علائم کاهش قند خون و نشانه‌های هیپوگلیسمی

پایین آمدن سطح گلوکز خون (هیپوگلیسمی) می‌تواند افراد را در درجات مختلف تحت تأثیر قرار دهد که برخی از آن‌ها خطرناک است. این وضعیت به عنوان «هیپوگلیسمی» شناخته می‌شود که در آن غلظت گلوکز در پلاسما یا گلوکز خون کمتر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر است. حال آنکه سطح طبیعی قند خون از ۷۲ تا ۱۰۸ میلی گرم در دسی لیتر متغیر است. بر اساس گزارش پایگاه «بولد اسکاس» علائم جدی ممکن است در مواردی شروع شوند که سطح گلوکز کمتر از ۵۵ میلی گرم در دسی لیتر باشد.

افزایش مرگ و میر ناشی قند خون

طبق یک مطالعه که توسط پروفسور «فیلیپ متیو» از مرکز و بیمارستان «سنت لوکاس» در آمریکا انجام شده، افت قند خون مهمترین عارضه‌ای است که باعث افزایش شش برابر مرگ و میر ناشی از دیابت شده است. دلیل اصلی کاهش قند خون درمان‌های کاهش دهنده گلوکز است، زیرا افراد دیابتی اغلب تحت درمان با دارو‌هایی قرار می‌گیرند که به کاهش سطح گلوکز در بدن آن‌ها کمک می‌کند. گاهی اوقات، این دارو‌ها می‌توانند سطح گلوکز را به زیر حد نرمال برسانند. همچنین، افت قند خون در بیماران دیابتی نوع ۱، سه برابر بیشتر از بیماران دیابتی نوع ۲ است.

سایر دلایل "افت قند خون"

هیپوگلیسمی همیشه با دیابت همراه نیست. بیماری‌های دیگر مانند کمبود هورمون، تومور‌های سلول‌های غیر جزیره‌ای، سپسیس، نارسایی کلیه و سوء تغذیه نیز می‌تواند منجر به سطح پایین گلوکز در خون شود.

علائم عمومی هیپوگلیسمی

۱- اختلال ریتم قلب

طبق مطالعه‌ای که توسط پروفسور «سندپ چاپرا» انجام شده، کاهش شدید قند خون می‌تواند آثار قلبی عروقی مانند ضربان نامنظم قلب (خیلی سریع یا خیلی آهسته) یا تپش قلب (کوتاه مدت) به همراه داشته باشد که معمولاً ناشی از استرس یا فعالیت بدنی است.

۲. خستگی

در بعضی موارد، کاهش مکرر قند خون منجر به تمایل فوری به کافئین در نتیجه احساس خستگی و خستگی می‌شود. بر اساس مطالعه منتشر شده توسط پروفسور «سانجی کالرا»، متخصص غدد درون ریز، سندرم خستگی ناشی از دیابت همچنین به عنوان عارضه همراه با ظهور عوارض عروقی و تغییرات هورمونی ناشی از پایین بودن قند خون شناخته می‌شود.

۳. تغییر حالت

یک مطالعه علمی منتشر شده توسط انجمن روانشناسی آمریکا نشان می‌دهد که افت شدید قند خون می‌تواند باعث ایجاد تغییرات خلقی در بزرگسالان سالم و غیر دیابتی‌ها شود. تغییرات خلقی ناشی از افت قند خون نیز با کاهش انرژی، تحریک پذیری و خستگی حداقل به مدت ۳۰ دقیقه پس از بازیابی سطح گلوکز همراه است.

۴. رنگ پریدگی چهره

هورمون کورتیزول نقش مهمی در کنترل سطح قند خون دارد. طبق مطالعه‌ای که توسط دانشگاه «نیهون» ژاپن منتشر شده، رنگ پریدگی می‌تواند نشانه احتمالی افت قند خون به دلیل نارسایی آدرنال باشد. در شرایطی مانند بیماری «آدیسون»، بدن نمی‌تواند به اندازه کافی کورتیزول تولید کند که این به نوبه خود می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود و علائمی مانند رنگ پریدگی پوست ایجاد کند.

۵. اختلالات خواب

اختلال در خواب و افت قند خون با هم ارتباط تنگاتنگی دارند. مواردی از مرگ هنگام خواب در بیماران مبتلا به هیپوگلیسمی ثبت شده است که عمدتا به دلیل ضربان قلب نامنظم و عدم تعادل هورمونی است. طبق تحقیقی که توسط دانشگاه آلمانی «لوبک» منتشر شده برخی از بیماران، به ویژه کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱ از اختلالات خواب مانند خواب آلودگی در روز و بی خوابی در شب رنج می‌برند.

۶. تنش

هیپوگلیسمی می‌تواند منجر به افزایش آدرنالین شده و باعث بروز برخی علائم عصبی-روانی مانند استرس شود. نتایج یک مطالعه انجام شده در کالج طب طبیعی کانادا نشان می‌دهد که کمبود ویتامین B۶ و B۱۲، پروتئین‌ها و اسید‌های چرب امگا ۳ در افراد غیر دیابتی نیز می‌تواند منجر به استرس و اضطراب شود.

۷. گرسنگی

نتایج یک مطالعه علمی تهیه شده توسط پروفسور «برند شولتز» از دانشگاه لوبک آلمان نشان می‌دهد که در بیماران دیابتی، گاهی اوقات درمان‌های کاهش دهنده قند پلاسما باعث افزایش وزن با افزایش احساس گرسنگی و در نتیجه افزایش دفعات دریافت غذا می‌شوند اما در حالات مکرر افت قند خون ممکن است حالت بیزاری از غذا نیز وجود داشته باشد، زیرا علائم احساس گرسنگی در بیماران دیابتی جدید تا حدود زیادی بیشتر است.

۸. بیزاری از غذا

انزجار از غذا به دلیل افت قند خون بیشتر در کودکان یا نوزادان دیابتی دیده می‌شود. تغذیه نقش مهمی در کنترل هیپوگلیسمی در کودکان دارد.

۹. سوزن سوزن شدن و بی حسی

هیپوگلیسمی با احساس غیرطبیعی پوستی مانند گزگز، بی حسی و سوزش به خصوص در لب، زبان و گونه همراه است. مطالعه‌ای که توسط پروفسور «سیمین محسنی» از دانشگاه «لینشوپینگ» سوئد تهیه شده است می‌گوید که افت قند خون گاهی اوقات می‌تواند باعث تغییراتی در سیستم عصبی مرکزی و محیطی شود که ممکن است منجر به پارستزی شود.

۱۰. سردرد
یک مطالعه آمریکایی در مورد شیوع سردرد در بیماران دیابتی به دلیل افت قند خون صحبت کرده است. این مطالعه که توسط مرکز پزشکی فرانکلین منتشر شده اعلام کرد که علائم ممکن است گاهی در افراد مبتلا به دیابت ناپایدار در نتیجه پدیده «رگرسیون» رخ دهد. سردرد در خواب نیز در موارد کمی مشاهده شده است.

۱۱. درد عضلات
هیپوگلیسمی می‌تواند باعث نوروپاتی دردناک و همچنین درد عضلانی در برخی افراد شود. مطالعه‌ای که توسط دانشمندان ایالات متحده و چین انجام شده نشان می‌دهد که تزریق انسولین گاهی اوقات می‌تواند باعث کاهش سطح گلوکز خون در افراد دیابتی شود. این مطالعه می‌افزاید که نمی‌توان هیپوگلیسمی را تنها عامل ایجاد نوروپاتی در بیماران دیابتی دانست.

۱۲. تکرر ادرار شبانه

نیاز مکرر به ادرار شبانه عمدتاً با سطح بالای قند خون موسم به «هایپرگلیسمی» همراه است اما می‌تواند در موارد افت قند خون به دلیل اختلالات خواب یا دارو‌های دیابت رخ دهد.

۱۳. مشکلات گوارشی

مطالعه‌ای که توسط پروفسور «استفان میدلتون» از دانشگاه کمبریج انگلیس تهیه شده است، نشان داد که ناراحتی دستگاه گوارش در بیماران دیابتی دارای افت قند خون عمدتا به دلیل نقص در سلول‌های بتا و اختلالات در تنظیم گلوکز توسط انسولین و گلوکاگون رخ می‌دهد. این علائم شامل معده، نفخ و اسهال می‌شود.

علائم خطرناک هیپوگلیسمی

هیپوگلیسمی گاهی اوقات می‌تواند به سطح بسیار کمی برسد و علائم خطرناکی به همراه داشته باشد مانند:

اختلالات بینایی

کاهش قند خون شدید یا طولانی مدت می‌تواند باعث اختلال در عملکرد و حساسیت شبکیه، هم در بیماران دیابتی و هم در افراد غیر دیابتی شود. این شامل مشکلاتی مانند تاری دید و از دست دادن حساسیت کنتراست، است (عاملی که در رانندگی با اتومبیل و وسایل نقلیه در شب کمک می‌کند). نتایج مطالعه منتشر شده توسط دانشکده پزشکی دانشگاه ایالتی نیویورک نشان می‌دهد که افت قند خون منجر به کاهش پاسخ شبکیه و افزایش مرگ سلول شبکیه می‌شود که در نتیجه باعث اختلالات جدی بینایی می‌شود.

تشنج و کما

یک مطالعه توسط دانشگاه کالیفرنیا نشان داد که تشنج به دلیل تجویز انسولین می‌تواند به عنوان یکی از علائم اولیه افت قند خون باشد. دارو‌ها یا تزریق انسولین می‌توانند به طور موقت میزان تأمین گلوکز یا گلوتامات به مغز را کاهش دهند و باعث تشنج شوند که احتمالاً پس از ۱۰۸ دقیقه با کما همراه است.

از دست دادن هوشیاری

بسیاری از بیماران مبتلا به هیپوگلیسمی دچار ضعف هوشیاری می‌شوند یا از هوش می‌روند. این علائم عمدتاً در افراد بالای ۵۰ سال که بیش از ۱۰ سال دیابت دارند و در افرادی که از کمبود خود مراقبتی بر سطح گلوکز رنج می‌برند، شایع است. نتایج یک مطالعه در کانادا نشان می‌دهد که از دست دادن هوشیاری بر حدود ۲۰-۲۵ درصد بیماران دیابتی نوع یک و حدود ۱۰ درصد بیماران دیابتی نوع ۲ که انسولین مصرف می‌کنند، تأثیر می‌گذارد.