چرا واردات ایران کاهش یافت؟‌

مجموع تجارت خارجی ایران تا پایان بهمن ماه به ۷۸.۵ میلیارد دلار رسید؛ این در شرایطی است که این رقم برای مدت مشابه پارسال، ۸۹.۲ میلیارد دلار بود.

کاهش واردات باعث شده تا تراز تجاری کشور در ۱۱ ماه امسال، مثبت ۱.۵ میلیارد دلار باشد، این رقم در مدت مشابه سال قبل منفی ۶ میلیارد دلار بود.

در مجموع ایران از ابتدای سال ۹۷ تا پایان بهمن ماه، ۴۰ میلیارد دلار خالص صادرات غیر نفتی و ۳۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار واردات داشته که این اعداد در ۱۱ ماهه سال گذشته، شامل۴۱.۶ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی و۴۷.۶ میلیارد دلار واردات می‌شود.
در این میان، چین به عنوان بزرگترین شریک تجاری کشور، بیشترین کاهش واردات به ایران را به نام خود ثبت کرده است.

آمار صادرات و واردات ژانویه نشان می‌دهد که در این مدت واردات ایران از کشور‌های مبدا کاهش داشته و این کاهش در برخی موارد تا بیش از ۵۰ درصد نیز می‌رسد؛ تا آنجا که تجارت ایران با چین که بزرگترین شریک تجاری ایران و مهمترین مقصد صادرات نفت کشورمان نیز به شمار می‌آید، به نصف کاهش پیدا کرده است.

آماری که از سوی گمرک این کشور منتشر شده، نشان می‌دهد مبادلات تجاری ایران و چین در نخستین ماه سال جاری میلادی با افت بیش از ۵۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده و به یک میلیارد و ۷۴۳ میلیون دلار رسیده است. این در شرایطی است که تجارت ایران و چین در ژانویه سال ۲۰۱۸ بیش از سه میلیارد ۸۳۷ میلیون دلار گزارش شده بود.

اما کاهش تجارت ایران تنها منحصر به چین نبوده و واردات از همسایه شمال غربی ایران یعنی ترکیه نیز در ژانویه با کاهش همراه بوده است تا آنجا که صادرات ترکیه به ایران در نخستین ماه سال جاری میلادی با افت ۲۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۱۹۱ میلیون دلار رسیده است.

برای این اتفاق بازرگانان ایرانی دلایل متعددی را از تاثیر تحریم‌های آمریکا گرفته تا کاهش ارزش یوآن مطرح می‌کنند که در مجموع افت تجارت خارجی را با شرکای ایران رقم زده است.

با این حال انگشت اتهام بیش از هر عامل، به سمت تحریم‌های آمریکا علیه ایران است که باعث ترس بانک‌های طرف خارجی و محدود شدن مراودات مالی شده است.

** نیمه طلایی تجارت با چین
«هومن حاجی پور» معاون کسب و کار اتاق بازرگانی تهران با اشاره به اینکه واردات ایران از چین در ۱۱ ماهه امسال با وزن تقریبی ۲.۶ میلیون تن، بیش از هشت میلیارد دلار ارزش داشته، گفت: این در حالی است که در سال ۹۶ بیش از ۱۳میلیارد دلار واردات از چین داشتیم که به لحاظ وزنی ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تن کالا‌ها را شامل شده که نشان از کاهش وزنی و ارزشی واردات از چین دارد.

وی با بیان اینکه این آمار در حالی منتشر می‌شود که در ۶ ماهه اول امسال روند واردات از چین افزایشی بوده، افزود: در ۶ ماهه اول امسال نزدیک به هفت میلیارد دلار واردات از چین داشتم و اگر واردات با همین شیب ادامه داشت، باید در پایان سال به بالای ۱۴ میلیارد دلار می‌رسیدیم و از میزان مشابه سال قبل عبور می‌کردیم.

معاون کسب و کار اتاق بازرگانی تهران ادامه داد: روند واردات از مهرماه کاهشی شد و در نخستین ماه پاییز، تنها یک میلیارد دلار واردات از چین صورت گرفت و این رقم در آذرماه به ۴۰ میلیون دلار کاهش پیدا کرد؛ از همین رو پیش بینی‌ها حاکی از آن است که تا پایان سال واردات از چین ممکن است به ۱۰ میلیارد دلار هم نرسد.

**بانک کنلون مسیر تجار ایرانی را بسته است
وی مهمترین دلیل این کاهش مراودات تجاری را کاهش همکاری بانک کنلون چین دانست و تاکید کرد: عمده مراودات تجاری ایران و چین از طریق این بانک است، اما موانعی که بر سر آزاد سازی اعتبارات ایران در بانک کنلون به دنبال تحریم‌های آمریکا وجود دارد، مسیر را بر تجار ایرانی بسته است.

حاجی پور دلیل دیگر افت مراودات تجاری ایران و چین را کاهش فروش نفت ایران به این کشور ذکر کرد و گفت: از آنجا که بخشی از تامین اعتبارات در بانک کنلون از محل صادرات نفت به چین تامین می‌شد، کاهش فروش نفت باعث کاهش اعتبارات این بانک شده است.

معاون کسب و کار اتاق بازرگانی تهران در مورد کاهش تجارت با ترکیه نیز افزود: همین موارد در مورد ترکیه نیز صادق است و به دلیل تحریم ها، بانک‌های ترکیه نمی‌توانند ارتباط تجاری با تجار ایرانی داشته باشند و مبادلات پولی ما انجام نمی‌شود.

وی گفت: در بسیاری از موارد ممکن است در ترکیه لیر داشته باشیم، اما واردکنندگان ایران یا نمی‌توانند از لیر استفاده کنند و یا استفاده از این ارز در دستور کارشان نیست.

به گفته حاجی پور، ممنوعیت ۱۴۰۰ قلم کالا نیز تقاضا را کاهش داده و بدیهی است که بخشی از واردات ایران از چین، ترکیه و حتی کشور‌های اروپایی مشمول این ممنوعیت‌ها بوده که تحت الشعاع قرار گرفته و تقاضا را کاهش داده است.

**همیشه پای نفت در میان است

«مجیدرضا حریری»، نایب رئیس اول اتاق ایران و چین با بیان اینکه آمار منتشر شده مربوط به ماه ژانویه بوده، گفت: به دلیل کاهش صادرات نفت ایران به چین طی ماه‌های نوامبر، دسامبر و ژانویه، این کاهش واردات طبیعی است.

وی دو دلیل برای این رویداد برشمرد و گفت: نخستین دلیل، پایین آمدن حجم صادرات نفت به چین به دلیل تحریم‌های آمریکاست؛ دلیل دوم کاهش قیمت نفت در بازار‌های جهانی است تا آنجا که قیمت نفت نسبت به ژانویه سال ۲۰۱۸، کاهش محسوس داشته و از ۸۵ دلار به ۵۵ دلار رسیده است که این دو مورد باعث شده رقم مبادلات ایران با چین کاهش را ثبت کند.
حریری با اشاره به اینکه به طور کلی از اردیبهشت امسال تاکنون روند واردات ایران کاهشی بوده، ادامه داد: دولت با هدف محدود کردن تقاضا برای ارز، جلوی برخی از واردات را گرفت.

وی با اشاره به اینکه مجموع مبادلات ایران در سال ۲۰۱۸ در مقایسه با سال ۲۰۱۷ با چین افزایش داشته، تاکید کرد: کاهشی که رخ داده ببیشتر به دلیل بلاتکلیفی در داخل و خارج کشور است؛ تا آنجا که در داخل به دلیل سیاست‌های ارزی و در خارج به دلیل روشن نبودن وضعیت تحریم‌های آمریکا تجارت ایران تحت تاثیر قرار دارد.

نایب رئیس اول اتاق ایران و چین گفت: سفر رئیس مجلس به چین نقطه عطفی بوده که با ادامه این روند وضعیت تجارت با چین بهبود پیدا می‌کند و در مجموع در رابطه با چین روز‌های بهتری را شاهد خواهیم بود.

**بازنگری در تعرفه ترجیحی ایران و ترکیه
«رضا کامی»، رئیس اتاق ایران و ترکیه هم شرایط کنونی اقتصادی ایران و منطقه را مهمترین دلیل کاهش تجارت خارجی ایران دانست و گفت: در مجموع حجم تجارت کل منطقه با کاهش همراه بوده و به دلیل شرایط ویژه ایران بخشی از واردات کشورمان نیز کم شده است.

وی دلیل دیگر را ممنوعیت واردات ۱۴۰۰ قلم کالا عنوان کرد و افزود: بخش بزرگی از این کالا‌ها از ترکیه وارد می‌شد و حتی در ۶۱ مورد واردات کالا‌هایی ممنوع شد که در فهرست تجارت ترجیحی ایران و ترکیه وجود داشت؛ همین مورد علاوه بر ایجاد نارضایتی طرف ترک، صادرات به ایران را کاهش داد.

کامی ادامه داد: این مورد تنها منحصر به ترکیه نمی‌شود و کل کشور‌های صادرکننده به ایران را تحت تاثیر قرار داده است.
وی با اشاره به اینکه هم اکنون تجارت ترجیحی بین ایران و ترکیه در حال بازنگری است، گفت: با بررسی کارشناسان و تعریف تعرفه‌های جدید می‌توان شاهد جهش در حجم صادرات بین دو کشور باشیم.