فوت سالانه ۸۰۰ هزار نفر در جهان بر اثر «خودکشی»

خودکشی مانند تمام آسیب‌های مختلف اجتماعی روند افزایشی دارد

وی با اشاره به اینکه به علت افزایش جمعیت و به دلایل مختلف دیگر سالانه آمار خودکشی مانند تمام آسیب‌های مختلف اجتماعی افزایش پیدا می‌کند، به طوری که سال ۹۶، ۴۶۲۵ مورد خودکشی گزارش شده است و در سال ۹۷ این رقم ۵۱۰۱ مورد بوده است، گفت: لذا این افزایش میزان خودکشی آمار سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ می‌تواند به دلیل شیوع کرونا نباشد و این روندی کلی است.

رئیس گروه نظارت و هماهنگی دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی بهزیستی کشور با بیان اینکه هر سال استان‌های ایلام، کرمانشاه، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد در صدر خودکشی قرار دارند، یادآور شد: در دهه ۸۰ خودکشی در ایلام بسیار زیاد بود و اکنون کم شده است، اما علت این موضوع آن بوده که آنها از جوامع سنتی به جوامع پیشرفته در حال گذار هستند، ولی همزمان فرهنگ آنها به صورت متوازن پیشرفت نکرده است؛ به طور مثال برخی از دختران این استان با کسانی که دوست ندارند به زور ازدواج می‌کنند. البته طی سال‌های گذشته اقدامات زیادی برای پیشگیری از خودکشی در استان‌های مختلف انجام شده است.

بیش از ۲۰ برابر خودکشی کامل، اقدام به خودکشی در دنیا گزارش شده است

اسدبیگی در ادامه به آمارهای خودکشی در جهان اشاره کرد و افزود: براساس آمارهای بهداشت جهانی، سالانه در جهان ۸۰۰ هزار نفر خودکشی می‌کنند و با خودکشی از دنیا می‌روند.

وی با اشاره به اینکه بیش از ۲۰ برابر خودکشی کامل، اقدام به خودکشی در دنیا گزارش شده است، تصریح کرد: به این معنی که در برابر یک نفری که با خودکشی جان خود را از دست می‌دهد، ۲۰ نفر اقدام به خودکشی می‌کنند اما زنده می‌مانند. همچنین ۱.۳ درصد از مرگ و میرهای جهان ناشی از خودکشی است.

خودکشی؛ سیزدهمین عامل مرگ و میر در دنیا

رئیس گروه نظارت و هماهنگی دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی بهزیستی کشور با بیان اینکه به طور کلی سیزدهمین عامل مرگ و میر در دنیا خودکشی گزارش شده است، عنوان کرد: در مورد کودکان و نوجوانان، سومین عامل مرگ‌ومیر در برخی از کشورها مانند آمریکا، خودکشی است.

۶۰ درصد خودکشی‌های دنیا مربوط به قاره آسیاست

اسدبیگی با بیان اینکه آمار خودکشی در سال ۲۰۱۹ در آمریکا ۴۷ هزار نفر بوده است که نیمی از خودکشی‌های کامل در این کشور با سلاح گرم انجام می‌شود، به وضعیت دیگر کشورهای جهان اشاره کرد و گفت: بیشترین آمار خودکشی مربوط به هندوستان با ۱۴۰ هزار نفر و در چین با ۱۲۰ هزار نفر در سال است و به این ترتیب ۶۰ درصد از خودکشی‌های دنیا در قاره آسیا رخ می‌دهد.

با وجود این آمارها و همچنین روند افزایشی میزان خودکشی در ایران طی سال‌های گذشته، رئیس گروه نظارت و هماهنگی دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی بهزیستی کشور در پاسخ به سوالی درخصوص تاثیر کرونا بر میزان خودکشی طی دو سال گذشته اظهار کرد که به طور کلی پاندمی کرونا در دنیا بر روی خودکشی تاثیر نداشته است؛ اگرچه از ابتدا کارشناسان و متخصصان بهداشت روان در دنیا نگران افزایش خودکشی در کشورها بودند،بررسی روند خودکشی در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که به طور کلی کرونا در خودکشی تاثیری نداشته است، اما در برخی کشورها ممکن است روند خودکشی افزایش داشته باشد.

چرا افراد دست به خودکشی می‌زنند؟

رئیس گروه نظارت و هماهنگی دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی بهزیستی کشور در ادامه این گفت‌وگو به تحلیل چرایی اقدام افراد به خودکشی پرداخت و با بیان اینکه یکی از علل اصلی خودکشی اختلالات روانی است، گفت: بیش از ۹۰ درصد کسانی که با خودکشی از دنیا می‌روند دچار اختلال روانی بوده‌اند که مهم‌ترین نوع اختلال «افسردگی» بوده است.

وی با بیان اینکه خودکشی به دلایل اختلالات روانی و علت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مانند بیکاری رخ می‌دهد، در پاسخ به سوالی درخصوص تاثیر کرونا در میزان اختلالات روانی و افسردگی و به دنبال آن خودکشی نیز اینطور توضیح داد: اوایل دوران کرونا که افراد مجبور به خانه‌نشینی بودند، افسردگی و مسائل مختلف روانی و اجتماعی از جمله بیکاری و کم درآمد شدن افراد خود به خود می‌توانست منجر به افسردگی شود و شده است، به همین دلیل کرونا می‌تواند به صورت غیرمستقیم روی خودکشی اثرگذار بوده باشد، البته در برخی موارد این خانه‌نشینی به انس و الفت بیشتر افراد خانواده کمک کرده و باعث بیشتر شدن ارتباطات میان افراد خانواده شده است اما زمانی که زمینه اختلاف وجود دارد، ماندن زن و شوهر و فرزند در خانواده باعث بیشتر شدن اختلافات می‌شود.

رسانه‌ها خبر خودکشی را چگونه منتشر کنند؟

رئیس گروه نظارت و هماهنگی دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی بهزیستی کشور در ادامه به تاثیر رسانه‌ها در کاهش میزان خودکشی پرداخت و افزود: رسانه‌ها از جمله خبرگزاری‌ها، صدا و سیما و شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در پیشگیری از خودکشی دارند؛ زمانی که گزارشی درمورد خودکشی نوشته می‌شود باید به راه‌های پیشگیری از خودکشی و کمک به کسانی که قصد خودکشی دارند هم توجه شود.

وی ادامه داد: رسانه‌ها رسالت بزرگی در پیشگیری از خودکشی دارند، زیرا یکی از نگرانی‌ها در این حوزه، خودکشی تقلیدی است؛ به طور مثال زمانی که فرد مهم و محبوبی خودکشی می‌کند و جان خود را از دست می‌دهد ممکن است بازتاب این خبر در جامعه منجر به خودکشی کردن طرفداران و علاقه‌مندان آن فرد شود و در همین راستا رسانه‌ها باید به نکاتی در این زمینه توجه کنند؛ در این راستا خبر خودکشی افراد مهم را برجسته نکنند (به طور مثال روزنامه‌ها در صفحه اول خود این خبر را چاپ نکنند)، حتی الامکان موضوع را به عنوان خودکشی ننویسند و همچنین مکانی که فرد در آنجا دست به خودکشی می‌زند ممکن است به جایی برای افرادی که تمایل به خودکشی دارند، تبدیل شود.

اسدبیگی در ادامه به اقدامات سازمان بهزیستی برای پیشگیری از خودکشی افراد در کشور اشاره کرد و با بیان اینکه افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند یا خطر خودکشی برای آنها وجود دارد می‌توانند به صورت تلفنی یا حضوری از اورژانس اجتماعی خدمات دریافت کنند، یادآور شد: اورژانس اجتماعی سه فعالیت اساسی دارد؛ یکی از این فعالیت‌ها خط تلفنی ۱۲۳ است که مردم سراسر کشور می‌توانند با این خط تماس بگیرند. فعالیت دیگر خودروهای خدمات سیار است که از مرکز اورژانس به مکانی که فردی اقدام به خودکشی می‌کنند اعزام می‌شوند و فعالیت دیگر مرکز مداخله در بحران است که در محل ثابتی قرار دارند و مردم به این مرکز مراجعه می‌کنند.

چند اقدام اساسی که باید برای پیشگیری از خودکشی در کشور صورت گیرد

اما با این وجود رئیس گروه نظارت و هماهنگی دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی بهزیستی کشور با تاکید بر اینکه باید برای پیشگیری از خودکشی چند اقدام اساسی صورت گیرد، معتقد است که باید بودجه و اعتبارات مربوط به سلامت روان در وزارتخانه‌ها و سازمانهای مرتبط افزایش پیدا کند. این درحالیست که برخی از سازمان‌ها که ارتباط زیادی با موضوع آسیب‌های اجتماعی ندارند بودجه‌های کلانی برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی دریافت می‌کنند اما عملکرد آنچنانی هم در این حوزه نداشته‌اند، حال آنکه در عمل تنها وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی در این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند.

اسدبیگی ادامه داد: از سوی دیگر برای پیشگیری از خودکشی باید اطلاع‌رسانی بیشتری صورت گیرد و تنها معطوف به روز جهانی نباشد و طی سال در این زمینه اطلاع‌رسانی دقیق و درست صورت گیرد.

وی همچنین با اشاره به تاثیر غربالگری در کاهش میزان خودکشی‌ها این را هم گفت که باید امکاناتی وجود داشته باشد تا گروه‌هایی مانند پزشکان، پلیس و... که بیشتر با افرادی که ممکن است دست به خودکشی بزنند ارتباط دارند، بتوانند این افراد را شناسایی و غربالگری کنند. این غربالگری امکان می‌دهد که اگر در فردی خطر خودکشی وجود دارد فرد را به مراکز تخصصی مربوطه ارجاع دهند و با درمان به موقع از خودکشی فرد جلوگیری می‌شود.

رئیس گروه نظارت و هماهنگی دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی بهزیستی کشور در ادامه به تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات مشاوره و روانشناسی اشاره کرد و افزود: اکنون کسانی که به مراکز مشاوره و روانشناسی مراجعه می‌کنند، بیمه هزینه این خدمات را پرداخت نمی‌کند؛ حال اگر این خدمات تحت پوشش بیمه قرار گیرد، افرادی که در معرض خطر خودکشی هستند می‌توانند راحت‌تر به این مراکز مراجعه کنند و تحت درمان قرار گیرند.

افرادی که اختلال اعصاب و روان دارند ۲۰ برابر بیشتر از سایر افراد خودکشی می‌کنند

در این راستا سیدحسن موسوی‌چلک- رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ـ نیز نسبت به تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات مشاوره و روانشناسی و مددکاری اجتماعی به منظور پیشگیری از خودکشی تاکید می‌کند و با اشاره به تاثیر کرونا در ایجاد افسردگی به ایسنا می‌گوید: هر بحرانی عوارض خاص خودش را دارد و براساس نوع، شدت، گستردگی و مدت بحران افراد تحت تاثیر، در شرایطی که تحت تاثیر قبل از بحران قرار دارند میزان تاثیرگذاری‌شان متفاوت است اما بحرانها همیشه زمینه‌ها و بسترهایی را برای افزایش اختلالات روانی دارند به همین دلیل اختلال ناشی از حادثه در بحران اتفاق می‌افتد.

وی ادامه می‌دهد: اکنون وارد دو سالگی این بحران می‌شویم و با شرایطی که بحران کرونا ایجاد کرد باید نگران باشیم؛ قبل از بیماری کرونا نیز حال و روز جامعه‌ در حوزه سلامت روانی _ اجتماعی خوب نبود و آخرین گزارشات که مربوط به سال ۲۰۱۹ است نشان می‌دهد که افرادی که از اختلال به ویژه اختلال اعصاب رنج می‌برند ۲۰ برابر بیشتر از سایر افراد خودکشی می‌کنند.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با بیان اینکه در بحران کرونا متخصصان حوزه های سلامت روانی و اجتماعی هشدارهایی در خصوص افسردگی دادند، یادآور می‌شود: بخشی از این موضوع در حین بحران خود را نشان می‌دهد و بخشی از عوارض به بعد از بحران‌ها بازمی‌گردد که خود را بیشتر نشان خواهد داد؛ براساس شیوع‌شناسی که وزارت بهداشت در سال ۱۳۹۴ انجام داده بود، ۲۳ تا ۲۵ درصد مردم حداقل دچار یک اختلال بودند و ما پس از آن با موضوعاتی همچون سیل، زلزله، رکود اقتصاد و کرونا مواجه شدیم که هرکدام می‌تواند عامل تهدیدکننده‌ای برای حوزه سلامت روان باشد.

سه چهارم خودکشی‌ها مربوط به کشورهایی با درآمد کم و متوسط

وی در ادامه با بیان اینکه ایران جز کشورهایی با درآمد پایین یا متوسط است، اظهار کرد: براساس گزارش جهانی سال ۲۰۱۹، سه چهارم خودکشی‌ها در کشورهایی با درآمد کم و متوسط اتفاق افتاده است، لذا ما ویژگی کشور متوسط را داریم و آمارها نشان می‌دهد که در این کشورها روند شیوع خودکشی به مراتب بیشتر از کشورهای پردرآمد است البته ممکن است برخی از کشورهای پردرآمد نیز به دلیل ویژگی‌های محیطی اقدام به خودکشی نیز در آنها بالا باشد، اما به دلیل اینکه ما جز کشورهایی هستیم که ممکن است مصداق این طبقه‌بندی باشیم و همچنین عوامل تشدیده‌کننده این بحرانها از قبیل سیل و زلزله، بحرانهای اقتصادی، بحران های بهداشتی که اکنون در کشور نیز داریم تجربه می‌کنیم، به مراتب نگرانی‌ها را از میزان افزایش اختلالات روانی در جامعه تشدید می‌کند.

تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات مشاوره و مددکاری برای ارتقاء سلامت روانی ـ اجتماعی

وی با اشاره به لزوم تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات مشاوره و روانشناسی و مددکاری اجتماعی بر پیشگیری از خودکشی ادامه می‌دهد: باید بپذیریم که هرچقدر دسترسی مردم به خدمات حرفه‌های یاورانه مانند مشاوره، روانشناسی و مددکاری اجتماعی آسانتر و ارزانتر شود، احتمال استفاده بیشتر مردم از این متخصصین و خدمات افزایش پیدا می‌کند و زمانی که خدمات حوزه سلامت روانی _ اجتماعی مشمول پوشش بیمه‌ای نمی‌شود ممکن است برخی از مردم توان استفاده از این خدمات را نداشته باشند.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ادامه می‌دهد: پوشش بیمه‌ای می‌تواند رغبت مردم را برای استفاده از خدمات سلامت روان افزایش دهد، به همین دلیل یکی از انتظارات از دولت سیزدهم و شورای عالی بیمه این است که خدمات حرفه‌های یاورانه مانند مشاوره، روانشناسی و مددکاری اجتماعی را تحت پوشش بیمه قرار دهند؛ به ویژه اینکه اکنون ما شرایطی را تجربه می‌کنیم که در آینده نیاز به این خدمات بیشتر خواهد شد و اکنون این نیاز احساس می‌شود، لذا اگر این نیاز را برآورده نکنیم ممکن است مجبور به از دست دادن نیروی انسانی شویم.