وقتی تورم، «درآمدِ دلاری» کارگران و بازنشستگان را می‌بلعد + حواشی

تحریریه پارسینه - گروه اقتصادی: حداقل دستمزد و دریافتی کارگران و بازنشستگان به ویژه بازنشستگان تامین اجتماعی در سال جاری افزایش قابل توجهی پیدا کرده است، اما با توجه به افت چندصد درصدی ارزش پولی ملی ایران در ۴ سال اخیر، به نظر می‌رسد آنچه تغییر کرده در واقع صرفاً «عددها» هستند و نه قدرت خرید شهروندانِ ایرانی. بر این اساس، اگر درآمد دلاری را مبنا قرار دهیم، حداقل دریافتی کارگران در سال جاری، هنوز هم حدود ۲۸ درصد کمتر از حداقل دریافتی آن‌ها در سال ۱۳۹۵ است.

براساس آمارها، اکنون حدود ۱۳ میلیون خانوار کارگری در کشور وجود دارد که بیش از ۶۰ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. در سال ۱۳۹۹، حداقل دستمزد کارگران (برای فرد دارای دو فرزند) در حدود ۲ میلیون ۹۰۰ هزار تومان بوده است که براساس محاسبات انجمن‌های کارگری، تنها حدود ۵۸ درصد سبد معیشت خانوار را پوشش می‌دهد. این رقم، در سال جاری به حدود ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است.

آیا دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۰، «عملاً» افزایشی بوده است؟

از آن سو، در سال گذشته حداقل حقوق و دستمزد کارگران بدون سابقه کار و مجرد، حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بود؛ رقمی که امسال به حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان رسیده است. فرد مجردی که حداقل یک سال سابقه کار داشته باشد، در سال ۱۴۰۰، حدود ۱۰۰ هزار تومان بیشتر حقوق می‌گیرد و این یعنی حداقل دستمزد چنین فردی به حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌رسد.

اگرچه این عدد‌ها قابل توجه به نظر می‌رسند، اما اگر افت ارزش پول ملی در سال‌های اخیر را در نظر بگیریم، به نظر می‌رسد قدرت خرید واقعیِ حداقل دستمزد کارگری هم مشخص خواهد شد. بر این اساس، در سال ۱۳۹۵، پس از برجام و در شرایطی که وضعیت اقتصادی کشور بسیار بهتر از حالا بود، حداقل دستمزد تعیین شده برای کاگران توسط شورای عالی کار، حدود ۸۰۰ هزار تومان بود.

در آن سال، نرخ دلار (البته با وجود سرکوب قیمتی دلار توسط دولت) حدود ۳ هزار و ۷۰۰ تومان بود. یک محاسبه سرانگشتی نشان می‌دهد که کارگر حداقل بگیر ایرانی در آن سال، حدود ۲۱۵ دلار حقوق می‌گرفته است. با در نظر گرفتن حداقل حقوق ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومانی برای کارگر حداقل بگیرِ ایرانی در سال ۱۴۰۰ نرخ دلار ۲۴ هزار تومانی (در لحظه تنظیم این گزارش)، این کارگر در سال جاری، ماهانه تنها حدود ۱۵۵ دلار حقوق می‌گیرد.

به عبارت ساده، کارگر حداقل بگیر ایرانی، در سال ۱۴۰۰، همچنان حدود ۲۸ درصد کمتر از درآمدِ واقعی خود (براساس نرخ دلار) در سال ۱۳۹۵ حقوق دریافت می‌کند، این در حالی است که اگر نرخ دلار در ماه‌های آینده بالاتر از ۲۴ هزار تومان برود، این نسبت می‌تواند باز هم تغییر کند.

اوضاع برای بازنشستگان حتی بدتر هم هست

این، اما در حالی است که وضعیت معیشتی بازنشستگان ، حتی بدتر از وضعیت معیشتی کارگران است. در هفته‌های اخیر، تجمعات متعددی از سوی بازنشستگان تامین اجتماعی صورت گرفته است که نسبت به دریافتی خود - به ویژه در مقایسه با سایر بازنشستگان - معترض بوده اند.

این، اما در حالی است که هیات وزیران ایران، در جلسه ۱۸ فروردین سال جاری، به پیشنهاد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با افزایش مستمری‌های بازنشستگی، از کارافتادگی و مجموع مستمری بازماندگان مشمولان قانون تأمین اجتماعی موافقت کرد و بر این اساس، از ابتدای فروردین سال ۱۴۰۰، کلیه مستمری‌های بازنشستگی، از کارافتادگی و مجموع مستمری بازماندگان مشمولان قانون تأمین اجتماعی که تا پایان سال ۱۳۹۹ برقرار شده، مطابق مصوبه شورای عالی کار برای دریافت کنندگان حداقل مستمری، از کارافتادگی جزئی و سایر افرادی که مستمری آنان به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه برقرار شده، به میزان ۳۹ درصد مستمری آنان در پایان اسفند ماه ۱۳۹۹ افزایش یافته است. همچنین، دستمزد این دسته از بازنشستگان، برای سایر سطوح بالاتر از حداقل مستمری، به میزان ۲۶ درصد مستمری آنان در پایان اسفند ماه ۱۳۹۹ به علاوه مبلغ ثابت ۲۴۸ هزار تومان، افزایش خواهد یافت.

با این همه، قطعاً این افزایش‌ها کافی نیستند. نرخ تورم ایران در چند سال گذشته در بالای خط ۳۰ درصد قرار داشته است (براساس آمار‌های رسمی) و آمار‌های غیررسمی هم نشان می‌دهند که این میزان، برای برخی دهک‌های درآمدیِ فرودست، حتی بالاتر هم بوده است.

این در حالی است که توانایی دولت برای افزایش دستمزد بازنشستگان تامین اجتماعی به شدت محدود است. دولت ایران اکنون بیش از ۳۵۰ هزار میلیارد تومان به سازمان تامین اجتماعی بدهکار است و هرگونه افزایش دستمزد برای مستمری بگیران این سازمان، به معنی استفاده از دارایی‌ها و درآمد‌های دولتی است که به نوبه خود، به افزایش تورم دامن می‌زند. بنابراین، ظاهراً مشکلات معیشتی بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی، به این زودی‌ها حل و فصل نخواهد شد.