بیماری‌های چشم در ورزش‌های زمستانی

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در نخستین سمینار بین المللی پزشکی ورزش‌های زمستانی با تشریح آسیب‌های چشم در ورزش‌های زمستانی عنوان کرد: این آسیب‌ها دلایل مختلفی دارد از جمله رفلکس نور و باد که باعث مشکلات چشمی می‌شود که البته در بسیاری از مواقع، شدید نخواهد بود، ولی در صورت تورم چشم، باید به پزشک مراجعه شود.

لیلا غیاثیان با تاکید بر اینکه هیچ قطره چشمی بدون نظر پزشک نباید برای درد چشم استفاده شود، افزود: از کرم‌های مخصوص دور چشم می‌توان استفاده کرد، ولی نباید از کرم‌های که برای ناحیه‌های دیگر پوست می‌شود استفاده کرد.

وی افزود: برای چشم می‌توان از قطره‌های مرطوب کننده با عنوان اشک مصنوعی استفاده کرد و هر قطره برای یک روز استفاده می‌شود، ولی استفاده از قطره‌های دیگر باید با توصیه چشم پزشک صورت پذیرد. همچنین از کرم‌های زیر چشم مخصوص می‌توان در زیر عینک‌های اسکی استفاده کرد.

این چشم پزشک در ارتباط با کوری برف که بیشترین علت مراجعه از طرف اسکی بازان است، گفت: اگر حتی دو دقیقه در فضای کوه با دمای زیر صفر و وزش باد شدید عینک برداشته شود، مشکلات چشمی محتمل است، ولی فرد ممکن است در آن هنگام متوجه نشود، در حالی که سوختگی چشم در هنگام شب سراغ افراد می‌آید و باعث کاهش دید می‌شود.

غیاثیان با اشاره به اینکه در زمان مشکلات چشمی باید به چشم استراحت داد که بهترین روش خواب است که نوعی پانسمان چشم محسوب می‌شود، افزود: خوابیدن باعث می‌شود پلک روی قرنیه بنشیند و نوعی پانسمان چشم رخ دهد.

وی تصریح کرد: قرنیه یکی از نقاط بدن است که اگر غشای پوشاننده سلولی آن کنده شود، درد بسیاری داشته و نباید چشم در این مواقع مالیده شود بلکه باید افراد سریع بخوابند و یا چشم بسته شود تا پلک تکان نخورد.

غیاثیان افزود: باید دقت شود که هر ساله درصد UV ۴۰۰ عینک ورزشکاران بررسی شود، زیرا همیشه این درصد باقی نخواهد ماند.

وی در توصیه‌ای برای عمل چشم، جهت افرادی که می‌خواهند عینک استفاده نکنند، عنوان کرد: کسانی که شماره چشم بالای داشته و احتمال خشکی چشم دارند می‌توان از لنز‌های داخل چشم استفاده کرد که تا آخر عمر نیز احتیاج به تعویض نخواهند داشت.

روایت‌هایی از دوپینگ

در ادامه این سمینار، توحید سیف برقی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره موضوع دوپینگ و مواد ممنوع در اسکی عنوان کرد: از ۸۰۰ سال قبل از میلاد که ورزش در یونان تنیده شد؛ از همان دوران رده پای دوپینگ نیز دیده شد و در عصر روم نیز ادامه پیدا کرد، به خصوص گلادیاتور‌ها که از مواد محرک استفاده می‌کردند. بسیاری از موارد محرک، در کنار ۸ گروه دارویی دیگر در حال حاضر در لیست دارو‌های ممنوعه آژانس جهانی ضد دوپینگ هستند.

وی با بیان تاریخچه دوپینگ در ورزش ادامه داد: در سال ۱۸۸۶ یک دوچرخه سوار به دلیل مصرف مواد محرک جان خود را از دست می‌دهد. همچنین در سال ۱۹۰۳ دوپینگ اسب‌ها مطرح شد و در جنگ جهانی دوم، نازی‌ها از برخی دارو‌های آنابولیک بر روی زندانی‌ها استفاده کردند و در نهایت نتایج آن را بر روی سرباز‌های خود استفاده کردند. همچنین ژاپن، آمریکا و روس‌ها نیز برای سربازان خود از این مواد استفاده کردند.

سیف برقی در ادامه استفاده از مواد محرک در مسابقات تصریح کرد: در سال ۱۹۵۲ برخی ورزشکاران اسکیت ازمواد محرک استفاده کردند و در سال ۱۹۵۲ زمستانی با تمرکز بر مواد الکل و محرک‌ها تست گرفته شد. همچنین در سال ۱۹۶۰ یک دوچرخه سوار نیز بر اثر استفاده از مواد ممنوعه فوت می‌کند و در آزمایش خون مواد محرکه دیده شد. در سال ۱۹۶۴ عضلات غیرمعمول ورزشکاران جلب توجه می‌گردد در مسابقات المپیک ژاپن نیز نخستین محرک‌ها در بدن ورزشکاران دیده می‌شود. همچنین در المپیک سال ۱۹۷۶ بالغ بر ۱۱ آزمایش مثبت دیده می‌شود که مربوط به ورزشکاران جودو، کشتی و وزنه برداری بود.

وی با اشاره به اینکه استفاده آنابولیک استروئید‌ها در سال ۱۹۸۴ افزایش می‌یابد، افزود: در مسابقات المپیک ۱۹۸۸ سئول، مواد دوپینگ ادرارآور رایج می‌شود و کافئین نیز در آن سال جزو دارو‌های ممنوعه قرار گرفت.

سیف برقی با اشاره به اینکه در المپیک زمستانی سال ۱۹۹۲، تشخیص مواد دوپینگی سخت‌تر شد، گفت: مصرف افزایش هورمون رشد و مصرف افزایش تستئرون نیز در سال‌های بعد رایج شد.

وی با تشریح لیست مواد ممنوعه ۲۰۲۲ عنوان کرد: مخدر‌ها جزو مواد ممنوعه است و از سال ۲۰۲۲ هر تزریق کروتن ممنوع است. همچنین استفاده از بتابلوکر‌ها در ورزش اسکی و اسنوبرد ممنوع است.

اهمیت تغذیه ورزشی ورزشکاران

در ادامه این سمینار فؤاد عسجدی عضو انجمن تغذیه ایران به تشریح اهمیت تغذیه در ورزش پرداخت و گفت: ورزشکاری که می‌خواهد پرش داشته باشد باید وزن متعادل‌تری داشته باشد، همچنین ورزشکار استقامتی باید میزان چربی کنترل شده‌ای داشته باشد.

وی به چالش‌های محیطی نیز پرداخت و گفت: یکی از این موارد، ارتفاع است که باعث تغییرات هورمونی می‌شود. همچنین افزایش فشار خون بالا می‌رود و باعث استفاده بیشتر از ذخایر کربوهیدرات بدن می‌شود.

عسجدی ادامه داد: در ارتفاع مصرف قند و کربوهیدرات بیشتر می‌شود تا لرز‌ها کمتر و افزایش فشار خون کمتر شود. همچنین کاهش اشتها در استقرار‌های طولانی در ارتفاع بیشتر رایج است.

وی با اشاره به اینکه در ورزش اسکی انرژی برای ورزشکار بسیار متغیر است، افزود: تأمین پروتئین بعد از انجام ورزش بسیار اهمیت دارد که باعث ریکاوری شود. همچنین در ورزش اسکی درد‌های عضلانی بسیار رایج است که پروتئین با کیفیت بالا باعث کاهش این معضل می‌شود.

عسجدی با اشاره به اینکه در زمینه مصرف چربی، کاهش کمتر از یک گرم به ازای هر کیلو وزن بدن در روز توصیه نمی‌شود، گفت: همچنین باید سطح ویتامین D ورزشکاران مانیتورینگ شود و در نهایت در زمینه تغذیه؛ سوخت رسانی، میزان پروتئین، تأمین آب و املاح بسیار اهمیت دارد. همچنین ایشان تاکید کرد که تغذیه و هیدراتاسیون مناسب، نقشی اساسی در بهبود عملکرد ورزشی و پیشگیری از بسیاری آسیب‌ها در ورزش‌های زمستانی دارد.

طب ارتفاع باید در ایران گسترش یابد

در ادامه این سمینار حمید مساعدیان عضو کمیسیون پزشکی اتحادیه جهانی کوهنوردی با تشریح طب ارتفاع عنوان کرد: مشکلاتی که در بحث طب کوهستان داریم بیشتر از طب اسکی است، زیرا در اسکی بسیاری از امکانات اولیه در دسترس است و زمان ماندن در ارتفاع کوتاه‌تر است.

وی درباره مشکل سرمازدگی و یخ زدگی گفت: در سیستم پزشکی کشور اطلاعات کامل و هماهنگی در بین پزشکان و بیمارستان‌ها وجود ندارد و بیشتر بخش‌های جراحی به آن می‌پردازند و گهگاه درمان‌های غیراستاندارد برای این عارضه‌ها انجام می‌شود، البته با آموزش و اطلاع رسانی این صدمات کمتر شده است.

مساعدیان با اشاره به اینکه مشکلات سرمازدگی و یخ زدگی به طور رایج در ورزش اسکی دیده نمی‌شود، و یخ زدگی اندام‌ها اغلب مختص کوهنورد‌ها است، افزود: مثلث مرگ بر اثر سرما شامل باد، سرما و رطوبت است، ولی عوامل سرمازدگی موارد دیگر و بیشتری را دربر می‌گیرد که حتی شامل کم آبی بدن نیز است.

وی با اشاره به فعالیت کلینیک طب ارتفاع در تهران افزود: برای درمان بهتر و زودهنگام رعایت زمان طلایی درمان بسیار اهمیت دارد. همچنین به ازای هر ۱۰۰۰ متر ارتفاع دمای هوا بسیار کاهش می‌یابد به خصوص با وزش یک باد با سرعت بالا؛ که بیشتر این مورد در پیست توچال دیده می‌شود، به صورتی که اسکی بازان در این منطقه دچار سرمازدگی درجه دو می‌شوند.

مساعدیان درباره اندامی که بیشتر در معرض سرمازدگی هستند‏، گفت: این اعضای بدن که در وهله نخست و بیشتر انگشتان دست و پا را شامل می‌شود می‌توان به یخ زدگی قرنیه چشم، پاشنه پا، لگن، گوش، کف پا و بینی، نیز در بر می‌گیرد، بنابراین یخ زدگی فقط برای هیمالیانوردی نیست بلکه در همین توچال نیز رخ می‌دهد و یخ زدگی سطح بالا می‌تواند باعث قطع عضو شود.

وی با اشاره به اینکه سرمازدگی جنبه‌های متفاوت و پیچیده دارد، گفت: حتی بسیاری از این بیماران به درمان‌های روانپزشکی احتیاج پیدا خواهند کرد.

مساعدیان با بیان اینکه حداکثر ارتفاع پیست‌های اسکی در ایران ۳۷۰۰ متری است و یکی از قوانین خوب در ایران محدودیت ورود و اسکان افراد با سن کم و خیلی بالاست، گفت: در چند سال گذشته ۲۲ نفر به دلیل آدم مغزی در حوادث هیمالیانوردی جان خود را از دست داده‌اند.

وی با اشاره به اینکه ارتفاع زدگی در ارتفاعات پایین‌تر از ۲۵۰۰ متر آنچنان رایج نیست، افزود: ۶ الی ۸ ساعت در ارتفاع مستقر بودن علت مهم ارتفاع زدگی است به همین دلیل ارتفاع زدگی در بارگاه سوم دماوند از قله توچال بیشتر است.

مساعدیان ادامه داد: سن و جنس در ارتفاع زدگی مهم نیست. همچنین برای درمان ارتفاع زدگی مهمترین اقدام کاهش ارتفاع است و اگر این درمان سریع رخ ندهد فرد دچار بی تفاوتی در تصمیمات می‌شود، چون اکسیژن به مغز نمی‌رسد.

عضو کمیسیون پزشکی اتحادیه جهانی کوهنوردی با اشاره به اینکه طمع صعود یکی از علت‌های مهم مرگ در ارتفاعات است، خاطرنشان کرد: علائم آدم ریوی تقریباً مانند علائم ریوی کرونا است.

بازگشت ورزشکار به ورزش بسیار تخصصی شده است

در ادامه این سمینار، هاله دادگستر عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و دبیر علمی نخستین سمینار بین المللی پزشکی ورزش‌های گفت: امروزه برای بازگشت به ورزش بسیار تخصصی برخورد می‌شود، زیرا شانس دوباره آسیب دیدن ورزشکاران آسیب دیده بیشتر است؛ و تیم‌های جهانی برای سالم نگه داشتن و بازگشت به ورزش بدون عوارض و در اسرع وقت ورزشکاران خود بسیار تلاش می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه هم اکنون برخلاف گذشته که صرفاً قدرت ورزشکار مهم بود در حال حاضر توانایی عملکردی ورزشکار مهم است. در ضمن زمان و عاقبت برگشت به ورزش هر فرد، به وضعیت اولیه وی بستگی دارد.

دادگستر خاطرنشان کرد: در توانبخشی پس از آسیب در ورزش اسکی، علاوه بر تمرین‌های تعادلی و قدرتی، انجام ورزش‌های استقامتی بسیار مهم است و یک ورزشکار حرفه‌ای باید حداکثر نمره را دریافت کند تا به ورزش حرفه‌ای خود برگردد.

نخستین سمینار بین المللی پزشکی ورزش‌های زمستانی با همت انجمن پزشکی ورزشی ایران و ۳ امتیاز بازآموزی برای پزشکان در تهران برگزار شد.