کویر مرنجاب کجاست؟+عکس

کویر مرنجاب در شمال شهرستان آران و بیدگل از توابع شهرستان کاشان در استان اصفهان قرار دارد. مرنجاب در اصل نام کاروانسرا و قناتی بوده است که در زمان شاه عباس صفوی بنا نهاده شد و پس از آن مناطق پیرامونی آن به کویر مرنجاب شهرت یافته است. در اصل منطقه مرنجاب جزیی از بیابان بند ریگ است و در شمال آن واقع شده است. این کویر از شمال به دریاچه نمک مسیله (آران و بیدگل) , از غرب به کویر مسیله و بیابان آب شیرین، از شرق به بیابان پشت ریگ و پارک ملی کویر و از جنوب به بیابان بندریگ و تپه‌های ماسه‌ای روان این بیابان و شهرستان‌های آران و بیدگل و کاشان محدود می‌شود. ارتفاع متوسط کویر مرنجاب از سطح آب‌های آزاد در حدود ۸۵۰ متر می‌باشد قسمت عمده این کویر پوشیده از تپه‌های شنی و ریگزار است.

کویر مرنجاب از نظر پوشش گیاهی بسیار غنی است. عمده پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درخت‌های گز و تاق و بوته‌های قیچ است پوشش جانوری منطقه به دلیل وجود آب و غذای فراوان بسیار غنی است از جمله حیوانات موجود می‌توان به گرگ، شغال، کفتار، روباه شنی، گربه شن بزمجه، آفتاب پرست، انواع مارمولک، مار، عقرب، تیهو عقاب و شاهین اشاره کرد. در سال‌های اخیر یک جفت پلنگ نیز در منطقه مرنجاب مشاهده شده است. جاده آران و بیدگل به مرنجاب و دستکن یکی از راه‌های ارتباطی بوده که اصفهان را به شهر‌های کاشان، یزد، مشهد و تهران متصل می‌ساخته است. در زمان صفویه مسیر اصفهان (پایتخت) و مشهد از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. مسیر مرنجاب، اصفهان را از طریق کاشان به جاده سنگفرش اصفهان-مشهد متصل می‌ساخته است.

این مسیر از گرمسار به طرف پایین منحرف شده و تا سیاهکوه ادامه می‌یابد و به جاده دستکن متصل می‌شود. دستکن در ادامه مسیر مرنجاب، محل انشعاب جاده‌ای بوده که کاشان را به گرمسار و ورامین مرتبط می‌ساخته و شاخه‌ای به طرف اردستان و شاخه‌ای به جانب یزد ادامه می‌یافته است. پس از ساخت کاروانسراها، تامین آب مورد نیاز آن از ملزومات بوده است. آب مرنجاب توسط یک قنات به طول ۲۵۰۰ متر از قسمت شمالی کاروانسرا و در زمین‌های سست ماسه‌ای تامین گردیده است.

کندن چاه‌های متعدد در این زمین‌های ماسه‌ای به قدری مشقت بار بوده است که این منطقه به مرد رنج آب مشهور میگردد و در مرور زمان برای سادگی تلفظ به مرنجاب تغییر می‌یابد. در میانه مسیر جاده خاکی ۴۵ کیلومتری، به شیب تندی میرسیم که به آن " خطب شکن" میگویند. پس از عبور از خطب شکن در سمت شرقی مسیر، نمکزاری قرار گرفته که به چاه کنجه معروف است.

طول این کویر در حدود ۴ کیلومتر و عرض آن در حدود ۲ کیلومتر است. این کویر در چاله‌ای آبرفتی ما بین کویر مرنجاب و شهر آران واقع گردیده. پس از عبور از خطب شکن در سمت شرقی مسیر، نمکزاری قرار گرفته که به چاه کنجه معروف است. طول این کویر در حدود ۴ کیلومتر و عرض آن در حدود ۲ کیلومتر است. این کویر در چاله‌ای آبرفتی ما بین کویر مرنجاب و شهر آران واقع گردیده. در حاشیه کویر زمین‌های پف کرده رسی به چشم می‌خورد. پس از خاک‌های پف کرده نوار باریکی (حدودا ۵۰۰ متر) از حوزه خیس دور کویر را فرا گرفته و پس از آن قشر نمکی نا منظمی به چشم می‌خورد. در این کویر پلتفرم‌های نمکی دیده نمی‌شود. این کویر حوزه آبریز رودخانه مشخصی نیست و از چشمه‌ای که در قسمت جنوب شرقی آن واقع شده به نام "چاه کنجه" تغذیه می‌شود. در ادامه مسیر مرنجاب پس از طی کردن مسافتی در حدود ۳۵ کیلومتر از جاده خاکی به دو راهی دریاچه نمک میرسیم. این جاده برای عبور ایمن کامیون‌های معدن نمک که در قسمت غربی این نمکزار قرار گرفته احداث گردیده است.

دریاچه نمک دارای فرمی شبیه به مثلت است که که راس آن به سمت شمال است. قاعده آن در حدود ۶۵ کیلومتر و ارتفاع این مثلث ۶۰ کیلومتر است. زمین این دریاچه پوشیده از رسوبات نمک است که بر اثر انباشته شدن سیلاب‌ها و اب‌های سطحی در طول قرن‌ها پدید آمده است. عمق نمک این دریاچه بین ۵ تا ۵۴ متر متغیر است که توسط لایه‌های خاک رس از یکدیگر جدا شده اند و بر روی حجم وسیعی از آب‌های زیرزمینی شور شناور است. با هر بار بارش و تبخیر آب در این دریاچه نمک‌های موجود کرت بندی‌های زیبایی به شکل پلی گن تشکیل می‌دهند که دیدن مناظر آن خالی از لطف نیست. پس از ورود به دریاچه نمک، کوه کم ارتفاعی در دید شمال شرقی خودنمایی میکند که کاملا توسط قشر سفید نمک احاطه شده است. این جزیره معروف به سرگردان عاری از هرگونه پوشش گیاهی است. درباره دلایل ساخت قلعه و کاروانسرای (معروف به مرنجاب) در کنار دریاچه نمک، نقل است که شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعه‌های متعدد در سراسر کشور، در این منطقه تأسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود، چون تا آن زمان دشمنان به خاطر دریاچه نمک و گستره کویر، از این سوی به پایتخت هجوم نبرده بودند.

حمله ازبک‌ها و افغان‌ها از طریق دریاچه نمک به کاشان که تا اصفهان پیش رفتند، شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال ۱۰۱۲ قمری سریعاً یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدیدات را بگیرد. بالای کاروانسرا به شکل سنگر‌های دیدبانی است و ذکر شده است که همیشه ۵۰۰ پاسدار مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را در این منطقه تأمین می‌کردند. در فاصله ۴ کیلومتری شرق کاروانسرا چاه آب شیرینی قرار دارد که به چاه دستکن شهرت دارد. وجود آب شیرین در این چاه بدلیل وجود فیلتر‌های عظیم ماسه‌ای است که شورابه‌های زیزمینی را تصفیه کرده و آب نسبتا گوارایی با درصد نمک پایین در دسترس قرار میدهد. بهترین زمان سفر بهار و پائیز می‌باشد