آشنایی با لباس محلی زنان و مردان شیراز

اگرچه مشغله‌های زندگی ماشینی این روز‌ها به زندگی سنتی شهر‌ها و روستا‌ها و عشایر استان فارس نیز رسوخ کرده و نوع پوشش را در سراسر استان فارس تحت تاثیر قرار داده است، اما هنوز پوشش محلی و سنتی در استان فارس خصوصا در بین مردم روستا و عشایر رواج دارد و لباس‌های محلی در بسیاری از روستا‌های استان فارس به شیوه و شکل سنتی آن دوخته و پوشیده می‌شود.



یک نمونه از لباس‌های محلی و سنتی مردم استان فارس لباس عشایر است. پوشاک زنان عشایر بیشتر در رنگ‌های بسیار شاد و متنوع و الهام گرفته از طبیعت تهیه می‌شود و پوشاک زنان عشایر شامل کلاهک، آرخالق، تنبان، پاپوش، روسری، پیراهن، دامن (قر) است.



پیراهن زنانه: پیراهن زنانه یا کینگ از شانه تا قوزک پا بلندی دارد و یقه آن کاملاً بسته است. این پیراهن از پایین تا نزدیک کمر، به وسیله یک چاک بلند، به دو قسمت جلو و عقب تقسیم می‌شود. چاک‌دار بودن آن نیز علاوه بر جنبه زیبایی، سبب سهولت در راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود. آستین پیراهن تا مچ دست ادامه دارد.






تنبان تورکی (تورکی تومبان): این پوشش دامنی بلند از پارچه‌های سبک و به صورت چین‌چین است. چین‌های زیاد این پوشش به این دلیل است که در صورت وزش باد و جمع شدن یک طرف آن، چین‌های بعدی جای آن را گرفته و پوشش از بین نرود. گاهی برای زیباتر شدن تنبان، از پارچه‌های بیشتری استفاده می‌کنند یا یک یا دو تنبان تورکی روی هم می‌پوشند.



چارقد: چارقد پارچه ظریف و نازکی است که طرح خاصی دارد و به عنوان روسری، قسمت سر به جز صورت را می‌پوشاند. اطراف چارقد را گاهی مهره یا ملیله‌دوزی می‌کنند.






آرخالق: آرخالق زنانه را به عنوان لباس گرم می‌پوشند، اما چون پوششی زیبا و محافظ بوده، موجب وقار و سنگینی لباس می‌شود، بنابراین آن را در اغلب فصول سال استفاده می‌کنند. آرخالق دارای چاک‌هایی در زیر بغل است که باعث حرکت آسان دست‌ها می‌شود.



دستمال: دستمال یا یاغلوق پارچه‌ایست که روی چارقد و به پیشانی بسته شده و گره‌ای در پشت سر می‌خورد و در بالای پیشانی به وسیله سنجاق یا گل طلا، به چارقد اتصال پیدا می‌کند. دستمال در حالت کلی از سر در برابر سرما و وزش باد، محافظت می‌کند. جنس دستمال تا حدّ ممکن باید از پارچه‌های قیمتی، چون ابریشم و حریر باشد.





رخت گشاد یا لباس محلی اوز:

یکی از لباس محلی زنانه به‌ویژه لباس عروس در جنوب استان فارس توسط زنان هنرمند شهر «اوز» به نام خوس بافی رونق دارد. برخی بر این باورند که این لباس توسط تعداد اندکی از زنان هنرمند شهر «اوز» دوخته می‌شود و صنعت خوس بافی را از کشور هندوستان به اوز آورده‌اند. خوس از الیاف نقره‌ای تشکیل شده که بافته می‌شود و از آن برای تزئین شلوار، روسری، کلاه، پیراهن، جلیقه زنان و لباس کودکان استفاده می‌شود. بَلَ، روسری بزرگ خوس دوزی زنان محلی شیراز است.

برخی از قسمت‌های رخت گشاد یا لباس محلی اوز عبارت است از:

کره باغی: کلاه خوس‌دوزی شده

جم: پیراهن با یقه و سر دست زری دوزی اطلسی

ننتای گشاد: دامن بلند اطلسی با حاشیه دوزی نقره و زری

دسمال کچه: دستمال حریر سه گوش که زیر گلو بسته می‌شود

بل: روسری بزرگ خوس‌دوزی شیفون

جلوی: تسمه پهن از طلا که زیر گلو و دور سر بسته می‌شود

شیخپ: گلوبند بزرگ از طلا و دانه‌های درشت سنگ‌های قیمتی

چنار: یکی آر دایره‌های بزرگ طلایی از گلوبند

برگک: آویز‌های طلایی کوچکی که به چنار متصل است

اشرفی: سکه‌های طلا که در گلوبند است

گز: goz میله‌های طلایی که در گلوبند است

ماهک: آویز از طلا که پیشانی را می‌پوشاند

هل: آویز از مروارید که پیشانی را می‌پوشاند

چمبر: دسبند بزرگ طلایی با برجستگی خار مانند

پتری: حلقه طلایی که به پره بینی بسته می‌شود

کوش سغری: کفش چرمی با نوک باریک و با زنگوله (کفش ساغری)

میلی: حلقه نقره‌ای برای زینت مچ پا با دانه‌های درشت از سنگ‌های قیمتی

این لباس زیبا حالا به نماد اوز و لارستان بدل شده است.






لباس سنتی مردان شیراز:

لباس‌های محلی شیراز برای مردان که بسیار جذاب و زیبا هستند دارای بخش‌های مختلف است:

- پیراهن بلند که گاهی طرح دار است و گاهی ساده.

- شلوار‌های تیره با اندازه مناسب.

- عبای نازک از جنس حریر که آستین دارد.

- کلاه نمدی لبه دار، به شکل ساده و شاخ گوزنی.

- دستار کمر که بر روی پیراهن بسته می‌شود و عبا روی آن قرار می‌گیرد.



پوشاک مردان عشایر نیز شامل کلاه، پیراهن، آرخالق، شال کمر، چقه و کپنک است.





منبع: بیتوته