برق زمستان هم قطع می‌شود؟

همه ساله با فرارسیدن فصل سرما مصرف گاز بخش خانگی در کشور مجدد افزایش می‌یابد و به دلیل آنکه توان تولید گاز در کشور محدود است گویا برنامه ریزی برای تامین سوخت نیروگاه‌ها صورت نگرفته است.

با توجه به گزارش پیش‌بینی وضعیت شبکه برق کشور در زمستان ۱۴۰۰ و وضعیت فعلی سوخت نیروگاه‌ها، مقرر شد برای تامین پایدار سوخت نیروگاه‌ها، از طریق تعامل با مراجع ذی‌صلاح، برنامه زمانبندی شده سوخت‌رسانی تدوین و همچنین در مسئله مدیریت مصرف علاوه بر تشویق به صرفه‌جویی، از مشارکت صنایع بر اساس یک برنامه زمانبندی مصرف انرژی استفاده شود.

چندی پیش میثم جعفرزاده مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل وزارت نیرو گفت: با توجه به تجربه زمستان سال گذشته، در صورت عدم تأمین سوخت برای نیروگاه‌ها در اواخر پاییز و زمستان امسال در تولید برق دشواری زیادی خواهیم داشت و باید از هم‌اکنون به فکر تمهیدات لازم برای زمستان ۱۴۰۰ باشیم.

او افزود: در حال حاضر با توجه به اینکه در نیروگاه‌ها شاهد کاهش ذخیره سوخت مایع نسبت به سال گذشته هستیم، وضعیت مخازن سوخت مذکور از اهمیت بسزایی برخوردار است. مصرف بالای سوخت گاز توسط مشترکان عمومی در زمستان باعث می‌شود که گاز کمتری به نیروگاه‌ها داده شود و ذخیره مخازن سوخت بخصوص در کریدور شمال کشور به علت محدودیت انتقال برق از جنوب به شمال بسیار حائز اهمیت است.

در این باره غلامعلی رخشانی مهر معاون هماهنگی توزیع توانیر با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای تامین برق زمستان ۱۴۰۰ گفت: برنامه ریزی برای تامین برقی یک مساله مهم است و از هم اکنون بحث تامین برق سال آینده و پیش بینی مصرف برای سال آینده و سال‌های آتی در حال انجام است.

او ادامه داد: برای زمستان امسال نیز برنامه ریزی تامین برق را از هم اکنون آغاز کردیم چراکه ممکن است مصرف گاز در بخش خانگی محدودیت‌های سال گذشته در صنعت برق را منجر شود که در حال برنامه ریزی برای این مساله هستیم.

معاون هماهنگی توزیع توانیر بیان کرد: سوخت‌های مایع درحال بارگیری هستند و این ظرفیت‌ها تکمیل می‌شود، این مساله جز برنامه‌های وزارت نیرو بوده که از سمت شرکت مادر تخصصی برق حرارتی در حال پیگیری است و امیدواریم مشکل خاصی برای زمستان ایجاد نشود.

معاون هماهنگی توزیع توانیر افزود: بحران انرژی در زمستان اختصاص به یک کشور و منطقه ندارد و اگر بخش‌های تامین کننده انرژی مثل سوخت مایع و گاز و زارت نیرو سنکرون عمل نکنند و مشکلی در این زمینه به وجود آید ممکن است محدودیت‌هایی اعمال شود، اما در تلاش هستیم که این اتفاق نیفتد.

متاسفانه با فرار رسیدن فصل زمستان هشدار‌هایی از جانب مسئولین برای جلوگیری از خاموشی‌های زمستانه به گوش می‌رسد. گلایه همیشگی مردم این است که چرا هم در گرمای تابستان و هم سرمای زمستان باید شاهد خاموشی و قطع برق باشند در حالی که منشأ خاموشی‌های تابستانه و زمستانه متفاوت است و برای رفع هرکدام باید نسخه‌ای پیچید

خاموشی‌های تابستان امسال به دلیل رشد اندک ظرفیت نیروگاهی و افزایش بی‌سابقه مصرف که منجر به تشدید ناترازی مصرف برق شد، شکل گرف این در حالی است که شرمت توانیر بخش عمده خاموشی‌ها در کشور را مصرف بی رویه برق، استفاده از ماینر‌ها و ... می‌دانند.

براین اساس، این ناترازی در مردادماه سال ۱۴۰۰ به رقم ۱۲ هزار مگاوات رسید، یعنی اختلاف حداکثر توان تولیدی نیروگاه‌های کشور با مصرف به عدد ۱۲ هزار مگاوات رسید که رکوردی بی‌سابقه محسوب می‌شد.

از جمله راهکار‌های کاهش این ناترازی و کاهش خاموشی‌های تابستانه می‌توان به افزایش ظرفیت نیروگاهی با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و دولتی، بهینه‌سازی مصرف مشترکین خانگی و صنعتی با استفاده از اصلاح تعرفه‌گذاری و به‌روزرسانی تجهیزات و همچنین کاهش تلفات برقی اشاره کرد.

زمستان سال گذشته برای اولین بار این مشکل با خاموشی‌ها و پس از آن آلودگی‌های زیست‌محیطی استفاده از نفت کوره (مازوت) به اوج رسید شد و امسال هم همانگونه که مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق تأکید کرده در زمستان امسال نسبت به زمستان پارسال ۲۰ درصد کمبود سوخت خواهیم داشت و این یعنی در صورت ادامه روند فعلی دچار مشکلات جدی خواهیم شد.

مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق کشور با اشاره به آخرین وضعیت شبکه برق کشور گفت: در حال حاضر سوخت رسانی به نیروگاه‌ها همانند گذشته در شرایط پایدار قرار دارد و انتظار می‌رود با افزایش دمای هوا میزان سوخت رسانی به نیروگاه‌ها افزایش پیدا کند.

او ادامه داد: در حال حاضر شبکه سراسری برق کشور در وضعیت پایداری قرار دارد و علی رغم تداوم موج سرما از هفته گذشته برابر با برنامه‌ریزی‌های انجام شده مشکلی ناشی از کمبود برق به موجب محدودیت یا کمبود سوخت نیروگاه‌ها نداشتیم.

سخنگوی صنعت برق کشور اضافه کرد: خوشبختانه محدودیت سوخت رسانی به نیروگاه‌های کشور نداریم به طوری که ۱۰۰ میلیون متر مکعب سوخت تحویل نیروگاه‌های کشور شده است و با توجه به آغاز بارندگی‌ها در کشور طی روز‌های آینده امید است مشترکان در مصرف گاز صرفه‌جویی داشته باشند تا مشکلی در سوخت رسانی به نیروگاه‌ها نداشته باشیم.

برآورد ما برای زمستان امسال این است که ۲۳۰ میلیون متر مکعب سوخت نیاز داشته باشیم. این در حالی است که اگر ما مصرف را هم قطع کنیم ۲۱۰ میلیون متر مکعب سوخت باز هم کم خواهیم داشت.

او ادامه داد: گازی که ما در زمستان تحویل می‌گیریم زیر عدد ۱۰۰ است و در حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از سوخت مایع استفاده می‌کنیم.

سخنگوی صنعت برق کشور اضافه کرد: در بخش سوخت مایع، لجستیک و توان لازم را نداریم و متاسفانه در زمستان سال گذشته ما به میزان ذخیره سوخت در روز رسیدیم و این در حالی است که ما باید ۴۵ روز سوخت ذخیره داشته باشیم.

رجبی مشهدی در پایان بیان کرد: حدود ۲۰ درصد ما نسبت به سال گذشته کمبود سوخت داریم و قطعا با توجه به این آمار، تنگنا‌های تولید برق در زمستان ۱۴۰۰ دور از انتظار نیست، اما اگر ما نیروگاه داشته باشیم و یا احداث کنیم هم مشکل برق کشور حل نمی‌شود.

این در حالی است که مدیران وزارت نیرو یک روز از قطعی برق به دلیل نبود سوخت نیروگاهی حرف می‌زنند و روز بعد از تحویل ۱۰۰ میلیون متر مکعب سوخت به نیروگاه‌های کشور خبر می‌دهند

به گفته مسئولان میادین جنوبی سال گذشته ۷۰ درصد گاز کشور در این میادین تامین می‌شد، گفته بودند که افت فشار گاز تولیدی از میادین پارس جنوبی از سه سال دیگر شروع خواهد شد در حالی که کارشناسان معتقدند افت فشار این میادین مدت‌هاست شروع شده است و برای حفظ و افزایش تولید باید فکری اساسی شود.

اما مشکل اصلی، یعنی تأمین سوخت نیروگاه‌ها در زمستان هنوز در جای خود برقرار است. اهمیت این بحث تا جایی است که وزیر نفت روز چهارشنبه و در نخستین اظهارات خود به عنوان وزیر نفت به این بحث اشاره کرد و گفت: تأمین سوخت زمستانی نیروگاه‌ها از جمله دغدغه‌های اصلی وزارت نفت است و از روز شنبه نشست‌هایی برای برون رفت از این مشکل برگزار می‌شود.

اما برخی براین باور هستند که امسال ۲۰ ساعت خاموشی در کشور اتفاق خواهد افتاد، ولی این موضوع را ما از وزارت نیرو بررسی کردیم که محمد حسن متولی زاده مدیر عامل شرکت توانیر گفت: به هیچ عنوان ما این خبر ۲۰ ساعت خاموشی در زمستان ۱۴۰۰ را تائید نمی‌کنیم.

قطع شدن برق در تابستان امسال و همچنین بی برنامگی در جدول زمانبندی خاموشی‌ها ابهام‌ها و پرسش‌های زیادی را برای مشترکان بخصوص بخش خانگی ایجاد کرد.

متاسفانه این قطع شدن برق در زمستان سال گذشته هم اتفاق افتاد، اما در سال‌های گذشته همواره در فصل تابستان و با افزایش دما، مصرف برق ناشی از روشن کردن کولر‌ها و وسایل سرمایشی افزایش می‌یافت و بدین صورت رکوردشکنی‌های متعددی در مصرف برق صورت می‌گرفت. در نتیجه با عبور کردن نرخ مصرف نسبت به تولید برق، در برخی از مناطق کشور خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده‌ای اتفاق می‌افتاد.

اما برخی از افراد بر این باورند که معاهده پاریس دلیل خاموشی‌های پی در پی در کشور است، معاهده‌ای که در ۱۲ دسامبر سال ۲۰۱۵ در چارچوب کنوانسیون اقلیم سازمان ملل متحد به تصویب رسید. در ظاهر هدف از تصویب این معاهده، کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای برای جلوگیری از گرمایش زمین بوده است. در این راستا کشور‌های عضو این توافق، تعهداتی را در قبال کاهش تولید گاز‌های گلخانه‌ای می‌پذیرند که این تعهدات در قالب سند NDC توسط مسئولین خود آن کشور تعریف شده است.

دولت ایران نیز به عنوان یکی از کشور‌های عضو این توافق‌نامه، در حال طی کردن فرآیند قانونیِ تصویب سند تعهدات (NDC) در داخل کشور است. در این راستا دولت در آبان ماه سال ۹۵ در قالب لایحه‌ای بحث پیوستن و انجام تعهدات ذیل توافق پاریس را در مجلس شورای اسلامی مطرح کرد که با موافقت مجلس همراه شد. در ادامه، اما شورای نگهبان یک ایراد قانونی به این موضوع وارد دانست، مبنی بر اینکه در مصوبه مجلس، سند تعهدات ایران (NDC) ارائه نشده است و این سند نیز باید به توافق‌نامه الصاق شود.

در نتیجه این مصوبه از طرف شورای نگهبان به مجلس بازگشت تا سند تعهدات ایران در توافق پاریس توسط دولت به آن الصاق شود. در این بین قرار شد سازمان محیط زیست به نمایندگی از طرف دولت و به عنوان متولی این موضوع، کار تدوین و ارائه سند تعهدات ایران را با همکاری و تایید کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی پیگیری کند، موضوعی که هم‌اکنون بعد از گذشت چند سال هنوز انجام نشده و مسکوت باقی مانده است. در نتیجه همانطور که اشاره شد هنوز دولت از نظر قانونی اجازه اجرای تعهدات توافق پاریس را ندارد!

حال یک سوال مطرح می‌شود، اینکه دلیل کاهش شیب افزایش ظرفیت نیروگاه‌ها در کشور به اجرای توافق پاریس مرتبط است یا نه؟ با چه متر و معیاری قابل صحت سنجی است؟

عباس علی آبادی مدیرعامل مپنا گفت: فارغ از معاهده پاریس اساسا قیمت تمام شده برق نیروگاه‌های تجدید پذیر امروز محرک اصلی برای توسعه است.

او بیان کرد: در کشور ما با توجه به قیمت برق که خیلی غیر اساسی تعریف شده است ما یک مقدار انگیزه بخش خصوصی برای ورود به این صنعت را نداریم، اما اگر ما قیمت برق را در مقیاس ۴ سنت در نظر بگیریم امروز با برق نیروگاه‌های تجدید پذیر و نیروگاه‌های بدون سوخت میشه نیاز کشور را تامین کرد.

مدیرعامل مپنا تصریح کرد: با توجه به قیمت پایین برق در کشور انگیزه‌ای برای ورود بخش خصوصی به کشور نیست.

علی آبادی افزود: قطعی‌ها برق این روز‌ها ربطی به معاهده پاریس ندارد مسئله اصلی بخش گرما، مصرف بیش از حد، تاخیر در اورهال نیروگاه‌ها و استفاده از ماینر‌ها باعث خاموشی در کشور شده است.

لازم به ذکر است در بسیاری از کشور‌ها نیروگاه‌ها به نحوی طراحی شده‌اند که سبد سوختی آن‌ها متنوع باشد و با استفاده از سوخت‌های متنوع بتوانند برق تولید کنند. به عنوان مثال نیروگاه کاواز هند و سانتاریتا فیلیپین به نحوی طراحی شده که بتوانند هم از نفتا و هم از میعانات گازی به عنوان سوخت استفاده کنند.

با توجه به محدودیت‌ها برای صادرات میعانات گازی و عدم امکان استفاده از آن در داخل به دلیل تکمیل نشدن پالایشگاه‌های میعانات گازی سیراف، استفاده از میعانات گازی به عنوان سوخت نیروگاه‌ها علاوه بر اینکه مشکل تأمین سوخت نیروگاه‌ها در زمستان را مرتفع خواهد کرد، بر این اساس انتظار می‌رود این راهکار هرچه سریع‌تر در هماهنگی بین وزارت نفت و وزارت نیرو در دستور کار قرار بگیرد.