«اژدها وارد می‌شود» با هیچكدام از فیلم‌های جشنواره قابل مقایسه نیست

- بعد از تماشای «اژدها وارد می‌شود» حداقل در مورد یك چیز می‌شود با اطمینان حرف زد. اینكه مانی حقیقی بهترین فیلمش را ساخته و علاقه‌اش در خلق فضایی نامتعارف و لحنی سوررئال را در قالب اثری تماشایی به كمال رسانده است. در «اژدها وارد می‌شود» با همان حقیقی «آبادان» و «كارگران مشغول كارند» و «پذیرایی ساده» مواجهیم كه حالا ضمن حفظ برگ برنده‌های آن فیلم‌ها و حذف معایبشان، برگ برنده‌های جدیدی رو می‌كند و اثری روی پرده می‌فرستد كه می‌شود با خیال راحت عنوان جسورانه‌ترین فیلم جشنواره امسال را در موردش به كار برد. حقیقی اما فیلمساز تنوع‌طلبی هم است و به همین دلیل در میان فیلم‌هایش تجربه‌های غیرمنتظره‌ای مثل «كنعان» و «پنجاه كیلو آلبالو» هم دیده می‌شود. «اژدها وارد می‌شود» اما یك قدرت‌نمایی تحسین‌برانگیز است از فیلمسازی كه حالا در تركیب بداعت و جسارت و استفاده از مؤلفه‌های كمتر امتحان‌شده در سینمای ایران به مهارت رسیده است.

2- «اژدها وارد می‌شود» از طرف دیگر تا اینجای جشنواره می‌تواند بهترین فیلمی به حساب بیاید كه تماشایش بر پرده عریض سینما به تجربه‌ای به شدت‌تأثیرگذار تبدیل می‌شود و جزئی‌نگری عواملش از كارگردانی حقیقی گرفته تا آهنگسازی كریستف رضاعی و طراحی صحنه نگار نعمتی و طراحی لباس امیرحسین قدسی به ساخت فیلمی منتهی شده كه جاه‌طلبی توأم با كاربلدی سازندگانش را نمی‌شود دست كم گرفت. به همین دلیل از همان دقایق ابتدایی فیلم و وقتی شورولت ایمپالای زرد رنگ بابك حفیظی (امیر جدیدی) بیابان‌های قشم را طی می‌كند و به آن كشتی به گل نشسته مرموز می‌رسد فضایی پرتعلیق شكل می‌گیرد كه گریبان مخاطب را تا آخر رها نمی‌كند و با ایده‌های جنون‌آمیز و غیرمنتظره‌اش بارها غافلگیرمان می‌كند؛ هم با فضاسازی بی‌نظیر و هم با شخصیت‌های عجیبی مثل جواد چاركی (علی باقری) و هم با فیلمبرداری چشم‌نواز هومن بهمنش كه تماشای دستاوردش بر پرده یكی از سینمایی‌ترین تجربه‌‌های جشنواره امسال است.

3- «اژدها وارد می‌شود» با هیچكدام از فیلم‌های جشنواره امسال هم قابل مقایسه نیست و این تفاوت و تمایزش را بیش از هر چیز مدیون مؤلفه‌های ژانر و استفاده هوشمندانه از آنها در داستان‌پردازی و خلق حس و حال فیلم است. در سایت جشنواره برلین «اژدها وارد می‌شود» فیلمی ماجرایی / معمایی توصیف شده كه بر اساس اتفاقاتی واقعی ساخته شده است. این اما فقط ظاهر قضیه است. هنگام تماشای فیلم حقیقی باید منتظر اثری تریلر یا تعلیق‌محور باشیم كه گه‌گاه به مؤلفه‌های ژانر ترسناك هم پهلو می‌زند و مثل همه فیلم‌های موفق این ژانرها از ابهام، ماجراجویی، موسیقی و بستر جغرافیایی بهره فراوانی می‌برد. كدام فیلم سینمای ایران را می‌شود در تا این حد در نمایش فضای رعب‌آور جنوب كشور و استفاده از جغرافیا، افسانه‌ها و فانتزی‌های خیالی آن موفق دانست؟ چطور می‌شود فیلم را تماشا كرد و در مورد هوشمندی فیلمساز در تلفیق قواعد چند ژانر و رسیدن به لحنی غریب و نامأنوس اما جذاب و درگیركننده ننوشت؟ «اژدها وارد می‌شود» را باید از این نظر فیلمی دانست كه در عین وفاداری‌اش به قواعد ژانر اثری به شدت ژانرگریز هم به نظر می‌رسد. لحن غریب فیلم تا حد زیادی معلول همین وضعیت دوگانه است.

4- جدیدترین فیلم مانی حقیقی در كنار همه ارزش‌هایش می‌تواند نماینده‌ای آبرومند هم برای سینمای ایران در جشنواره‌های خارجی باشد كه در مدل فیلمسازی نه سنت اصغر فرهادی را دنبال می‌كند و نه فرمول جعفر پناهی و نه سبك تثبیت‌َشده عباس كیارستمی را. «اژدها وارد می‌شود» می‌تواند در قامت اثری اصیل، چارچوب هویتی خودش را برای مخاطبان جهانی به رخ بكشد و با روایت درگیركننده‌اش حتی كسانی كه با بستر تاریخی و اشارات بومی‌اش آشنایی ندارند را جذب فیلم كند. به همین دلیل هنر حقیقی در رسیدن به زبانی بین‌المللی در فیلم یكی دیگر برگ برنده‌های قابل دفاع آن است كه می‌شود حدس زد با استقبال خوبی هم در خارج از كشور مواجه می‌شود و جوایزی را نصیب تیم سازنده‌ می‌كند. فیلم با كمك این تمهیدها می‌تواند هم به فیلمی تحسین‌برانگیز برای مخاطب عام و هم به اثری تماشایی برای مخاطب خاص تبدیل شود.

5- در جایی از فیلم از زبان كیوان حداد (احسان گودرزی) می‌شنویم: «یه مگس رو در حال پرواز كشتم. مرگ خوش یعنی این. آخرین تصویری كه داره تصویر پروازه. آخرین تصویری كه من می‌‌‌بینم چی می‌تونه باشه؟». «اژدها وارد می‌شود» پر است از چنین جمله‌های جذابی كه كمك زیادی به شكل‌گرفتن فضای وهم‌انگیز فیلم می‌كنند. همینطور غافلگیری‌‌هایی مثل صدای خاطره‌انگیز منوچهر انور یا صدای دلنشین علی مصفا یا حضور كنجاوی‌برانگیز چهره‌هایی مثل سعید زیباكلام و سعید حجاریان كه ظاهرا به دلیل ممیزی جایگزین چهره و صدای مسعود بهنود شده‌اند. ایده‌های دیوانه‌واری هم مثل سكانس درمان چاركی به دست الماس (نادر فلاح) دارد كه به این زودی‌ها از یادمان نمی‌روند. در مورد همه این ویژگی‌ها می‌شود در زمان اكران فیلم مفصل نوشت و دلایل اثرگذاریشان را بررسی كرد. می‌شود اشكالاتی جزئی هم به نحوه استفاده از برخی ایده‌ها وارد كرد. اما از همین حالا می‌شود مطمئن بود «اژدها وارد می‌شود» نه تنها یكی از بهترین آثار جشنواره فجر، بلكه یكی از فیلم‌هایی است كه در سینمای ایران ماندگار می‌شود و تماشایش خیلی‌ها را سرشار لذت می‌كند؛ لذتی كه در كمتر فیلمی از سینمای چند سال اخیرِ ایران می‌شود مشابهش را ردیابی كرد.

یحیی نطنزی