داروهای مسکّن چگونه به کلیه‌ها آسیب می‌زنند؟ + روش تشخیص

نفروپاتی ناشی از دارو‌های مسکن در نتیجه آسیب‌دیدن یک یا هر دو کلیه به واسطه مصرف بیش از حد این داروها، به‌ویژه دارو‌های ضد درد بدون نسخه شکل می‌گیرد.

دلایل

نفروپاتی ناشی از دارو‌های مسکن شامل آسیب‌دیدن ساختار‌های داخلی کلیه می‌شود. این شرایط به‌واسطه استفاده بلندمدت از دارو‌های مسکن، به‌ویژه دارو‌های بدون نسخه حاوی فناستین یا استامینوفن و دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی مانند آسپرین یا ایبوپروفن رخ می‌دهد.

نفروپاتی ناشی از دارو‌های مسکن بیشتر در نتیجه مصرف خودسرانه دارو‌ها رخ می‌دهد.

عوامل خطر برای این شرایط شامل موارد زیر می‌شوند:

- استفاده از دارو‌های مسکن بدون نسخه حاوی بیش از یک ماده فعال

- مصرف شش یا تعداد بیشتری قرص برای سه سال

- سردرد‌های مزمن، دوره‌های قاعدگی دردناک، کمر درد، یا درد اسکلتی - عضلانی

- تغییرات عاطفی یا رفتاری

- سابقه رفتار‌های اعتیادآور، مانند سیگارکشیدن، مصرف الکل و استفاده بیش از حد از دارو‌های آرامبخش

علائم

در ابتدا ممکن است هیچ علائمی وجود نداشته باشد. با گذشت زمان، کلیه‌ها که به واسطه مصرف دارو آسیب دیده‌اند علائم بیماری کلیوی را نشان می‌دهند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- خستگی، ضعف

- افزایش نیاز یا فوریت دفع ادرار

- خون در ادرار

- پهلو درد یا کمر درد

- کاهش خروجی ادرار

- کاهش هوشیاری، از جمله خواب‌آلودگی، سردرگمی و بی‌حالی

- کاهش احساس، بی‌حسی (به‌ویژه در پاها)

- حالت تهوع، استفراغ

- تورم در سراسر بدن

تشخیص

پزشک شما را معاینه کرده و درباره علائمی که دارید پرسش می‌کند. طی معاینه پزشک ممکن است متوجه موارد زیر شود:

- فشار خون شما بالا است.

- هنگام گوش دادن با استتوسکوپ (گوشی پزشکی)، قلب و ریه‌های شما صدا‌های غیرطبیعی دارند.

- با تورم، به ویژه در قسمت پایین پا‌ها مواجه هستید.

- پوست شما پیری زودرس را نشان می‌دهد.

آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

- شمارش کامل سلول‌های خونی

- سی‌تی‌اسکن کلیه

- پیلوگرام درون وریدی

- صفحه سم‌شناسی

- آزمایش ادرار

- سونوگرافی کلیه

درمان

اهداف اصلی درمان شامل پیشگیری از آسیب دیدن بیشتر کلیه‌ها و درمان نارسایی کلیه می‌شوند. پزشک شما ممکن است پرهیز از مصرف تمام دارو‌های ضد درد مشکوک، به ویژه دارو‌های بدون نسخه را توصیه کند.

برای درمان نارسایی کلیه، پزشک ممکن است تغییرات در رژیم غذایی و محدودیت مایع را توصیه کند. در نهایت، ممکن است به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز باشد.

مشاوره ممکن است به شما در یافتن روش‌های جایگزین کنترل درد مزمن کمک کند.

آسیب به کلیه ممکن است حاد و موقتی یا مزمن و بلندمدت باشد.

عوارض احتمالی

عوارضی که ممکن است در نتیجه نفروپاتی ناشی از دارو‌های مسکن ایجاد شود، عبارتند از:

- نارسایی حاد کلیه

- نارسایی مزمن کلیه

- اختلال کلیوی که در آن فضای بین توبول‌های (لوله‌های کوچک) کلیه ملتهب می‌شوند (نفریت بینابینی)

- مرگ بافتی در مناطقی که دهانه‌های مجاری جمع کننده به کلیه وارد می‌شوند و ادرار به حالب جریان می‌یابد (نکروز پاپیلاری کلیوی)

- عفونت‌های دستگاه ادراری که پایدار هستند یا عود می‌کنند

- فشار خون بالا

- سرطان کلیه یا حالب

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر با هر یک از موارد زیر مواجه هستید به پزشک مراجعه کنید:

- علائم نفروپاتی ناشی از دارو‌های مسکن، به ویژه اگر مدت طولانی است که از این دارو‌ها استفاده می‌کنید

- خون یا ماده جامد در ادرار

- کاهش مقدار ادرار

پیشگیری

هنگام استفاده از داروها، از جمله دارو‌های بدون نسخه، دستورالعمل‌های ارائه شده از سوی پزشک خود را به دقت دنبال کنید. بدون مشورت با پزشک خود بیش از میزان توصیه شده و برای مدتی طولانی‌تر دارو مصرف نکنید.