قنات دوطبقه مون تنها نمونه قنات دوطبقه جهان

قنات دوطبقه مون، قنات دو طبقه نوعی قنات است با دو طبقه و در هر طبقه‌ی آن آبی مستقل جریان دارد، به گونه‌ای که آب هیچ‌یک به دیگری نفوذ نمی‌کند. تنها نمونه قنات دوطبقه موجود قنات دوطبقه مون در اردستان استان اصفهان است.

قنات دوطبقه مون ۸۰۰ سال پیش در محله‌ی مون اردستان در اصفهان احداث شده است. این قنات از نمونه کار‌های جالب علم مهندسی قدیم است که برای کاوش و حفر آن مقنیان ورزیده به‌کار گرفته شده‌اند و با در نظر گرفتن شرایطی اقلیمی آن را ایجاد کرده‌اند.

این قنات ۳٫۵ تا ۴ کیلومتر طول دارد و عمق مادر چاه آن ۳۱ متر است. ۳۰ میله دارد و مقدار آبدهی آن ۶۰ لیتر در ثانیه است.
قنات دوطبقه مون


میله‌های اولیه این قنات در محله‌ی «محال» واقع در جنوب اردستان حفر شده و به طرف شمال غرب امتداد دارد. مادر چاه قنات «چاه دوقلو» نام دارد که در کنار امامزاده اسماعیل واقع و از دو کانال موازی که روی هم قرار گرفته و در چاه‌های عمودی مشترک هستند، تشکیل شده است. نام‌گذاری چاه دوقلو به این علت است که در این محل دو میله چاه در کنار هم قرار دارند که یکی از آن‌ها متعلق به چاه رویین به عمق ۲۷ متر و دیگری متعلق به قنات زیرین به عمق ۳۰ متر است. اگر دهانه کوره قنات زیرین را یک متر فرض کنیم، کل عمق چاه مادر به ۳۱ متر می‌رسد. از این محل به بعد قنات دارای میله‌های مشترک است.

تاریخچه ساخت قنات دوطبقه مون

تاریخچه بنای تاریخی، قنات پیش از اسلام و به‌خصوص دوران کیانیان، اشکانیان و ساسانیان احداث شده.

به قولی بانی آن را کاوه آهنگر دانسته‌اند که زاده اردستان بوده است.

به قولی دیگر بانی آن را مقنی یزدی می‌دانند که طی دو مرحله آن را ساخته، در مرحله اول پیشنهاد احداث قنات در آن منطقه را به مردم داده است و در بار دوم به علت حفر قنات نامناسب توسط مردم، خود اقدام به اصلاح قنات جهت آبدهی بهتر می‌کند که منجر به حفر میل چاه دوم می‌شود.


کانال رویى حدود ۲۰۰ متر دورتر از کانال زیرین، آفتابى مى‌شود و سپس در پایین دست، در محلى به نام محله‌ی سیدهاى اردستان به همدیگر متصل مى‌شوند. مزه آب کانال رویی از آب قنات زیری بهتر، شیرین‌تر و خوش‌طعم‌تر و در تابستان خنک‌تر است. آب قنات زیر سنگین‌تر و در تابستان گرم‌تر است. کجارو