.svg)
سردی همیشگی دست و پا از نگاه طب سنتی
پارسینه: چرا دست و پایم سرد است؟ چرا اغلب اوقات با این‌که هوا سرد نیست، در دست‌هایم احساس سردی می‌کنم؟ چرا وقتی به رختخواب می‌روم، پاهایم گرم نمی‌شود؟ این سردی نشانه چیست و آیا خطرناک است؟
«چرا دست و پایم سرد است؟ چرا اغلب اوقات با این‌که هوا سرد نیست، در دست‌هایم احساس سردی می‌کنم؟ چرا وقتی به رختخواب می‌روم، پاهایم گرم نمی‌شود؟ این سردی نشانه چیست و آیا خطرناک است؟» این‌ها جملات پرتکراری است که بیشتر افراد دچار سردی اندام‌ها به‌طور مکرر از پزشکان و متخصصان می‌پرسند. برای این‌که بدانیم از دیدگاه طب‌سنتی چه دلایل و درمانی برای سردی اندام‌ها وجود دارد پای صحبت‌های دکتر مریم مشهدی، پزشک متخصص طب‌سنتی نشستیم.
طیف گسترده‌ای از دلایل در ایجاد سردی اندام‌ها موثرند و این اتفاق لزوما با قرارگرفتن در معرض سرما مرتبط نیست. دلایل ایجادکننده سردی دست و پا به دو دسته دلایل با شیوع بیشتر و دلایل با شیوع کمتر تقسیم می‌شوند. دلایل با شیوع بیشتر شامل اضطراب و نگرانی، استعمال دخانیات، قاعدگی، کم‌خونی، مصرف برخی داروها، تیروئید، دیابت و کمبود انواع ویتامین‌هاست و از دلایل با شیوع کمتر، ابتلا به دو بیماری شریان‌های محیطی و لوپوس را می‌توان نام‌برد.
اضطراب و استعمال دخانیات
در شرح‌حال بسیاری از افرادی که سردی اندام‌ها را تجربه می‌کنند، دیده می‌شود این حالت بیشتر در مواقعی اتفاق می‌افتد که فرد دچار اضطراب و نگرانی است. برای از بین بردن این سردی و به‌منظور درمان، باید بیشتر بر حفظ آرامش و جلوگیری از ایجاد اضطراب بیجا توجه داشت. نوعی از این بیماری به نام «پدیده رینود» است که طی آن به‌دلیل واکنش عروق خونی قسمت‌های انتهایی در مواجهه با سرما و اضطراب، دست‌ها و پا‌ها بی‌حس می‌شوند و حتی تغییر رنگ می‌دهند. استفاده از سیگار نیز می‌تواند افراد را به تجربه احساس سردی اندام‌ها مستعد کند، به این دلیل که کیفیت خون‌رسانی به اعضای انتهایی بدن با استعمال سیگار کاهش می‌یابد.
قاعدگی و کم‌خونی
برخی خانم‌ها عنوان می‌کنند در ایام قاعدگی دچار سردی دست و پا می‌شوند. در دوران قاعدگی به دلیل از دست دادن خون و ایجاد ضعف ممکن است این حالت ایجاد شود. کم‌خونی از دلایل ایجاد سردی در اندام‌هاست. این مورد معمولا با علائمی نظیر بی‌حالی، ضعف، خستگی، رنگ‌پریدگی و کمبود انرژی طی انجام فعالیت‌های روزمره همراه است. با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون می‌توان به تشخیص سپس درمان کم‌خونی پرداخت. البته مصرف برخی داروها نیز به دلیل تاثیری که در تنگ یا گشادکردن عروق خونی محیطی دارند، مستعد ایجاد سردی اندام‌ها در افراد مصرف‌کننده هستند که بهتر است با پزشک تجویزکننده در این مورد مشورت شود.
بیماری زمینه‌ای و کمبود ویتامین
مشکلات تیروئید می‌تواند علائمی مانند بی‌حالی، اضافه وزن، سردی اندام‌ها و… ایجاد کند. در افراد مبتلا به دیابت نیز به‌خصوص کسانی که کنترل قند خوبی ندارند، به‌دلیل آسیب به اعصاب انتهایی یا ایجاد اختلال در گردش خون، ممکن است سردی اندام‌ها دیده شود. البته کمبود برخی ویتامین‌ها مثل ویتامین‌های گروه B هم می‌تواند باعث اختلالاتی مانند گزگز و سوزن‌سوزن‌شدن دست و پا یا احساس سردی و کرختی اندام‌ها شود.
در صورت کمبود این ویتامین می‌توان از طریق اصلاح برنامه غذایی و مصرف مکمل‌های خوراکی یا تزریقی این کمبود را تامین کرد. به یاد داشته‌باشید شیوع سردی در شیرخواران هم بالاست. به دلیل این‌که نوزادان نسبت سطح بدن به وزن‌شان بیشتر از بزرگسالان و مقدار دمایی که شیرخوار از طریق پوست از دست می‌دهد زیادتر است، این عامل می‌تواند سبب ایجاد سردی در انتهای اندام‌های شیرخوار شود که اغلب جای نگرانی نیست.
درمان سردی دست و پا از دیدگاه طب‌سنتی
در فردی که از سردی اندام‌ها شاکی است همه دلایل ایجادکننده مدنظر قرار می‌گیرند و اغلب در شرح حالی که از بیمار گرفته می‌شود، نشانه‌هایی از ضعف عمومی مشاهده می‌شود. ضعف در دیدگاه طب‌سنتی لزوما به معنی کم‌خونی یا کمبود آهن نیست. هر عاملی می‌تواند سبب اختلال در خون‌رسانی به عضو و ایجاد احساس سردی در اندام‌ها شود. برای مثال اگر فردی کم‌تحرک بوده یا سبک زندگی مناسبی نداشته‌باشد، خون رقت و توانایی کافی برای رسیدن به اندام انتهایی را ندارد و می‌تواند علائمی مثل سردی دست و پا بروز کند. در کنار اقدامات درمانی و دارویی با توجه به هر فرد، انجام برخی درمان‌های موضعی و عمومی می‌تواند در برطرف‌شدن سردی اندام‌ها موثر باشد:
۱. انجام فعالیت‌های بدنی روزانه در حدی که ضربان قلب بالا برود، بدن به تعریق افتد، تنفس تند شود و پشت و کف دست‌ها و پا‌ها گرم شود. اگر در حین این فعالیت، احساس خستگی، عرق سرد یا خواب‌آلودگی ایجاد شود باید زمان ورزش کم شود. ورزش متعادل به افزایش خون‌رسانی به اندام‌های انتهایی و کاهش سردی بدن کمک شایانی می‌کند.
۲. خواب و بیداری در ساعات متناسب با ساعت فیزیولوژیک بدن. خواب در ابتدای شب و بیداری در ابتدای صبح و در طول روز نخوابیدن در تنظیم تعادل عملکرد بدن مفید است.
۳. روغن‌مالی دست‌ها و پا‌ها از مچ دست تا نوک‌انگشتان با روغن‌هایی مثل زیتون، کنجد و سیاهدانه، دو بار در روز می‌تواند در گرم‌کردن اندام‌ها موثر باشد.
۴. پوشاندن انتهای دست و پا‌ها به‌خصوص هنگام قرارگرفتن در معرض هوای سرد.
۵. پرهیز از خوردن غذا‌های بی‌کیفیت مانند فست‌فود، سرخ‌کردنی، سیب‌زمینی، الویه، ماکارونی و استفاده از غذا‌هایی که در بدن گرما و رطوبت نافذ و کافی و متعادل تولید می‌کند مانند گوشت گوسفند، نان برشته سبوس‌دار، شربت سکنجبین ملس، فرنی، حریره بادام، شیره‌انگور و...
به یاد داشته‌باشید برخی افراد به‌صورت ذاتی مستعد ایجاد سردی در دست و پا هستند که می‌توان با اقدامات پیشگیرانه تا حد زیادی از بروز آن جلوگیری کرد.
طیف گسترده‌ای از دلایل در ایجاد سردی اندام‌ها موثرند و این اتفاق لزوما با قرارگرفتن در معرض سرما مرتبط نیست. دلایل ایجادکننده سردی دست و پا به دو دسته دلایل با شیوع بیشتر و دلایل با شیوع کمتر تقسیم می‌شوند. دلایل با شیوع بیشتر شامل اضطراب و نگرانی، استعمال دخانیات، قاعدگی، کم‌خونی، مصرف برخی داروها، تیروئید، دیابت و کمبود انواع ویتامین‌هاست و از دلایل با شیوع کمتر، ابتلا به دو بیماری شریان‌های محیطی و لوپوس را می‌توان نام‌برد.
اضطراب و استعمال دخانیات
در شرح‌حال بسیاری از افرادی که سردی اندام‌ها را تجربه می‌کنند، دیده می‌شود این حالت بیشتر در مواقعی اتفاق می‌افتد که فرد دچار اضطراب و نگرانی است. برای از بین بردن این سردی و به‌منظور درمان، باید بیشتر بر حفظ آرامش و جلوگیری از ایجاد اضطراب بیجا توجه داشت. نوعی از این بیماری به نام «پدیده رینود» است که طی آن به‌دلیل واکنش عروق خونی قسمت‌های انتهایی در مواجهه با سرما و اضطراب، دست‌ها و پا‌ها بی‌حس می‌شوند و حتی تغییر رنگ می‌دهند. استفاده از سیگار نیز می‌تواند افراد را به تجربه احساس سردی اندام‌ها مستعد کند، به این دلیل که کیفیت خون‌رسانی به اعضای انتهایی بدن با استعمال سیگار کاهش می‌یابد.
قاعدگی و کم‌خونی
برخی خانم‌ها عنوان می‌کنند در ایام قاعدگی دچار سردی دست و پا می‌شوند. در دوران قاعدگی به دلیل از دست دادن خون و ایجاد ضعف ممکن است این حالت ایجاد شود. کم‌خونی از دلایل ایجاد سردی در اندام‌هاست. این مورد معمولا با علائمی نظیر بی‌حالی، ضعف، خستگی، رنگ‌پریدگی و کمبود انرژی طی انجام فعالیت‌های روزمره همراه است. با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون می‌توان به تشخیص سپس درمان کم‌خونی پرداخت. البته مصرف برخی داروها نیز به دلیل تاثیری که در تنگ یا گشادکردن عروق خونی محیطی دارند، مستعد ایجاد سردی اندام‌ها در افراد مصرف‌کننده هستند که بهتر است با پزشک تجویزکننده در این مورد مشورت شود.
بیماری زمینه‌ای و کمبود ویتامین
مشکلات تیروئید می‌تواند علائمی مانند بی‌حالی، اضافه وزن، سردی اندام‌ها و… ایجاد کند. در افراد مبتلا به دیابت نیز به‌خصوص کسانی که کنترل قند خوبی ندارند، به‌دلیل آسیب به اعصاب انتهایی یا ایجاد اختلال در گردش خون، ممکن است سردی اندام‌ها دیده شود. البته کمبود برخی ویتامین‌ها مثل ویتامین‌های گروه B هم می‌تواند باعث اختلالاتی مانند گزگز و سوزن‌سوزن‌شدن دست و پا یا احساس سردی و کرختی اندام‌ها شود.
در صورت کمبود این ویتامین می‌توان از طریق اصلاح برنامه غذایی و مصرف مکمل‌های خوراکی یا تزریقی این کمبود را تامین کرد. به یاد داشته‌باشید شیوع سردی در شیرخواران هم بالاست. به دلیل این‌که نوزادان نسبت سطح بدن به وزن‌شان بیشتر از بزرگسالان و مقدار دمایی که شیرخوار از طریق پوست از دست می‌دهد زیادتر است، این عامل می‌تواند سبب ایجاد سردی در انتهای اندام‌های شیرخوار شود که اغلب جای نگرانی نیست.
درمان سردی دست و پا از دیدگاه طب‌سنتی
در فردی که از سردی اندام‌ها شاکی است همه دلایل ایجادکننده مدنظر قرار می‌گیرند و اغلب در شرح حالی که از بیمار گرفته می‌شود، نشانه‌هایی از ضعف عمومی مشاهده می‌شود. ضعف در دیدگاه طب‌سنتی لزوما به معنی کم‌خونی یا کمبود آهن نیست. هر عاملی می‌تواند سبب اختلال در خون‌رسانی به عضو و ایجاد احساس سردی در اندام‌ها شود. برای مثال اگر فردی کم‌تحرک بوده یا سبک زندگی مناسبی نداشته‌باشد، خون رقت و توانایی کافی برای رسیدن به اندام انتهایی را ندارد و می‌تواند علائمی مثل سردی دست و پا بروز کند. در کنار اقدامات درمانی و دارویی با توجه به هر فرد، انجام برخی درمان‌های موضعی و عمومی می‌تواند در برطرف‌شدن سردی اندام‌ها موثر باشد:
۱. انجام فعالیت‌های بدنی روزانه در حدی که ضربان قلب بالا برود، بدن به تعریق افتد، تنفس تند شود و پشت و کف دست‌ها و پا‌ها گرم شود. اگر در حین این فعالیت، احساس خستگی، عرق سرد یا خواب‌آلودگی ایجاد شود باید زمان ورزش کم شود. ورزش متعادل به افزایش خون‌رسانی به اندام‌های انتهایی و کاهش سردی بدن کمک شایانی می‌کند.
۲. خواب و بیداری در ساعات متناسب با ساعت فیزیولوژیک بدن. خواب در ابتدای شب و بیداری در ابتدای صبح و در طول روز نخوابیدن در تنظیم تعادل عملکرد بدن مفید است.
۳. روغن‌مالی دست‌ها و پا‌ها از مچ دست تا نوک‌انگشتان با روغن‌هایی مثل زیتون، کنجد و سیاهدانه، دو بار در روز می‌تواند در گرم‌کردن اندام‌ها موثر باشد.
۴. پوشاندن انتهای دست و پا‌ها به‌خصوص هنگام قرارگرفتن در معرض هوای سرد.
۵. پرهیز از خوردن غذا‌های بی‌کیفیت مانند فست‌فود، سرخ‌کردنی، سیب‌زمینی، الویه، ماکارونی و استفاده از غذا‌هایی که در بدن گرما و رطوبت نافذ و کافی و متعادل تولید می‌کند مانند گوشت گوسفند، نان برشته سبوس‌دار، شربت سکنجبین ملس، فرنی، حریره بادام، شیره‌انگور و...
به یاد داشته‌باشید برخی افراد به‌صورت ذاتی مستعد ایجاد سردی در دست و پا هستند که می‌توان با اقدامات پیشگیرانه تا حد زیادی از بروز آن جلوگیری کرد.
منبع:
جام جم
ارسال نظر