باورهای غلط برای تشخیص قارچ‌های سمی

طی هفته‌های گذشته قارچ‌های سمی بیش از ۶۰۰ نفر از ایرانی‌ها را راهی بیمارستان کرد و حتی متاسفانه باعث مرگ تعدادی از هموطنان شد. شاید خطر تلفات قارچ‌های سمی فروکش کرده باشد؛ اما خطری است که مردم بومی مناطق پربارش را بیشتر تهدید می‌کند. محمدرضا آصف در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد تاثیر بارش‌های بهاره در رشد گسترده قارچ‌های سمی تصریح کرد: معمولا رشد قارچ‌های کوهی در مناطق مختلف کشور به اندازه امسال نیست اما طی دو سه ماه گذشته بارش‌های خوب بهاره باعث رشد گسترده قارچ‌های خوراکی و سمی کوهی شد و مردم محلی را دچار مشکل کرد.
بارش‌های بهاره مهمترین عامل رشد قارچ‌های کوهی

وی با تاکید بر تاثیر شرایط اقلیمی بر افزایش قارچ‌های کوهی گفت: میزان بارش استان‌های پرخطر شامل آذربایجان غربی، لرستان، ایلام و به ویژه کردستان و کرمانشاه نسبت به میانگین ۵۰ ساله بالاتر بوده و همین شرایط ، مهمترین دلیل برای رشد قارچ‌ها از جمله قارچ‌های سمی بوده است. امسال هم مردم محلی با همان دانسته‌های بومی برای چیدن قارچ‌های کوهی وارد طبیعت شدند. غافل از اینکه رویش قارچ‌های سمی امسال به دلیل بارش‌های بهاره بسیار وسیع‌تر بود و از آنجا که تشخیص قارچ‌های سمی از خوراکی کار آسانی نیست، تعداد بسیاری مسمومیت و مرگ و میر ناشی از قارچ‌های سمی داشتیم.
تشخیص قارچ‌های سمی امکان‌پذیر نیست

این عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور در پاسخ به این پرسش که آیا مردم محلی قدرت تشخیص قارچ‌های سمی را از قارچ‌های کوهی دارند، تاکید کرد: در پرونده اخیر تمامی قارچ‌هایی را که باعث مسمومیت شدند، رویت کردم و برای همین تاکید می‌کنم که نه تنها امکان تشخیص قارچ‌های سمی برای مردم محلی‌ وجود ندارد حتی برای من که اکثر قارچ‌های سمی و خوراکی ایران را دیده‌ام و مقالات متعددی در این زمینه نوشته‌ام و ۲۰ سال است که درگیر موضوع قارچ‌های سمی هستم، تشخیص دقیق قارچ‌های سمی امکان‌پذیر نیست.
مسمومیت قارچی در ایران سابقه‌دار است

وی به این پرسش که آیا پیش از این هم تجربه چنین تلفاتی را به علت مصرف قارچ‌های سمی داشتیم،پاسخ مثبت داد و اظهار کرد: مسمومیت قارچی در کشور ما سابقه‌دار است، به طوری که در سال ۸۵ بارندگی بهاره خوبی به‌ویژه در شمال غرب کشور داشتیم و همین شرایط باعث افزایش مسمومیت و میزان مرگ و میر ناشی از قارچ‌های سمی شد اما چون در آن سال‌ رسانه‌ها خیلی درگیر این قضیه نشدند بازتاب رسانه‌ای آن هم گسترده نبود والا در همان سال مرگ و میر و بستری شدن را بر اثر مصرف قارچ‌های سمی - البته در تعدادی کمتر از امسال- تجربه کردیم و اساسا انگیزه اینکه من کتاب «قارچ‌های سمی» را نوشتم، تلفات ناشی از قارچ‌های سمی در سال ۸۵ بود.
تلفات قارچ‌های سمی در اروپا عادی است

مسئول تشخیص قارچ‌های سمی وزارت بهداشت با اشاره به تاثیر شرایط اقلیمی بر رشد چشمگیر قارچ‌های کوهی اظهار کرد: اروپایی‌ها هر سال مشکل مسمومیت ناشی از مصرف قارچ‌های سمی را دارند و به دلیل شرایط مناسب بارندگی در کشورهای اروپایی و آمریکا میزان مسمومیت و مرگ و میر ناشی از مصرف قارچ‌های سمی بسیار بالا است. بر اساس گزارش‌های رسمی آمریکا معمولا هر سال حدود ۶۰۰۰ نفر مسمومیت قارچ سمی دارند حتی در برخی کشورهای اروپایی این آمار به ۸۰۰۰ نفر در سال می‌رسد و مسمومیت ۳۰۰۰ نفر در سال برای این کشورها کاملا عادی است.

آصف با بیان اینکه به‌طور عمومی در بهار یا پاییز پرباران امکان تکرار مسمومیت‌های قارچی وجود دارد، توصیه کرد که مردم به‌طور مطلق از مصرف قارچ‌های کوهی خودداری کنند چون امکان تشخیص وجود ندارد. همچین تاکید می‌کنم که مردم بومی به هیچ‌وجه به دانسته‌های خود اعتماد نکنند چون بسیاری از خطاها در تشخیص قارچ سمی بر اساس همین دانسته‌ها اتفاق می‌افتد. برای مثال معتقدند اگر قارچ سمی را در شیر بجوشانند؛ مشکل رفع می‌شود یا اگر قارچ‌ها را در آب جوش بیندازند و بخار آن قاشق نقره را تغییر رنگ دهد سمی است. درحالی‌که این اظهارات پایه علمی ندارند و عامل بروز اشتباهات هستند.

وی همچنین با اشاره به ارتباط مسائل اقتصادی با رونق قارچ‌چینی اظهار کرد: معمولا هر کیلو قارچ به قیمت ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان فروخته می‌شود بنابراین اگر یک خانواده بتواند ۵۰۰ کیلو قارچ جمع کند، در یک ماه می‌تواند نزدیک به ۳۰ میلیون تومان کسب درآمد کند. طبیعی است که برای مردم محلی مسائل اقتصادی در رونق قارچ‌چینی تاثیر دارد.
ضرورت آماده‌باش مراکز بهداشتی-درمانی در فصول پاییز و بهار

مسئول تشخیص قارچ‌های سمی وزارت بهداشت در پایان با تاکید بر ضرورت آماده‌باش مراکز بهداشتی و درمانی کشور در فصول پاییز و بهار برای مقابله با تلفات ناشی از قارچ‌های سمی گفت: از آنجا که در فصل‌های پاییز و بهار امکان بروز مسمومیت قارچی وجود دارد، بهتر است؛ همان طور که به شهروندان توصیه می‌کنیم که از مصرف قارچ‌های کوهی خودداری کنند یا هنگام بروز مشکل هر چه سریع‌تر به مراکز درمانی مراجعه کنند، برای کادر بهداشتی و درمانی مناطق پرخطر هم توصیه داریم که برای فصول بهار و پاییز آمادگی داشته باشند.