کبد شما چند ساله است؟

طبق یافته های علمی کبد پس از آسیب دیدگی می‌تواند خود را بازسازی کند، اما اینکه آیا این توانایی با افزایش سن از بین می‌رود، مدت‌ها ناشناخته بود. یک مطالعه جدید نشان داده است که سن روند بازسازی کبد را کند نمی‌کند و چه ۲۰ ساله یا ۸۰ ساله باشید، کبد شما به طور متوسط تنها سه سال سن دارد.

کبد وظیفه خطرناک سم زدایی بدن را بر عهده دارد و به دلیل قرار گرفتن منظم در معرض سموم، خطر آسیب بیشتری نسبت به سایر اندام‌ها دارد. برای حفظ سلامتی ما در طول زندگی، کبد ظرفیت بازسازی قابل توجهی را ایجاد کرده است که در بین اندام‌ها منحصر به فرد است. اما اینکه دقیقاً چگونه این شاهکار را انجام می‌دهد - و اینکه آیا با افزایش سن کند می‌شود یا خیر - یک راز باقی مانده است که مدل‌های حیوانی قادر به روشن کردن آن نیستند.

بنابراین، برای مطالعه جدید، محققان دانشگاه TU Dresden می‌خواستند به این موضوع پی ببرند.

دکتر اولاف برگمان، نویسنده مسئول این مطالعه، گفت: برخی از مطالعات به این احتمال اشاره کردند که سلول‌های کبدی عمر طولانی دارند، در حالی که برخی دیگر چرخش ثابتی را نشان دادند. برای ما واضح بود که اگر می‌خواهیم بدانیم در انسان چه اتفاقی می‌افتد، باید راهی برای ارزیابی مستقیم سن سلول‌های کبدی انسان پیدا کنیم.

دکتر اولاف برگمان، نویسنده مسئول این مطالعه، گفت: برخی از مطالعات به این احتمال اشاره کردند که سلول‌های کبدی عمر طولانی دارند، در حالی که برخی دیگر چرخش ثابتی را نشان دادند. برای ما واضح بود که اگر می‌خواهیم بدانیم در انسان چه اتفاقی می‌افتد، باید راهی برای ارزیابی مستقیم سن سلول‌های کبدی انسان پیدا کنیم.

هنگامی که بمب‌های هسته‌ای در بالای زمین منفجر شدند، مقادیر عظیمی از رادیوکربن به جو منفجر شد و متعاقباً توسط گیاهان و حیوانات به DNA خود وارد شد. پس از ممنوعیت آزمایش‌های هسته‌ای بر روی زمین در سال ۱۹۶۳، سطوح کربن رادیو‌کربن در اتمسفر سال به سال کاهش یافت، و همین‌طور سطح سلول‌های موجودات زنده نیز کاهش یافت.

برگمان گفت: اگرچه این مقادیر ناچیز هستند و مضر نیستند، اما می‌توانیم آن‌ها را در نمونه‌های بافتی شناسایی و اندازه‌گیری کنیم. با مقایسه مقادیر با سطوح رادیوکربن اتمسفر، می‌توانیم با نگاه به گذشته سن سلول‌ها را تعیین کنیم.

برای عملی کردن این ایده، تیم تحقیقاتی سطوح رادیو کربن را در کبد ۳۳ فرد فوت شده بین ۲۰ تا ۸۴ سال مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. آن‌ها دریافتند که اندام تقریباً همسن است - به طور متوسط کمی کمتر از سه سال - بدون توجه به سن فرد. اما همه سلول‌ها در یک کبد معین هم سن نیستند - برخی از آن‌ها هر سال یا بیشتر بازسازی می‌شوند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند تا یک دهه باقی بمانند.
جالب است که سلول‌هایی که عمر طولانی‌تری داشتند، سلول‌هایی بودند که مجموعه‌های بیشتری از کروموزوم‌ها را جمع‌آوری کرده بودند.

برگمان می‌گوید: بیشتر سلول‌های ما دو دسته کروموزوم دارند، اما برخی از سلول‌ها با افزایش سن DNA بیشتری جمع می‌کنند. در نهایت، چنین سلول‌هایی می‌توانند چهار، هشت یا حتی تعداد بیشتری از کروموزوم‌ها را حمل کنند.

از آنجایی که این بخش (در کبد) به تدریج با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد، می‌تواند یک مکانیسم محافظتی باشد که ما را از تجمع جهش‌های مضر محافظت می‌کند.
ما باید دریابیم که آیا مکانیسم‌های مشابهی در بیماری مزمن کبد وجود دارد که در برخی موارد می‌تواند به سرطان تبدیل شود.

این تحقیق در مجله Cell Systems منتشر شده است.