احتمال خروج آمریکا از ناتو

رئیس‌جمهوری آمریکا پیشتر اعلام کرده بود که انتظار دارد تمام اعضاء ناتو ۲ درصد از درآمد ملی خود را صرف هزینه‌های دفاعی کنند؛ این در حالی است که تنها پنج کشور به تعهد خود در این زمینه پایبند بوده‌اند.»

کلید واژه معروف ترامپ در کارزار انتخابات ریاست جمهوری آمریکا این بود که «آمریکا نمی تواند هزینه تامین امنیت کشورهای دیگر - حتی همپیمانانش را - بپردازد و این کشورها اگر می خواهند حمایت آمریکا را داشته باشند، بایستی هزینه آن را نیز با جان و دل بخرند.» برای رسیدن به این موضوع ترامپ کارهای زیادی کرده است، خروج از بسیاری از پیمان های دو و چندجانبه و پشت کردن به همپیمانان آمریکا از جمله اروپایی ها، ژاپنی ها، کانادایی ها و ... مصادیقی از تلاش ترامپ برای عملی کردن این وعده انتخاباتی خود بوده است. ترامپ دو وعده انتخاباتی دیگر هم داشته که تاکنون موفق به عملی کردن آن ها نشده است؛ نخست خروج از سازمان ملل متحد و دوم خروج از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو). در خصوص سازمان ملل متحد، خروج از شورای حقوق بشر این سازمان را می توان سنگ بنایی برای خروج از این سازمان عنوان کرد، و باید منتظر روزهای سردیِ روابط آمریکا - سازمان ملل در ماه ها و سال های باقی مانده از ریاست جمهوری ترامپ بود، اما در خصوص خروج از ناتو، مسئله بسیار پیچیده تر از تمام نهادها و ترتیبات بین المللی است که تاکنون آمریکا از آن ها خارج شده است.

خروج از ناتو با اسم رمز هزینه زایی برای آمریکا؟

روزنامه تایمز چاپ لندن در خصوص نشست آتی ناتو نوشته است «در آستانه برگزاری نشست اعضاء پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، طرف‌های اروپایی به‌شدت نگران خروج آمریکا و درنتیجه انحلال این معاهده هستند. رئیس‌جمهوری آمریکا پیشتر اعلام کرده بود که انتظار دارد تمام اعضاء ناتو ۲ درصد از درآمد ملی خود را صرف هزینه‌های دفاعی کنند؛ این در حالی است که تنها پنج کشور به تعهد خود در این زمینه پایبند بوده‌اند.» ایرادات ترامپ به تصمیمات ناتو در حالی ادامه دارد که بسیاری از کارشناسان این نشست را دارای حساسیت های بسیاری عنوان کرده اند.

نشریه «فوکوس» آلمان در آستانه برگزاری نشست ناتو در مطلبی نوشت «نشست سران ناتوکه در روزهای یازدهم و دوازدهم جولای (۲۰ و ۲۱ تیرماه) در بروکسل برگزار می شود احتمالا حاوی مواد منفجره و بحث های انفجاری است. منظور این نشریه از مواد منفجره «سخنان احتمالی تند ترامپ» در خصوص خروج آمریکا از ناتو یا بر عهده گرفتن هزینه بیشتر آن توسط سایر اعضای ناتو از جمله آلمان است.

استدلالی که ترامپ در بحبوحه انتخابات آمریکا آن را مطرح می کرد این بود که عضویت در ناتو برای آمریکا بجز هزینه دستاوردی دیگری ندارد و آمریکا ضرورتی برای تداوم وضعیتی که در آن صرفا هزینه برای این کشور ایجاد می کند و دستاورد خاصی هم ندارد، نخواهد داشت. اما خروج از ناتو برای آمریکا به قدری پیچیده است که ترامپ بعد از یک سال و نیم از رسیدن به جایگاه تمام کننده در آمریکا، هنوز هم تصمیمی در خصوص آن اتخاذ نکرده است.

نشست چهارشنبه و پنجشنبه ناتو در بلژیک برای ترامپ که عادت به شرکت در نشست های بین المللی و متعاقبا خارج شدن از آن ها را دارد، می تواند یک نقطه عطف باشد. بی اهمیت نشان دادن ترتیبات بین المللی توسط ترامپ بلافاصله بعد از شرکت در این ترتیبات صورت گرفته است. برای مثال شرکت آمریکا در نشست جی ۷، شرکت در نشست آب و هوایی و ... از جمله این موارد بوده است. حال رهبران ناتو منتظر هستند تا ببینند که ترامپ در خصوص ناتو چه در ذهن می پروراند؛ آیا از این پیمان امنیت دسته جمعی غرب خارج خواهد شد؟ آیا ناتو روزهای آخر خود را سپری می کند؟

یکی از مهمترین ایراداتی که ترامپ به ناتو می گیرد این است که توزیع بودجه ناتو به صورت متناسب و مساوی نیست و کشورهای دیگر عضو ناتو باید بودجه های خود برای این سازمان و هزینه های این سازمان را از دوش آمریکا بر دارند. ترامپ بارها گفته است که نمی تواند افزایش بودجه ناتو از سوی آمریکا را بپذیرد. ترامپ در ماه ژوئن ۲۰۱۸ نامه ای به آلمان و سایر اعضای اروپایی ناتو نوشت و در آن قید کرد که صبر آمریکا در این خصوص رو به لبریز شدن است. اساس این ایراد ترامپ از آن جا ناشی می شود که ۴ سال پیش و در سال ۲۰۱۴ بود که کشورهای عضو ناتو در نشست سالانه خود توافق کردند که تا ۱۰ سال بعد یعنی در سال ۲۰۲۴ کشورهای عضو بایستی ۲ درصد تولید ناخالص ملی خود را به ناتو اختصاص دهند. این موضوع در نامه ای که در ژوئن توسط ترامپ برای کشورهای اروپایی و آلمان نوشته شده بود، به عنوان یک شکایت مطرح شده بود. البته دولت آلمان خود را موظف کرده است که هزینه های دفاعی خود را تا سال ۲۰۲۴ از حدود ۱.۳۴ درصد تولید ناخالص ملی به ۱.۵ درصد تولید ناخالص ملی افزایش دهد. اما این موضوع نیز ترامپ را متقاعد نخواهد کرد. ترامپ این نامه خطاب به «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان نوشته است در حالیکه آلمان از رونق اقتصادی خوبی برخوردار است، این قابل تحمل نیست که ایالات متحده هزینه دفاع از آن را بپردازد. او در پایان این نامه با لحنی تند نوشته است: آنگلا مرکل! من بیش از این نمی‌توانم از تو و آلمان دفاع کنم. همه باید سهم خود را به طور برابر پرداخت کنند.

موضوع اصلی ترامپ پرداخت هزینه است و انتقاد اصلی او نسبت به سیاستی است که تاکنون توسط ایالات متحده در خصوص اروپایی ها مطرح و اجرا شده است. در زمان اوباما بیش از ۷۰ درصد هزینه ناتو توسط آمریکا تامین می شد و این موضوع همیشه محل انتقاد ترامپ و سایر اعضای محافظه کار آمریکایی بوده است. یکی دیگر از ایراداتی که ترامپ به ناتو می گیرد این است که هزینه نگه داری بیش از ۳۵ هزار نیروی آمریکا در آلمان بر دوش آمریکا است. در این خصوص زمزمه هایی مطرح شده است که حکایت از این موضوع دارد که ترامپ قصد بازگرداندن واحدهای یگان آمریکا در آلمان را دارد. موضوعی که در صورتی که اتفاق بیفتد فلسفه وجودی ناتو را از بین خواهد برد.

استراتژی دیگر ترامپ چیست؟

از مجموع مباحث مطرح شده در خصوص مواضع احتمالی ترامپ درباره ناتو چنین بر می آید که ترامپ معتقد است که اگر ناتو می خواهد آمریکا در این سازمان بماند، باید هزینه کشورهای دیگر خصوصا آلمان افزایش یابد. یک استراتژی دیگر ترامپ نیز این است که نشست ناتو را به قدری داغ و پر بحث کند که بتواند موضوعی برای گفت و گو با پوتین در روزهای آتی داشته باشد. در همین زمینه توماس یاگر یکی از نشانه های بد برای اروپا را دیداری دانست که ترامپ بلافاصله بعد از پایان نشست ناتو در ۱۶ جولای بارئیس جمهور روسیه در هلسینگی خواهد داشت و گفت: ترامپ می تواند نشست ناتو را با کوله باری از اختلافات ترک کرده و سپس درباره اختلافات جهانی با پوتین بحث کند؛ همان گونه که وی بعد از اجلاس جی هفت با رهبر کره شمالی در سنگاپور گفتگو کرد.