احادیث امام صادق (ع) در نکوهش ریاست‌طلبی و پیروی از قدرت

به گزارش پارسینه، در کتاب «میزان الحکمة» جلد ۴، صفحات ۲۸۷ و ۲۸۸ احادیث زیر از امام جعفر بن محمد الصادق نقل شده است:

۶۹۲۶- الإمامُ الصّادقُ علیه السلام: إنّ شِرارَکُم مَن أحَبَّ أن یُوطَأ عَقِبُهُ، إنّهُ لا بُدَّ مِن کَذَّابٍ أو عاجِزِ الرَّأیِ. (۳)

بد‌ترین شما کسى است که دوست دارد پشت سرش راه روند، چنین کسى ناچار، یا دروغ‌پرداز است یا سست رأى.

۶۹۲۷- عنه علیه السلام: إنّ حُبَّ الشَّرَفِ و الذِّکرِ لا یَکُونانِ فی قَلبِ الخائفِ الراهِبِ. (۴)

حبّ مقام و شهرت، در دلِ ترسانِ بیمناک [از خدا] نباشد.

۶۹۲۸- الإمامُ الصّادقُ علیه السلام:

إیّاکُم و هؤلاءِ الرؤساءَ الذینَ یَتَرأّسُونَ، فَوَ اللّه ِ ما خَفَقَتِ النِّعالُ خَلفَ رَجُلٍ إلاّ هَلَکَ و أهلَکَ. (۵)

از این سران ریاست پیشه بپرهیزید؛ زیرا به خدا سوگند که کفش‌ها در پى مردى به صدا در نیاید مگر آنکه او هلاک شود و دیگران (پیروانش) را نیز به هلاکت اندازد.

۶۹۲۹- عنه علیه السلام: مَن طَلَبَ الرئاسةَ هَلَکَ. (۶)

هر که جویاى ریاست باشد، نابود شود.

۶۹۳۰- عنه علیه السلام: مَن أرادَ الرئاسةَ هَلَکَ. (۷)

هرکه ریاست خواهد، هلاک شود.

۶۹۳۱- الإمامُ الصادقُ علیه السلام: مَن طَلَبَ الرئاسةَ بغَیرِ حقٍّ حُرِمَ الطاعةَ لَهُ بحقٍّ. (۱)

هر که به ناحق جویاى ریاست شود، از اطاعت به حقّ مردم نسبت به خود محروم گردد.

۶۹۳۲- معانى الأخبار عن سُفیان بن خالدٍ: قالَ أبو عبدِ اللّه ِ علیه السلام: یا سُفیان إیّاکَ و الرئاسةَ، فما طَلَبَ‌ها أحَدٌ إلاّ هَلَکَ، فقلتُ لَهُ: جُعِلتُ فِداکَ قد هَلَکنا؛ إذ لَیسَ أحَدٌ منّا إلاّ و هو یُحِبُّ أن یُذکَرَ و یُقصَدَ و یُؤخَذَ عَنهُ، فقالَ: لَیسَ حیثُ تَذهَبُ إلَیهِ، إنّما ذلک أن تَنصِبَ رَجُلاً دونَ الحُجَّةِ فَتُصَدِّقَهُ فی کلِّ ما قالَ و تَدعُوَ الناسَ إلى قَولِهِ. (۲)

معانى الأخبار ـ به نقل از سفیان بن خالد ـ: امام صادق علیه السلام به من فرمود: اى سفیان! از ریاست بپرهیز؛ زیرا هرکه جویاى ریاست شد هلاک گشت. عرض کردم: فدایت شوم! پس همه ما هلاک شدیم؛ زیرا هیچ یک از ما نیست جز آنکه دوست دارد اسمش برده شود و مردم به او روى آورند و از او استفاده کنند. حضرت فرمود: درست متوجّه نشدى، بلکه ریاست طلبى به این معناست که کسى را غیر از حجّت [خدا] عَلَم کنى و هرچه مى گوید تصدیق نمایى و مردم را به عقیده او فرا خوانى.

۶۹۳۳- الکافی عن أبی حَمزةَ الثمالیّ: قال لی أبو عبد اللّه علیه السلام: إیّاکَ و الرئاسةَ، و إیّاکَ أن تَطَأ أعقابَ الرِّجالِ. قلتُ: جُعِلتُ فِداکَ أمّا الرئاسةُ فقد عَرَفتُ‌ها، و أمّا أن أطَأ أعقابَ الرِّجالِ فَما ثُلُثا ما فی یَدِی إلاّ مِمّا وَطِئتُ أعقابَ الرِّجالِ؟! فقال لی: لَیسَ حیثُ تَذهَبُ، إیّاک أن تَنصِبَ رجُلاً دُونَ الحُجَّةِ فَتُصدِّقَهُ فی کُلِّ ما قالَ. (۳)

الکافى ـ به نقل از ابو حمزه ثُمالى ـ: امام صادق علیه السلام به من فرمود: از ریاست بپرهیز و از راه افتادنِ پشت سر شخصیت‌ها خود دارى کن. عرض کردم: فدایت شوم، [مذموم بودن] ریاست را دانستم اما دو سوم آنچه [از اخبار و احادیث] در دست دارم، از همین راه افتادن دنبال رجال و شخصیتهاست. حضرت فرمود: درست متوجّه نشدى، بلکه مقصود این است که مبادا کسى را غیر از حجّت [خدا] عَلَم کنى و هرچه مى گوید تصدیق نمایى.