جامع ترين تاريخ نگاري درباره آيت الله طالقاني منتشر شد/ نسبت آیت الله طالقانی با رجوی، جلال، شهریار، نهضت آزادی و... در چهارصد صفحه

نشریه یادآور از همان خرداد 87 که اولین شماره‌اش منتشر شد نشان داد از آن دسته مجلاتی نیست که بشود در مترو و اتوبوس یا همراه با میل کردن تنقلات مطالعه کر و سرسری ورق زد.

مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران به جز نشريه تاريخ معاصر ايران كه از وزين ترين نشريات تاريخي و يكي از پردوام ترين آنهاست، و به جز نشريه اينترنتي بهارستان كه روي سايت آنها با مقالات كوچك قرار دارد، حالا دست به انتشار نشریه‌ای دیگر زده بود که اگرچه مثل آنها در حوزه تخصصی تاریخ گام بر می‌داشت اما روشی متفاوت را در پیش گرفت و در هر شماره به یک موضوع خاص تاریخی پرداخت. موضوعاتی مثل امام خمینی(ره)، نهضت ملی، جلال آل احمد و گروهک فرقان از جمله این موضوعات بود که این آخری بسیار جالب و پر سر و صدا از آب درآمد. قوت و غنای هر کدام از این شماره‌ها به حدی است که می‌تواند به تنهایی منبع جامعی برای مطالعه در مورد موضوع آن شماره باشد.

اما هفتمین جلد از این نشریه که شماره‌های 9، 10، 11 و 12 آن را در برمی‌گیرد، به زندگی و آراء آیت الله سید محمد طالقانی پرداخته است، آنهم در بیش از چهارصد صفحه.

روی جلد این شماره و در زیر عنوان شناختنامه نوشته شده است: «پدر نه بدان سان که گفتند...»، دیدن این عنوان روی جلد یک نشریه تاریخی این سوءظن را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند که احتمالا با مطالبی روبرو خواهد شد که با جهتگیری یک سویه قصد دارد تا ذهنیت جدیدی از موضوع بحث ارائه کند.

البته بخش دوم گزاره فوق درست است؛ نه چهارصد صفحه که حتی مطالعه چند مطلب از این شناخت‌نامه چهره کمتر دیده شده‌ای از آیت الله را معرفی می‌کند اما نه با پیش فرض بالا که حاکی از تنگ نظری و یکسو نگری باشد.

شاهد این مدعا هم چهره‌هایی هستند که یا برای مجله یادداشت فرستا‌ده‌ یا با یادآور به گفتگو نشسته‌اند. چهره‌هایی که در تقسیم‌بندی‌های سیاسی و فکری این روزها گاها در دو سوی یک طیف قرار می‌گیرند و هوادارانشان سایه هم را با تیر می‌زنند!

مثلا می‌توان به غلامعلی حداد عادل از یکسو و لطف الله میثمی از سوی دیگر اشاره کرد، یا از حسین شریعتمداری و احمد صدرحاج سیدجوادی نام برد. معیار گزینش برای حضور در این ویژه‌نامه داشتن اطلاعات و خاطراتی از آیت الله طالقانی بوده است و از این منظر حتی پای اهالی ادبیات چون مرحوم شمس آل احمد، مرحوم شهریار یا محمود دولت آبادی هم به آن باز شده است. لذا حضور افراد مختلف از مراجع تقلید تا علما و ادبا و سیاستمداران انقلابی و متعهد و افراد شاخص نهضت آزادی و... موجب شده تا ابعاد مختلف شخصیتی آیت الله طالقانی مورد بحث قرار بگیرد و چیزی از قلم نیفتد.

همچنین این نشریه شامل گفتگوهایی منتشر نشده است که باید حسابی قدرشان را دانست چون با گذشت سالها از فوت مصاحبه شونده‌ها، دیگر امکان دسترسی به خاطرات آنها وجود ندارد.

چهره های حی و حاضری هم که به گفتگو با یادآور نشسته‌اند غالبا از افرادی هستند که اهالی رسانه آنها ممکن است به این راحتی‌ها نتوانند آنها را برای گفتگو مجاب کنند، اما رویکرد منصفانه و حقیقت محور یادآور آنها را راضی کرده است. این ویژگی در شماره های قبلی یادآور هم به چشم می‌آمد.

نکته قابل توجه در این شماره از یادآور آن است که با خواندن مطالب آن در کنار شناخت آیت الله طالقانی که در محور مباحث است، می‌توان به شناخت افرادی دیگر و همچنین بخشی از تاریخ انقلاب دست یافت. مثلا جلال آل احمد و رابطه او با مرحوم طالقانی از این دست است.

یکی از مباحث پررنگ در این 400 صفحه رابطه آیت الله طالقانی با سازمان مجاهدین خلق(منافقین) است که مطالعه مطالب مربوط به آن موجب رنگ باختن ادعاهای منافقین در همسویی آیت الله با آنها می‌شود. در حین پی بردن به کذب ادعای منافقین، می‌توان نکات قابل توجهی هم درباره سازمان منافقین و افکار و سران آن بدست آورد.

وجود گفتگویی منتشر نشده با همسر محترمه آیت الله طالقانی و همچنین انتشار میزگردی با حضور دو تن از پسران ایشان و ایضا گفتگویی با پسر دیگر، وجوه متفاوتی از زندگی آیت الله طالقانی را روشن می‌کند. جدای از مشی و منش خانوادگی و زندگی شخصی او، ماجرای بازداشت پسر آیت الله طالقانی و دلخوری ایشان یکی از محورهایی است که در این مطالب می‌توان دنبالش بود و از خواندنش لذت برد.

در شماره های 9 تا 12 یادآور به نکات ریز هم پرداخته شده تا دقت و تلاش پدیدآورندگان آن ستودنی شود. مثلا روی زمین نشستن آیت الله طالقانی در جلسه مجلس خبرگان قانون اساسی بهانه‌ای شده تا گفتگویی با نماینده جوانی که آنروز کنار ایشان بر زمین نشست سامان داده شود و البته در خلال آن کلی نکته ناب درباره مجلس خبرگان و فضای آن به مخاطب ارائه گردد.

درباره این شناخت‌نامه چهارصد صفحه‌ای بیش از اینها می‌توان گفت اما به همین جا و گفتن «خدا قوت» بسنده و اهالی جبهه فرهنگی انقلاب را به مطالعه این سند فاخر درباره اندیشه‌های آیت الله طالقانی توصیه می‌کنیم؛ هرچند که با برداشتن آن از روی دکه و دیدن قیمت بیست هزار تومانی‌اش احتمالا جا خواهید خورد! اما شک نکنید که ارزشش را دارد.