۱۳ نکته طلایی درباره توپ طلای فیفا

پارسینه: از سر استنلی متیوس در سال 1959 تا لیونل مسی در سال 2012، سنت انتخاب یک فوتبالیست به عنوان بازیکن برتر سال، طی پنجاه دهه ی متوالی همچنان ادامه دارد.

لیست درخشانی از اسامی طی سالها به این عنوان مفتخر شده اند و این مراسم به قسمتی ثابت از تقویم سالانه ی فوتبال جهان تبدیل شده است، به طوری که طرفداران فوتبال را مجذوب رکوردها و ماجراهای جالب خود کرده است. در حالی که تنها چند هفته به مراسم امسال باقی مانده و نام برگزیده ی سال 2013 همچنان نامشخص است، سایت فیفا به تهیه ی لیستی 13 نکته ای درباره ی معتبرترین جایزه ی انفرادی فوتبال یعنی توپ طلای فیفا تهیه کرده است:

1. ریشه ی فرانسوی
درست مانند خود فیفا که در سال 1904 میلادی و هم چنین جام جهانی در سال 1928 میلادی بنیان گذاشته شدند که جام جولز ریمبت به تیم برتر این رقابت ها اهدا می گردید، جایزه ی توپ طلا هم در فرانسه پایه گذاری شد. این جایزه توسط مجله ی فرانس فوتبال در جهت گرامی داشت و تشویق بهترین بازیکن فوتبال در اروپا تاسیس شد و در ابتدا توپ طلای فرانس فوتبال لقب گرفت.

با این که بازی های بسیار که ریشه در روی دیگر این بازی انگلیسی داشت، در جای جای اروپا صورت می گرفت، اما نخستین جایزه به سر استنلی متیوس از انگلستان تعلق گرفت.

2.توپ طلا از اروپا تا سراسر جهان
در ابتدا این جایزه تنها به بازیکنان اهل اروپا که در باشگاه های اروپایی بازی می کردند اهدا می شد. این رویه در سال 1995 تغییر کرد و قرار بر این شد که منتخبین تنها بازیکن تیم های اروپایی باشند و ملیت شان در انتخاب بهترین بازیکن سال تاثیری نداشته باشد.

در سال 2007 میلادی قید اروپایی بودن باشگاه برای دریافت جایزه ی توپ طلای فرانس فوتبال برداشته شد و دریافت این جایزه برای تمامی بازیکنان در سراسر جهان ممکن شد، اتفاقی که سه سال بعد به ادغام جایزه ی فرانس فوتبال با جایزه ی بازیکن سال فیفا، که در سال 1991 پایه گذاری شده بود، منجر شد. اقدامی که برای ستارگان فوتبال آمریکای جنوبی مانند پله، گارینچا، دیه گو مارادونا ، زیکو و کابیلاس دیر صورت گرفت و آن ها را علی رغم درخشش و بازی فوق العاده شان از دریافت این جایزه محروم کرد.

3.جبران سال های از دست رفته
در سال 1994 روماریوی برزیلی با دریافت جایزه ی سال فیفا توانست اولین بازیکن از آمریکایی جنوبی باشد که این انحصار را از بین می برد، که این اتفاق با انتخاب هم بازی اش در تیم ملی برزیل یعنی رونالدو به عنوان برنده ی جایزه ی توپ طلا تکمیل شد.

می توان گفت این رویه به نوعی ادامه ی مسیر آرژانتینی ها بود یعنی دی استفانو در اسپانیا که دو بار در سال های 1957 و 1959 میلادی برنده ی توپ طلای فرانس فوتبال شده بود. و دیگر ی اومار سیوری که در ایتالیا به عنوان بهترین بازیکن در سال 1961 انتخاب شده بود. ین دو در واقع بازیکنانی دو ملیتی بودند که در خاک آرژانتین متولد شده بودند. به هر حال آمریکای جنوبی در سال های اخیر به جبران دوره های گذشته پرداخته و می توان 4 سال متوالی اهدای این جایزه به لئو مسی بازیکن آرژانتینی بارسلونا را نوید بخش دورانی تازه دانست.

4. استثنای آفریقایی
این جایزه سال ها توسط بازیکنان اروپایی و آمریکای جنوبی تحت سلطه قرار گرفته بود و به نحوی این بازیکنان صاحب بلامنازع توپ طلا بوده اند تا جایی که تنها یک بار بازیکنی از قاره ی دیگر موفق به دریافت این جایزه شده از. این بازیکن جورج وا اهل لیبریا بود که در سال 1995 با دریافت هر دو جایزه یعنی توپ طلای فرانس فوتبال و بازیکن سال فیفا، آفریقا را به عنوان قطبی همیشگی در فوتبال روز دنیا تثبیت کرد.

5.پیشگام توپ طلا
اولین توپ طلا به بازیکن افسانه ای فوتبال یعنی سر استنلی متیوس تعلق گرفت، بازیکنی که به تناسب استعداد بی حد و اندازه اش، نه تنها به اندازه ی کافی تقدیر نشد بلکه، کلکسیون نقره ای او به جام FA کاپ به همراه بلک پول که در سال 1953 به آن دست یافته بود محدود شد.

بال راست تیم بلک پول که به خودش لقب جادوی دریبل داده بود همچنان با شناخت استعدادهایش، رفتاری مثال زدنی و همچنین سبک زندگی بی عیب و نقصی که داشت به نیک نامی و شهرت درخشان خود تداوم بخشید. ایم ویژگی ها باعث شدند که سر متیوس بتواند تا پنجاه سالگی به بازی حرفه ای فوتبال ادامه دهد و به نحو شگفت انگیزی جایزه ی توپ طلای فرانس فوتبال را در سن 41 سالگی به دست آورد.

6.جوان حرف اول را می زنند
از سوی دیگر جوان ترین بازیکنی که تا به حال موفق به دریافت این جایزه شده است، رونالدوی برزیلی است که در سال 1997 هر دو جایزه ی توپ طلا و بازیکن سال را در حالی که فقط 21 سال داشت، دریافت کرد. همچنین مایکل اوون بازیکن انگلیسی تنها چند ماه بزرگتر، در همین سن و سال جایزه ی توپ طلای سال 2001 را دریافت کرد. صاحب کنونی عنوان بهترین بازیکن جهان یعنی لیونل مسی درحالی اولین بار جایزه ی ادغامی بهترین بازیکن جهان را دریافت کرده است که این دو جایزه از سال 2007 به شکل توپ طلای بهترین بازیکن سال فیفا در آمده است.

این مهاجم آرژانتینی هم مانند رونالدوی برزیلی که به این عنوان در سال 1996 دست یافت، همچنان جوان ترین بازیکنی است که موفق به دریافت جایزه ی توپ طلا برای بار دوم در سن 23 سالگی شده است (سال 2010 میلادی). وی همچنین جوانترین بازیکنی است که برای بار سوم توپ طلای فیفا را دریافت کرده است، آن هم در 24 سالگی یعنی سال 2011 میلادی و همچنین او جوان ترین بازیکنی است که برای بار چهارم این جایزه را دریافت می کند، یعنی در سن 25 سالگی و به عنوان بهترین بازیکن سال 2012. البته این بازیکن خارق العاده ی بارسلونا به نحوی جوان ترین و پیر ترین بازیکنی است که به توپ طلای چهارم دست یافته است (در حال حاضر مسی تنها دارنده ای این افتخار است).

7.تکرار عناوین
پیش از این که مسی در سال 2012 به این عنوان دست یابد، سه بازیکن دیگر توانسته اند در دریافت توپ طلا هت تریک کنند، ستاره ی هلندی یوهان کرایف در سال 1971، 1973 و 1974 برای اولین بار به این رکورد دست یافت.

بعد از کرایف میشل پلاتینی سه سال متوالی این جایزه را دریافت کرد یعنی سال های 1983،1984 و 1985 و بعد از آن هم میهن کرایف یعنی مارکو فان باستن در سال های 1988،1989 و 1992 به این عنوان دست یافت.

پنج بازیکنی که دوبار توپ طلا دریافت کرده اند:
آلفردو دی استفانو (1957،1959)
فرانتس بکن بائر (1972، 1976)
کوین کیگان (1978،1979)
کارل هیان رومینگن (1980، 1981)
رونالدو (1997، 2002)

تنها دو بازیکن هستند که توانسته اند جایزه ی بازیکن سال جهان فیفا را برای سه بار کسب کنند؛ زین الدین زیدان و رونالدو. زیدان توانست علاوه بر کسب عنوان بهترین بازیکن جهان در سال های 1998، 2000 و 2003 توپ طلای فرانس فوتبال را هم در سال 1998 به دست آورد، اما رونالدوی برزیلی در سال 1996، 1997 و 2002 به عنوان برترین بازیکن سال جهان درست یافت.

8. مهاجمان؛ همیشه پیشگام

از میان حدود پنجاه و هفت توپ طلای توزیع شده بین بازیکنان فوتبال دنیا، بیشترین تعداد یعنی چیزی حدود پنجاه و دو توپ طلا، به بازیکنان خط حمله و مهاجم اهدا شده است و تنها پنج توپ طلا به بازیکنانی خارج از خط مهاجمان اهدا شده است.

4 توپ به مدافعان از جمله بکن بائر صاحب دو عنوان و بعد از او ماتیاس سامر در سال 1996 و بعد از حدود 10 سال چهارمین توپ به فابیو کاناوارو اهدا شده است. توپ پنجم زمانی به لوتار ماتئوس اهدا شد که وی دیگر مدافع مرکزی نبود و به عنوان توپ رسان و طراح بازی در زمین شناخته می شد یعنی در سال 1989.

به گزارش پارسینه، تنها دروازه بانی که تاکنون توانسته به این توپ طلایی چنگ بزند، لیو یاشین دروازه بان تیم اتحاد جماهیر شوروی معروف به عنکبوت سیاه است که در سال 1963 اولین و آخرین دروازه بانی بود که توانست توپ طلا را به خانه ببرد. مینوزوف و جیان لوئیجی بوفون توانستند در سال های 1973 و 2006 به مقام دوم دست یابند. در حالی که ایوو ویکتور از تیم جمهوری چک دروازه بانی بود که در سال 1976 سوم شد، رتبه ای که اولیور کان دروازه بان آلمانی در سال های 2001 و 2002 به آن دست یافت. از زمانی که توپ طلای فرانس فوتبال و بازیکن سال جهان فیفا ادغام شدند، تنها مدافعی که توانسته به سیطره ی مهاجمان بر توپ طلای فیفا خدشه وارد کند، فابیو کاناواروی ایتالیایی بوده است.

9. مقبولیت جهانی

از آنجایی که این جایزه پیش از این تنها مختص به بازیکنان اروپایی ساکن اروپا بوده است، تسلط بازیکنان اروپایی بر لیست افتخارات این جایزه تعجب برانگیز نیست. کشورهایی که بیشترین میزان دریافت این جایزه را داشته اند، آلمان و هلند هستند. هلند با هفت عنوان کسب شده توسط یوهان کرایف، فن باستن و رودگولیت و آلمان با پنج عنوان مربوط به گرد مولر، بکن بائر، رومینگن، ماتائوس و سامر، بیشترین افتخار را کسب کرده اند. بعد از آن فرانسه با 6 عنوان که تنها سه موردش به پلاتینی بر می گردد، قرار دارد. در حالی که ایتالیا، برزیل و انگلیس هر کدام به پنج عنوان دست یافته اند.

مسی به تنهایی چهار عنوان یعنی 4 توپ طلا برای آرژانتین به ارمغان آورده است. اتحاد جماهیر شوروی، پرتغال و اسپانیا هر کدام سه بار به توپ طلا دست یافته اند. تنها چکسلواکی به دو عنوان دست یافته و باقی کشورها شامل اوکراین، لیبریا، ایرلند شمالی، مجارستان، اسکاتلند، دانمارک و بلغارستان هر کدام یک عنوان کسب کرده اند.

برزیل سردمدار عنوان بهترین بازیکن سال جهان فیفا است، با 8 عنوان و بعد از آن فرانسه با سه عنوان زین الدین زیدان قرار دارد و بعد از آن پرتغال و ایتالیا با دو عنوان. بعد از ادغام این دو جایزه آرژانتین با دریافت 3 توپ طلای مرد سال فیفا، پرافتخار ترین کشور است،

10. عناوین باشگاه ها
از زمانی که توپ طلای فرانتس فوتبال در سال 1956 پایه گذاری شده، باشگاه های بسیاری دوره های تسلط براین جایزه را تجربه کرده اند. تیم بارسلونا هر جایزه ی معتبر در جوامع بین المللی فوتبالی را کسب کرده که از جمله ی آن، توپ طلای مرد سال فیفا است. 10 بازیکن از بارسا منتخب شده اند و این در حالی است که تیم های یوونتوس و آث میلان (8 بازیکن)، رئال مادرید (6 بازیکن)، بایرن مونیخ (5 بازیکن)، منچستر یونایتد (4 بازیکن)، اینترمیلان، دیناموکیف و هامبورگ( هر کدام دوبازیکن) در رده های بعدی قرار دارند. اگر به جایگاه باشگاه ها در کسب یکی از سه لژ توپ طلا توجه کنیم، باز هم بارسلونا با 27 بازیکن، همچنان پیشگام است و این در حالی است که تیم های رئال مادرید(21)، میلان (17)، یوونتوس (16) و اینتر (11) در تعقیب بارسا هستند. بسیار جالب است که دو تیم مطرح اسپانیا (بارسلونا و رئال مادرید) از زمان ترکیب دو جایزه ی تمامی لژ های توپ طلای مرد سال فیفا را اشغال کرده اند. آبی و اناری های سه مقام اولی، یک جایگاه دومی، و سه جایگاه سومی دارند، در حالی که کهکشانی ها دو جایگاه دومی در لژ کسب کرده اند.

11. لیگ های پیشرو
از آنجایی که قهرمانی ها بهترین نشان دهنده ی جایگاه تیم ها و بازیکنان هستن و برندگان این جوایز از همین قهرمانان بوده اند، سری آ ایتالیا و لیگای اسپانیای پیشرو ترین لیگ ها در بین برندگان هستند. در سری آ ایتالیا تا کنون 18 بازیکن برنده ی توپ طلا و 48 بازیکن صاحب لژ توپ زده اند و لیگای اسپانیا هم 16 توپ طلا و 49 لژ را به خود اختصاص داده است.

در سال 1991 برنده ی جایزه ی ژان پیرو پاپ تنها بازیکن لیگ فرانسه است که این عنوان را کسب کرده است. تنها بازیکن برنده شده از مجارستان هم فلورین آلبرت است (1967 میلادی). در سال 1962 ژوزف ماسو پست، تنها عنوان مربوط به چکسلواکی را به ارمغان آورد. تنها عنوان کرایف در هلند به تیم اردی وایس برمیگردد و پس از آن وی دو عنوان دیگرش را با بارسلونا به دست آورد.

12. تقسیم جوایز
در دوره ای که دو جایزه ی توپ طلای فرانس فوتبال و جایزه ی مرد سال فوتبال جهان فیفا ترکیب نشده بودند، پیش می آمد که هر دو جایزه یک نفر نباشد، مانند سال 1991 که ماتائوس عنوان فیفا را دریافت کرد و پاپین توپ طلای فرانس فوتبال را. این اتفاق در سال 1994 با روماریو و آریستو استریچکف تکرار شد.

رونالدو و سامر در سال 1996 و زیدان و لوییس فیگو در سال 2000 و همچنین زیدان و پائول ندود در سال 2003، رونالدینیو و آندره شوچنکو در سال 2004 این نوع تقسیم جوایز را تجربه کردند تا در سال 2005 با ترکیب این دو جایزه ی مشهور به ترتیب توپ طلای مرد سال فیفا به رونالدینیو (2005)، کاناوارو (2006)، کاکا (2007)، کریستیانو رونالدو (2008) و مسی در 2009 اهدا شد که در سال 2010 و 2011 و 2012 مسی همچنان طلايه دار این عنوان است.

13.جام جهانی و توپ طلا
از بین 43 بازیکنی که تا به حال توپ طلا را دریافت کرده اند تنها 11 نفر جام جهانی را بالای سر برده اند؛ بابی چارلتون (1966)، گرد مولر (1974)، پائولو روسی (1984)، لوتار ماتائوس (1990)، زین الدین زیدان (1998)، ریوالدو (2002)، رونالدو (1994، 2002)، رونالدینیو (2002)، فابیو کاناوارو (2006)، کاکا (2002). شاید به این دلیل است که نامزد انتخاب مرد سال 2013 این مسئله را عنوان می کند؛ "اگر بین پنجمین توپ طلا و جام جهانی بخواهم یکی را انتخاب کنم، بدون درنگ جام جهانی 2014 را انتخاب می کنم."
البته کیست که بگوید او قادر به بردن هر دو عنوان توپ طلا و جام جهانی نیست!

منبع: سایت فیفا / مترجم:صنم یغمایی