لباس محلی قوم های مختلف در ایران

لباس محلی مردان کردی

چوخه : نیم تنه ای پنبه ای یا پشمی است که در ناحیه سقز، بانه و مریوان به آن «که وا» می گویند و درسنندج آن را «چوخه» می نامند.

پانتول : شلواری گشاد با دم پای تنگ است که «رانک» نیز نامیده می شود.

ملکی : نیم تنه ای بدون یقه است که از پایین نیم تنه تا بالا به وسیله دکمه بسته می شود.

لفکه سورانی: پیراهنی با آستین فراخ و بلند و زبانه ای مثلث شکل در انتهای آستین است که آن در حال عادی دور مچ یا بازو می پیچند.

شال: که به آن «پشتون» و «پشتینه» نیز می گویند، پارچه ای است تقریباً به طول 3 تا 10 متر که بر روی لباس در ناحیه کمر بسته می شود.

دستار: یا «کلاغه» که به آن «دشلمه»، «مندلی»، «رشتی»، و «سروین» (سربند) نیز می گویند و مردان به جای کلاه از آن استفاده می کنند.

فرنجی: یا «فره جی» که ویژه مردان ناحیه اورامانات است و از نمد ساخته و آماده می شود.

کله بال: نوعی از نمد پوششی است که چوپانان در مناطق چرای گله در صحرا استفاده می کنند.

پیچ و کولاو: کلاه محلی کردها را که معمولاً زنان کرد ان را با دقت و ظرافت خاصی و با نقش و نگارهایی بر جایی مانده از فرهنگ اصیل کردی می بافند معمولاً به رنگ هایی سیاه و سفید و به دو صورت کلاه بلند و تخت بافته می شود و در دست مصرف کنندگان قرار می گیرد البته بنا به گفته پیشینیان و به اعتقاد آن ها مرد نباید سرش لخت باشد.

پیچ: دستمالی است سیاه و سفید که با گذاشتن کلاه روی سر به دور کلاه پیچانده می شود و در قسمت پشت سر در درون دستمال قرار داده می شود تا شل نشود البته برادران بارزانی پیچ و کولاو شالشان به رنگ قرمز می باشد. البته اعراب نیز از این شال چه سیاه و سفید و چه قرمز رنگ برای پوشش خود استفاده می کنند.

کلاش: پاپوشی است به رنگ سفید که با ظرافت کامل توسط برادران هورامانی ساخته می شود که از بدبو شدن پا جلوگیری می کند و پا را خنک نگه می دارد از خصوصیات ان فصلی بودن ان است و نمی توان از ان در فصل زمستان ویا فصول باران زا استفاده کرد.


لباس محلی زنان کردی

جافی: شلواری همانند شلوار مردان است. این شلوار را زنان کرد، به ویژه زنان روستایی، هنگام کار می پوشند. در سایر مواقع، زنان شلوار گشاد از جنس حریر به پا می کنند.

کُلُنجِه: نیم تنه ای است که روی پیراهن بلند می پوشند و رد اورامان آن را «سوخمه» می نامند و از پارچه زری یا مخمل دوخته می شود.

شال: از پارچه ای زیبا بر روی لباس در ناحیه کمر بسته می شود.

کلاو: یا کلاه که از جنس مقوا و به شکل استوانه ای کوتاه است که آن را با پولک هایی رنگین به صورت بسیار زیبایی تزیین می کنند.

کُلکه: روسری یا دستاری است که به جای کلاه مورد استفاده زنان قرار می گیرد کلکه دارای رشته بلندی از ابریشم سیاه و سفید با ملیله دوزی است.

لباس محلی مردان لر بختیاری

سرپوش مردان لر بختیاری کلاهی نمدی است که به آن کلاه خسروی هم گفته می شود و به رنگ های مشکی و قهوه ای روشن و تیره و سفید است.

مردان لر بختیاری پیراهنی به نام چوقا به تن می کنند که دست بافت زنان عشایر است که از پشم بز به دو رنگ سیاه و سفید تهیه می شود و خاصیت ضد باران دارد و گرما را در زمستان نگه می دارد و در تابستان رطوبت و خنکی را حفظ می کند. نقش های چوقا، ستون هایی کوتاه و بلند هستند و طرح این ستون ها رااز ساختمان های دوره هخامنشی می دانند که درآن سیاهی ها رو به پایین و سرنگونی و سفیدی ها رو به بالا و سربلندی دارد.

پوشش پایین تنه از شلواری به نام شولار دبیت به رنگ مشکی استفاده می شود که شلواری گشاد و بسیار آزاد است؛ و پوشش پا گیوه است که در تابستان رطوبت و خنکی را حفظ می کند و در زمستان گرما را نگه می دارد.

لباس محلی زنان لر بختیاری

پوشش سر لچک و میناً لچک کلاهی است که زیر مینا استفاده و با انواع سکه های قدیمی، مروارید، سنگ و پولک تزیین می شود و انواع مختلف دارد. سیخکی، ریالی، صدف، که رایج ترین آن ریالی است که از سکه های قدیمی استفاده می شود.

مینا روسری از جنس حریر و ابعاد بسیار زیاد به شکل مستطیل است که به صورت بسیار خاصی بسر می کنند مینا را با سنجاق محکم به توسط بندی از یک سوی لچک به سوی دیگر آن از پشت سرشان می آویزند که به آن سیزن گفته می شود. وبعد موهای جلوی سر را تاب می دهند و از زیر لچک بیرون می آورند و در پشت مینا پنهان می کنند و آن موها را ترنه می نامند و با مهره هایی با رنگ های مختلف آن را تزئین می کنند که جلوه ای خاص به زیبائی مینا می دهد.

تن پوش زنان لر بختیاری پیراهنی است به نام جومه یا جوه این پیراهن معمولاً دو چاک در اطراف کمر دارد و تا پایین کمر می رسد و زیر آن دامن بسیار پرچینی به نام شولارقری می پوشند که برای تهیه آن گاه از 8 تا 10 متر پارچه استفاده می شود

جلیقه (جلیزقه) روی پیراهن پوشیده می شود که از جنس مخمل است. همچنین زنان بازوبندی (بازی بند) نیز بدست می کنند که با مهره های رنگی و سنگ تزیین می شود. البته استفاده از آن خیلی عام نیست و بیشتر در عروسی پوشیده می شود.

پوشش پایین تنه از شلواری معمولی و گیوه استفاده می شود.

رنگ لباس زنان لر بختیاری الهام گرفته از طبیعت است. زنان و دختران جوان در لباسهای خود از رنگ های روشن استفاده می کنند و رنگ لباس خانم های مسن، تیره است به دلیل احترام به سن و سال آن ها.

لباس محلی گیلانی ها

آثار باستانی به دست آمده در سراسر سرزمین گیلان، سوابق زندگی در این منطقه را به بیش از چهار هزار سال می رساند. پوشاک مردم گیلان در گذشته های دور نیز از میان این اشیای به دست آمده قابل شناسایی است.

طرح چهره یک بانوی گیلک که بر روی یک جام پوسیده مفرغی به دست آمده است، نشان می دهد که زنان گیلان روسری بزرگی بر سر می گذاشتند و با پیشانی بندی که از روی پیشانی عبور می کرد و در پشت سر گره می خورد، روسری را روی سر نگاه می داشتند.

این جام مفرغی که از مارلیک به دست آمده است، به بیش از سه هزار سال پیش بازمی گردد. همین تصویر نشان می دهد که بقیه روسری روی دوش و سینه قرار می گرفت و دنباله آن دوباره از زیر چانه به طرف بالا کشیده و در کنار گوش به پیشانی بند متصل می شد.

در مجسمه ای طلایی که از مارلیک به دست آمده است، یقه ایستاده بر گردن مجسمه را در زیر دو حلقه زینتی می توان مشاهده کرد. دو نشان متقارن و نیز آویزی با زنجیر بر سینه مجسمه به چشم می خورد. موی سر تزیین شده است و حالتی شکوهمند دارد.

همین طرح های قلم زنی روی آثار مفرغی، پوشاک مردان باستانی گیلان را نیز ارائه می نماید؛ کلاهی از جنس پارچه ضخیم یا نمد، پیراهن آستین کوتاه با دامن کوتاه با کمربندی پهن که بر کمر مرد بسته شده است.

در غرب گیلان زنان تالش معمولاً روسری های پهن و سفید را با پوشش بیشتری به کار می برند.

ردپای پوشاک مردم گیلان از گذشته های دور تا سال های معاصر به سختی ممکن است و تنها کلاه نمدی و چوموش را می توان بر جای مانده از آن دوران دانست. بومیان گیلان زمین، کت پشمین خشن بافتی به نام «چوخا» یا دارند، شلوار آن ها معمولی و پشمی است که لیفه ای یا میان ساق است و کلاه نمدی و چوموش مکمل لباس آنهاست.

پیراهن مردان بیشتر به رنگ قرمز تند یا کمی روشن تر و بدون یقه است. آستین پیراهن راسته و بدون مچ و پیراهن دارای چاک در قسمت راست سینه است. معمولاً اندازه پیراهن بلند نیست. پارچه شلوار مردان گیلک غالباً توسط زنان بافته می شود.

یک شال نیز برای پیچیدن روی کمر استفاده می شود که از پارچه دست بافت و با نقوش هندسی و رنگین است. این شال بیشتر در جشن ها و عروسی ها به کار می رود. کلاه مردان نمدی و از پارچه زمخت بافت پشمی است. گالشان (دامداران کوهستانی) کلاهی پوستی دارند و علاوه بر آن از شولا یعنی بالاپوش نمدی و نیمه بلند استفاده می کنند.

لباس محلی مردان لر

شال:پارچه بلند و سفیدی است به عرض 60 تا90 سانتیمتر و به طول 6 تا 9 متر و از جنس چلوار، که آن را چند دور به کمر می پیچند و علاوه بر آن در مواقع ضروری ازآن به عنوان کفن یا پیچاندن جای زخم یا طناب نیز استفاده می شود.

ستره: قبای مخصوصی است که اندازه آن تا زیر زانو بوده، بیشتر در مواقع رسمی از آن استفاده می شود و از قدیمی ترین نوع پوشاک ایران است. کلاه نمدی:کلاه گرد بدون لبه ای است که از نمد ساخته شده است.

کپنک (فرجی): یک نوع قبای پشمی محکم است که معمولاً مورد استفاده چوپانان است. در مواقع جنگ از آن به عنوان لباس رزم استفاده می شود، زیرا ترکیب بسیار فشرده ای درساخت آن به کار رفته است.

گیوه: نوعی کفش دست ساز محلی است که کف آن چرم یا پلاستیک ضخیم و محکمی است که رویه آن به وسیله نخ تابیده بافته می شود.

چوغا:نوعی بالا پوش مردانه است که بیشتر در منطقه بختیاری لرستان و چهارمحال بختیاری مورد استفاده قرار می گیرد. جنس چوغا از پشم گوسفند است و معمولاً توسط زنان بختیاری بافته می شود.

لباس محلی زنان لر

جومه: نوعی پیراهن زنان لرستان که به صورت آزاد، بلند و بدون یقه است.

کلنجه: بالاپوش یراقدوزی شده ای است که در بسیاری از موارد رویه جلوی آن را سکه دوزی و تزیین می کنند.

تره و گل ونی: تره پارچه ابریشمی مخصوصی است که زنان لر به سر می بندند و به لری آن را ساوه می گویند. تره را در حالت عادی می بندند و برای شرکت در مراسم و جشن و سرور، نوعی از آن را به نام گل ونی که رنگین است روی تره می بندند.

منبع:نمناک