خوب و بدهای بهداشت جهانی در ۲۰۱۹

در سال ۲۰۱۹ میلادی سلامت قلب و عروق به طور کلی در مناطقی از جهان بهبود یافته است اما این بهبود مربوط به همه کشورها نبوده و افزایش مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی در ایالات متحده آمریکا منجر به کاهش قابل توجه امید به زندگی در این کشور شد.

هم‌چنین کشورهای بیشتری نسبت به سال‌های قبل در حال کاهش میزان استعمال دخانیات هستند اما سیگارهای الکترونیکی نسل جدیدی از نوجوانان را به سمت اعتیاد مادام العمر به نیکوتین می‌برد.

علاوه بر آن با وجود افزایش آگاهی‌ها نسبت به لزوم پیشگیری از بیماری‌های واگیردار، شیوع بیماری‌های عفونی قابل پیشگیری هم‌چنان در سراسر جهان ادامه دارد.

در ادامه شماری از اتفاقات "خوب، بد و زشت" در سال ۲۰۱۹ میلادی در زمینه بهداشت جهانی به نقل از "سی‌ان‌ان" آورده شده است:

خوب:

- چربی ترانسفر تولید شده صنعتی، یک ماده شیمیایی مصنوعی در مواد غذایی سالیانه منجر به مرگ ۵۰۰ هزار نفر می‌شود اما در سالی که گذشت تایلند، اتحادیه اروپا و برزیل آن را ممنوع اعلام کرده و نزدیک به سه میلیارد نفر را در برابر آن محافظت کردند.

- در سال ۲۰۱۹ میلادی، بسیاری از کشورها مالیات بر نوشیدنی‌های شیرین قندی را تصویب کردند که یک گام مهم برای کاهش چاقی است. شیلی نخستین کشوری بود که این گام را برداشت و به دنبال آن نیز پرو اخطارهایی را درباره غذاهای پر نمک، پر شکر و پر چرب صادر کرده است. بسیاری از کشورها در تلاشند تا همین اقدامات را دنبال کنند.

- هند، چین، اتیوپی، بنگلادش، ویتنام و کشورهایی در سراسر قاره آمریکا مراقبت از افراد مبتلا به فشار خون بالا را بهبود بخشیده‌اند. فشار خون بالا سالیانه منجر به مرگ ۱۰ میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود که از آمار مرگ و میر ناشی از همه بیماری‌های عفونی روی هم بیشتر است.

- سازمان جهانی بهداشت ترکیبی از دو داروی ضد فشار خون در یک قرص را به لیست داروهای اساسی خود اضافه کرده است که باعث افزایش دسترسی، کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت درمان خواهد شد.

بد:

- جهان هنوز در برابر شیوع بیماری‌های همه‌گیر آماده نیست. ابولا بیش از ۲۰۰۰ نفر را در جمهوری دموکراتیک کنگو کشته و این بیماری همه‌گیر هنوز به پایان نرسیده است.

- سرخک هنوز سالیانه جان بیش از ۱۰۰ هزار کودک را می‌گیرد و موارد ابتلا به آن به دلیل انتشار اطلاعات غلط در مورد واکسن‌ها و سیستم واکسیناسیون ضعیف، افزایش ۱۷ درصدی داشته است.

- سرعت کاهش موارد ابتلا به مالاریا به تازگی کند شده و برای کاهش شمار قربانیان مالاریا که سالیانه نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر است به اقدامات و رویکردهای جدیدی نیاز است.

- پس از پنج دهه کاهش در حملات قلبی و سکته مغزی در ایالات متحده آمریکا، این پیشرفت اکنون متوقف شده است و شماری از کشورهای دیگر نیز درگیر این بحران هستند. بسیاری از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های قلبی با کنترل فشار خون بالا و دیابت، تغذیه بهتر و افزایش فعالیت بدنی قابل پیشگیری است. مصرف بیش از حد مواد مخدر (اوردوز) فاجعه‌آفرین بوده و این دو موضوع میزان امید به زندگی را در آمریکا کاهش داده است. افزایش مرگ‌ومیرها در این کشور بازتابی از افزایش چاقی، دسترسی ناکافی به درمان‌های پیشگیرانه و اپیدمی رو به رشد اعتیاد به مواد افیونی است.

زشت:

- مصرف سیگار الکترونیکی در نوجوانان ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ میلادی ۷۸ درصد رشد داشته است. در سال ۲۰۱۹ شیوع آسیب‌های ریه مرتبط با سیگارهای الکترونیکی نشان می‌دهد که چگونه این سیگارها فراگیر شده‌اند. اگر چه سیگارهای الکترونیکی برای کمک به ترک سیگار در افراد بزرگسال می‌تواند مفید باشد اما تنها در صورتی که جایگزین سیگارهای عادی شوند. برای نوجوانان سیگارهای الکترونیکی ایمن نبوده و منجر به اعتیاد مادام‌العمر می‌شود. نیکوتین از هر منبعی که به بدن وارد شود، به رشد مغز آسیب می‌رساند. شکست در ممنوعیت استعمال تمامی سیگارهای الکترونیکی طعم‌دار از جمله منتول هم‌چنان به آسیب دیدنِ سلامت همگانی منجر می‌شود.

- شیوع ابولا در جمهوری دموکراتیک کنگو منجر به توجه بیشتر به خشونت علیه کارکنان بهداشتی شد. متاسفانه هر روز حملاتی علیه این کارکنان صورت می‌گیرد. صدها نفر از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی در ده‌ها کشور در حال ارائه مراقبت‌های پزشکی کشته شده‌اند. مفهوم اساسی بی‌طرفی مراقبت‌های بهداشتی، عدم دخالت در خدمات پزشکی در هنگام درگیری‌ها و جنگ‌ها که یک اصل اساسی کنوانسیون ژنو است در حال از بین رفتن است.

- موارد ابتلا به فلج اطفال از سال گذشته چهار برابر شده و پاکستان نیز شاهد افزایش بسیار زیاد این موارد بوده است. فلج اطفال با پیشرفتی تاریخی که چندین دهه همکاری جهانی را در بر داشت، در آستانه ریشه‌کن شدن قرار داشت اما تداوم خشونت‌ها و درگیری‌ها در برخی از مناطق جهان و هم‌چنین برنامه‌های واکسیناسیون که به درستی مدیریت نمی‌شوند، ریشه‌کنی فلج اطفال را با شکست مواجه کرده است. فلج اطفال ناشی از واکسن در ۲۰ کشور شیوع یافته است. کنترل این نوع فلج اطفال بدون تولید یک واکسن جدید که ممکن است در سال ۲۰۲۰ در دسترس قرار گیرد، دشوار است.

- جهان هم‌چنان در انجام اقدامات کافی در مورد تغییرات اقلیمی ناکام مانده است. در کنار دیگر اثرات ناشی از تغییرات اقلیمی در بهداشت عمومی، شاهد افزایش موارد مرگ و میر ناشی از وقایع شدید آب و هوایی و هجوم موذی بیماری‌های ناشی از ناقل‌ها از جمله بیماری لایم در مناطقی هستیم که پیش‌تر این درگیری‌ها را نداشته‌اند. در این میان اقدام هند برای افزایش دسترسی به پروپان به منظور پخت و پز ۸۰ میلیون نفر امیدبخش بوده است. اگرچه پروپان نیز انرژی تجدیدپذیر نیست اما آلودگی هوای کمتری نسبت به چوب ایجاد می‌کند.

در نهایت با وجود تمام این اتفاقات خوب، بد، زشت در زمینه بهداشت جهانی باید اذعان داشت که همه چیز در این زمینه تاریک نیست. رهبران و کارمندان بهداشت در خط مقدم راه‌های جدیدی را برای بهبود سلامت قلب، کاهش استعمال دخانیات، تشویق به مصرف غذاهای سالم‌تر و جلوگیری از شیوع بیماری‌های واگیردار پیشنهاد می‌دهند.

ما نیز خود باید در حفظ سبک زندگی سالم و توجه به اصل "پیشگیری بهتر از درمان است" بکوشیم و با عملکردی استراتژیک‌تر در راستای حفظ سلامت بشر در سال‌های پیش‌رو تلاش کنیم.