دکتر عسکریان: تنیدگی والدین چیست؟ / انواع پیامد‌های آن در جامعه + درمان

دکتر مهناز عسکریان روانشناس، استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه در ارتباط تنیدگی والدین تصریح کردند: امروزه والدین با انواع تنیدگی در زندگی روزمره مواجه هستند که این تنیدگی بر انجام وظایف والدینی و روابط و تعاملات بین اعضای خانواده بویژه پدر و مادر تأثیر گذار است. پژوهشگران عوامل استرس زای والدینی را به دو قلمرو گسترده ، عوامل درون خانوادگی وعوامل برون خانوادگی طبقه بندی می‌کنند.

انواع عوامل استرس زا

دکتر عسکریان گفت: عوامل درون خانوادگی ؛ شامل خصوصیات کودک، ویژگی های والدین و مشخصه های نظام خانوادگی می باشد. عوامل برون خانوادگی ؛ وقایع استرس زای زندگی، عوامل اجتماعی و فرهنگی، شبکه حمایت اجتماعی و عوامل اقتصادی را در بر می­ گیرد.

در تمام جوامع والدین در مسیر پرورش کودکان خود با یک سری مسائل و فشارها مانند مسائل و مشکلات مالی، تربیتی، رفتاری، تحصیلی و… مواجه هستند که در تجربه­ ی تنیدگی یا پریشانی آن‏ها دخیل است. واژه­ ی تنیدگی آن­طور که در محاوره به کار می­رود، به یک احساس ذهنی از دستپاچگی توسط نیازهای مختلف اشاره دارد. امروزه اکثر روانشناسان سلامت معتقدند که تنیدگی فرایندی است شامل یک رویداد محیطی (عامل فشارزا)، ارزیابی فرد (دشوار یا تهدید آمیز بودن)، پاسخ های ارگانیسم (فیزیولوژیک، هیجانی، شناختی و رفتاری) و ارزیابی‏های مجدد در پی بروز پاسخ ها و تغییر در عامل فشارزا .

پیامدهای تنیدگی

این رواشناس مطرح کرد: پیامدهای تنیدگی به طور کلی به سه دسته ؛ پیامدهای جسمانی،پیامدهای هیجانی ، رفتاری وپیامدهای شناختی تقسیم می شوند. پیامدهای جسمانی تنیدگی بسیار گسترده بوده و در افراد مختلف به صورت های گوناگون بروز می نمایند. تنیدگی باعث پرکاری دستگاه عصبی سمپاتیک بوده و اختلال جسمانی ایجاد می‌کند. هنگامی که فرد در یک موقعیت تنیدگی­زا قرار می گیرد، ضربان قلب تندتر می زند ، مردمک چشم منبسط می شود ، بدن به اکسیژن بیشتری نیاز پیدا می‌کند و …. از آنجایی که تنیدگی سیستم دفاعی بدن را ضعیف می‌کند انسان مستعد ابتلا به انواع بیماری ها می شود (از سرماخوردگی گرفته تا سرطان). بسیاری از سردردها بخصوص سردردهای میگرنی با تنیدگی مرتبط هستند. در هنگام تنیدگی واکنش عضلات بدن به صورت انقباض در برابر فشارهای وارد آمده است و دردهای کششی در ناحیه ی سر و گردن بیشتر میشود و باعث کاهش بزاق دهان، افزایش تعرق، ناراحتی های معده و انواع آلرژی می­گردد.

عضو هیئت علمی گفت: تنیدگی می تواند پیامدهای هیجانی و رفتاری را نیز به دنبال داشته باشد . به عنوان مثال میتوان از پیامدهای هیجانی به عصبی بودن، اضطراب داشتن، خلق و خوی افسرده، از این شاخه به آن شاخه پریدن، تحریک پذیری، بی روحیه بودن، افراط و تفریط، واکنش های تند و نابجا، انزوا و کناره گیری از فعالیت های اجتماعی، خشونت در محل کار و خانه، مشاجره و جر وبحث، برافروختگی و از کوره در رفتن اشاره داشت.پیامدهای شناختی نیز تحت تأثیر تنیدگی قرار می گیرد که اغلب می تواند الگوی تفکر شخص را آشفته گرداند و در فرایند تفکر اختلال ایجاد کند که نمود آن در فرایندهای دریافت اطلاعات، حل مسئله، تصمیم­گیری، خلاقیت و بازیابی اطلاعات آشکار می­شود.

تاثیر تنیدگی در مادران

استاد دانشگاه در ارتباط میزان تاثیر مادران در تنیدگی خانواده را اینگونه تشریح کرد: مادر به عنوان یکی از اعضای خانواده که عمده ترین نقش والدگری را در سیستم خانواده ایفا می‌کند، ممکن است تحت تأثیر منابع متعدد تنیدگی­زا از جمله مسائل زیست شناختی مانند قاعدگی، افسردگی پس از زایمان، افسردگی یائسگی و… و مسائل مربوط به مسئولیت­های حرفه­ای مانند نقش مادرانه، مشکلات اشتغال و… قرار گیرد . مادران به دلایل زیر تنیدگی بیشتری را نسبت به پدران در امر مراقبت از کودک ناتوان تجربه می‌کنند:اولا مادران بیشتر از پدران در تربیت کودک سهیم هستند.ثانیا مادران زمان بیشتری را در تعامل با فرزندانشان هستند و ثالثا مادران بیش از پدران نسبت به مشکلات فرزندان حساس بوده و بیشتر احساسی برخورد میکنند تا عقلانی.

راهکارهای مناسب برای کاهش تنیدگی والدین

دکتر عسکریان در پایان گفتند: ار این رو ، تاکید بر تاثیر تنشهای والدگری بر والدین و ایجاد معضلات جسمانی و هیجانی برای آنها از اهمیت بالایی برخوردار بوده و میتواند با ارائه راهکارهای مناسب برای کاهش آنها ، مانع از پیدایش بسیاری از این مشکلات گردید.در این راستا ، افزایش آگاهی به والدین ، ایجاد خودباوری و حرمت به خویشتن از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و این دسته از افراد را در جهت احترام گذاشتن به حق خود و ارزش دادن به نیازها و حفظ آرامش خود سوق میدهد. والدین گرچه سنگ زیر آسیاب فرزندان به حساب می آیند، اما تامین نیازهای فرزندان و توجه به تقاضاهای آنها نباید به قیمت فراموشی مطلق خویشتن باشد . به گونه ای که یک عمر ایثار و از خودگذشتگی را در سنین جوانی و میانسالی نمایش دهند و در سنین کهنسالی ، تبدیل به انسانی سرشار از انتظارات باشند و در ازای برآورده نشدن هر انتظاری یک خنجر بر قلب خود وارد کنند،بلکه باید والدین بدانند که فرزندان بیش از هر چیز محتاج داشتن یک مادر و یک پدر سالم ، بشاش ، پر انرژی و قدرتمند میباشند، تا بودن در کنار مادران و پدران محو شده در زیر بار تنیدگی ها و ازخود گذشته و افسرده .

پرواضح است که برای انجام بهتر وظایف والدگری ، ابتدا ضروریست تا والدین به خودباوری و عزت نفس مطلوبی برسند و از هرگونه تنیدگیهای قابل کنترلی برحذر باشند و برای آرامش و سعادت و خوشبختی خود نیز به اندازه فرزندانشان ارزش قائل شوند . آن دسته از والدینی که به خود ارج مینهند، فرزندان را مجاب به ارج نهادن به مقامشان مینمایند و این امر به میزان چشمگیری بار تنیدگیها را از دوش والدین کم می کند./ اندیشه معاصر