مراقبت‌های لازم برای جلوگیری از زخم پای دیابتی

پوپک اسدی فوق تخصص بیماری های غدد و متابولیسم، در خصوص مراقبت های لازم برای جلوگیری از ابتلا به زخم پای دیابتی اظهار کرد: در بین انواع بیماری‌ها، دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های است که ارگان‌های مختلف بدن را درگیر می‌کند و حتی می‌تواند مشکلات جدی و ناتوان کننده‌ای را برای افراد مبتلا به این بیماری به همراه داشته باشد.اما امروزه با توجه به افزایش شیوع دیابت در بین افراد توجه جهت اقدامات پیشگیرانه و درمانی بسیار مهم و حائز اهمیت است.

او افزود: یکی از مهم‌ترین عوارض ناشی از بیماری دیابت ، زخم‌های مزمن و مقاوم به درمان است که اغلب در کف پا ایجاد شده و به آن دیابتیک فوت یا زخم پای دیابتی می‌گویند. زخم پای دیابتی در هر ۲ نوع دیابت یک و دو اتفاق می‌افتد و ۵ تا ۱۰ درصد افراد دیابتی دچار دیابتیک فوت و ۱۰ درصد دچار امپوتاسیون اندام قرار می‌گیرند.

این فوق تخصص بیماری های غدد و متابولیسم گفت: کاهش خون‌رسانی به اندام یکی از عوامل موثر در بروز زخم پای دیابتی می‌شود و همچنین کاهش حسی یعنی در واقع اختلال اعصاب محیطی باعث آسیب مکرر و زخم می‌گردد. علاوه بر مواردی که گفته شد اختلالات بینایی که در افراد دیابتی که تحت کنترل نیستند باعث می‌شود بیمار نتواند به خوبی جلوی پای خود را ببیند و پا را در موقعیت مناسب قرار دهد بنابراین احتمال بروز زخم پا افزایش می‌یابد.

اسدی بیان کرد: بیماران دیابتی زمانی که پایشان عفونت می‌کند در ابتدا این عفونت در سطح پوست است، اما در برخی موارد به دلیل کنترل نکردن و عدم توجه این عفونت عمیق‌تر شده و استخوان رخنه می‌کند که در نهایت موجب و استئومیلیت می‌شود. زمانی که عفونت پا پیشرفت نکرده و در سطح پوست است می‌توان با تجویز چند آنتی بیوتیک از پیشرفت و عمیق‌تر شدن این عفونت جلوگیری کرد این در حالی است که اغلب افراد به دلیل بی توجی به این مرحله مجبور به قطع عضو می‌شوند. اما با کنترل پیشگیرانه ۸۰% جلوی آمپوتاسیون گرفته خواهد شد.

اسدی در خصوص عواملی که منجر به بروز زخم پای دیابتی خواهد شد بیان کرد: طول مدت دیابت، شدت دیابت و کنترل نبودن قند، سابقه قبلی زخم پای دیابتی، فشار خون، مصرف سیگار، اضافه وزن و مشکلات دفورمیتی پا از جمله عواملی هستند که منجر به بروز زخم‌های دیابتی پا خواهند شد.

این فوق تخصص بیماری های غدد افزود: همچنین برای پیشگیری از ابتلا به زخم پای دیابتی لازم است تا افزاد مبتلا به دیابت به این نکات توجه داشته باشند: در درجه اول باید قند فرد به درستی کنترل شود و فرد از یک رژیم غذایی مناسبی استفاده کند. طبق مطالعات انجام شده به ازای هر یک درصد افزایش هموگلوبین A۱c بیماران ۱۰ درصد در معرض خطر پای دیابتی قرار می‌گیرند.

او گفت: در صورت عدم کنترل قند خطر رشد میکروب‌ها زیاد خواهد شد و احتمال آسیب اعصاب محیطی و عروقی افزایش می‌یابد. شایع ترین آسیب به اعصاب محیطی و یا نوروپاتی در بیماران دیابتی حسی حرکتی منتشر است که در اوایل بیماری به صورت گزگز، کرختی، سوزن سوزن شدن و نهایتاً گرم یا سرد شدن انتهای اندام و سرانجام زخم و عفونت خواهد بود.

اسدی بیان کرد: رژیم غذایی مناسب، عدم مصرف سیگار و یا ترک سیگار، کنترل وزن، کنترل فشار و بیماری‌های زمینه‌ای از جمله دیگر مواردی است که با رعایت آن‌ها می‌توان از بروز زخم پای دیابتی جلوگیری کرد. نکته حائز اهمیت دیگر آن است که کفش بیماران دیابتی نباید تنگ باشد بلکه این افراد باید از کفش‌های مناسب و راحت استفاده کنند همچنین بستن محکم بند‌های کفش و پابرهنه راه رفتن از دیگر عواملی است که منجر به بروز این زخم‌ها خواهد شد.

این فوق تخصص متابولیسم در مورد نکات بهداشتی که افراد دیابتی باید رعایت کنند بیان کرد: این دسته از افراد حداقل باید در روز دو بار پاهایشان را با آب ولرم و صابون بشویند، اما قبل از شستشوی پا باید از حرارت آب مطمئن شوند.استفاده از جوراب‌های تمیز، خشک، بدون منفذ و نخی به بیماران دیابتی توصیه می‌شود همچنین جوراب‌ها نباید دارای کش بوده و فشار به ساق پا وارد شود.

او در نهایت افزود: بیماران باید نسبت به تغیرات ایجاد شده در پا حساس باشند و تغییرات در پا را بررسی کند. به عنوان مثال توجه به پوست، موی ساق پا، ناخن و هر نوع زخم و تغییر رنگ اتفاق افتاد باید توجه کنند و در صورت فرو رفتن ناخن در گوشت و یا ایجاد میخچه از هر نوع دستکاری توسط خود فرد خودداری کرده و سریعاً به پزشک مراجعه کنند و از هر نوع درمان خانگی و خودسرانه اجتناب ورزند همچنین بین انگشتان پا باید بررسی شود از نظر هر نوع ضایعه و یا عفونت قارچی و قبل از قرار دادن پا درون کفش باید بررسی شود جهت اینکه درون کفش سنگریزه نباشد تا آسیبی به پا وارد نشود. هنچنین باید از قرار دادن مستقیم پا در برابر حرارت خود داری به عمل آورند، زیرا به علت کاهش حس ممکن است فرد دچار سوختگی گردد و حداقل سالی یک بار باید پای بیماران دیابتی توسط پزشک ارزیابی و معاینه شود و بررسی‌های لازم جهت مشکلات عصبی و عروقی انجام گردد.