگامی ‌مبنی بر آغاز بیماری ندارد از این رو محققان همواره توصیه می‌کنند که بررسی و معاینه توسط پزشک می‌تواند به تشخیص سریع بیماری کمک کند. در روند بیماری، وجود خون در مدفوع، درد شکمی، تغییر در اجابت مزاج مانند بروز یبوست یا اسهال وکاهش وزن بی‌علت یا خستگی قابل مشاهده است.

از تشخیص تا درمان
با بروز علائم، تومورهای ایجاد شده شروع به رشد کرده و درمان آنها دشوارتر می‌شود. پزشکان معتقدند آزمایشات دوره‌ای بهترین راه تشخیص این بیماری به شمار می‌رود. به افراد بالای 50 سال توصیه می‌شود که هر 10 سال و با آزمایش «کولونوسکوپی» از سلامت روده بزرگ مطمئن شوند. در این روش، پزشک متخصص از طریق دوربینی بسیار کوچک قادر به مشاهده روده بزرگ از ناحیه مقعد خواهد بود. این آزمایش نه تنها تومورهای سرطانی را در ابتدای شکل گیری شناسایی می‌کند بلکه با خارج کردن پولیپ‌ها از بروز سرطان روده‌بزرگ نیز ممانعت می‌شود.

به تازگی روش نوین «سی‌تی اسکن روده بزرگ» جایگزین «کولونوسکوپی» شده و متخصصان از این طریق نمایی سه بعدی از روده به دست می‌آورند. به این روش جدید «کولونوسکوپی مجازی» نیز می‌گویند که بدون وارد کردن دوربین به داخل بدن و تنها از طریق مقعد، قادر به رویت پولیپ‌های احتمالی و سایر ناهنجاری‌ها در روده بزرگ هستند.

تنها مشکل این روش را می‌توان در این موضوع دانست که در صورت مشاهده پولیپ، باز هم باید «کولونوسکوپی» به منظور خارج کردن پولیپ برای بیمار انجام شود.

یکی دیگر از روش‌های تشخیصی سرطان روده بزرگ، عکسبرداری از روده با استفاده از اشعه ایکس است. در این روش، متخصص با کمک مایع «باریم» به عنوان ماده «حاجب»، سطح داخلی روده و مقعد را بهتر و شفاف تر نظاره کرده و پولیپ، تومور و تغییرات ایجاد شده در بافت روده را شناسایی می‌کند. ولی به دنبال عکسبرداری از روده معمولا پزشک معالج «کولونوسکوپی» را نیز برای اطمینان بیشتر تجویز می‌کند.

پس از تشخیص تومور سرطانی، پزشک با نمونه‌برداری از بافت تومور طی عمل «کولونوسکوپی»، پولیپ را خارج کرده و از بخش‌های بافت روده نمونه‌گیری می‌کند.

سپس سرطانی بودن آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در مشاهداتی که بر نمونه‌های گرفته شده صورت می‌گیرد، پزشک مراحل سرطان را بسته به رشد تومورها طبقه‌بندی می‌کند. به‌طور کلی، اندازه تومور به مرحله رشدی آن بستگی ندارد و در واقع، مراحل رشد می‌تواند نوع درمان مورد نیاز را مشخص کند. مراحل تعیین شده به شرح ذیل‌اند:
مرحله صفر: سرطان درپوشش درونی بافت روده‌بزرگ قرار دارد.

مرحله 1: سرطان هنوز به دیواره داخلی روده گسترش نیافته است.

مرحله 2: سرطان به لایه ماهیچه‌ای روده سرایت کرده است.

مرحله 3: سرطان به یک یا برخی از غدد لنفاوی در نزدیکی روده منتشر شده است.

مرحله 4: در این مرحله، سرطان آنقدر پیشرفت کرده که به اندام‌های دیگری مانند کبد، ریه و استخوان‌ها نیز سرایت داشته است.

در واقع، شانس زنده ماندن بیمار به مرحله بیماری بستگی دارد که فرد در آن قرار گرفته است. هر چه مراحل بالاتر رود، احتمال زنده ماندن و درمان بیمار کاهش می‌یابد. بیمارانی که پس از 5 سال متوجه بیماری خود شده‌اند، تنها 5 سال شانس زنده ماندن دارند.

افرادی که در مرحله شماره یک بیماری قرار دارند، 74 درصد احتمال حیات دوباره و بیمارانی که در مرحله 4 هستند، تنها 6 درصد امید به زندگی دارند.

بیمار در هر یک از مراحل بیماری که باشد، باید برای درمان تحت عمل جراحی قرار گیرد تا بافت سرطانی از روده و بافت‌های مجاور خارج شود، چنانچه توده یا بافت سرطانی بزرگ باشد، پزشک ممکن است بخش کاملی از روده را تخلیه کند.

ولی اگر تومورهای سرطانی بزرگ شده و به سایر اندام‌ها نیز گسترش یافته باشند، عمل جراحی نه به منظور درمان بلکه به جهت برداشتن تومورهای اضافی صورت می‌گیرد.

درمان سرطان روده بزرگ معمولا ترکیبی از درمان‌هاست که پرتودرمانی و شیمی‌درمانی را شامل می‌شود. با عود کردن بیماری یا متاستاز تومور (متاستاز روندی است که در آن سلول‌های سرطانی به سراسر بدن مهاجرت می‌کند) درمان به مراتب دشوارتر می‌شود.

ولی پرتودرمانی و شیمی ‌درمانی به بهبود علائم و بالا رفتن شانس زنده ماندن بیمار کمک می‌کند. در روش درمانی دیگری موسوم به «حذف با بسامد رادیویی»، پزشکان با استفاده از حرارت شدید تومورهای سرطانی را می‌سوزانند.

هنگام انجام سی تی اسکن، وسیله‌ای سوزنی مانند را وارد بدن می‌کنند که حرارت را مستقیما به تومور هدایت کرده و شماری از تومورهایی که با عمل جراحی از بدن خارج نشده‌اند را می‌سوزانند. در افرادی که متاستاز کبدی داشته و تومورهای آن قابل برداشتن نیست، ترکیب شیمی ‌درمانی و روش یاد شده می‌تواند مؤثر باشد.

سرطان روده بزرگ را مهار کنید
محققان معتقدند که افراد با رعایت برخی اصول بسیار ساده می‌توانند از خود در برابر ابتلا به سرطان روده بزرگ محفاظت کنند. مصرف غذاهای مغذی و سرشار از ویتامین و مواد معدنی، ورزش کافی در طول روز و کنترل وزن تا حدود 45 درصد، خطر ابتلا به این سرطان را کاهش می‌دهد. مؤسسه ملی سرطان آمریکا توصیه می‌کند: «رژیم غذایی کم چربی که مقادیر قابل‌توجهی فیبر، میوه و سبزی ها روزانه را در بر گیرد برای جلوگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ بسیار مفید است». تحقیقات مذکور نشان می‌دهد، افرادی که به‌طور منظم ورزش می‌کنند، 24 درصد کمتر از دیگران دچار این بیماری می‌شوند.

پس با تغییر سبک زندگی و پیش گرفتن یک روند سالم سعی کنید خود را در معرض انواع بیماری‌ها قرار نداده و از حیات خود لذت ببرید.