چگونه مواد مخدر مغز را از کار می اندازد؟

طاهر علیزاده متخصص روانشناسی و مشاوره گفت: تصادفات رانندگی زیاد در کشور، تعداد بالای افرادی که در این تصادفات فوت می‌کنند و یا مجروح و معلول می شوند و همچنین عدم کارایی برنامه‌ریزی‌های پیشگیرانه؛ لزوم بررسی ابعاد روانشناختی این مسأله را برجسته‌تر می کند. بررسی عوامل روانشناختی دخیل در بروز تصادفات رانندگی می‌تواند به ما در شناخت مکانیزم‌های موثر در تصادفات و به تبع آن برنامه ریزی در پیشگیری موثرتر کمک کند.

او در ادامه افزود: در یکی از پژوهش‌های اخیر که درباره تاثیر مواد مخدر و ارتباط آن با کنش‌های مغزی و ذهنی افراد انجام شده است، نشان داده شد افرادی که به مواد مخدر وابسته هستند، سبک رانندگیشان به شکلی است که تفکر، درک و توجه به خطر در این افراد دچار مشکل شده و احتمالا مصرف مواد مخدر باعث تخریب توانایی‌های شناختی می‌شود که تاثیر زیادی در رانندگی خطرناک دارد.

علیزاده تصریح کرد: در شبیه سازی‌ رانندگی های رایانه‌ای که توسط این تیم پژوهشی بر روی چند گروه صورت گرفت، مشاهده شد که افراد وابسته به مواد محرک توانایی درک خطر پایینی دارند از این رو احتمال افزایش رفتار‌های پر خطر در رانندگی و تصادفات افزایش می یابد. همچنین در پژوهش‌های دیگری اثبات شده است که برخی از مخدرها می توانند بر روی لوب فرونتال که مسئول اعمال انگیزش، بازدارندگی، کنترل و انتخاب است، تاثیر منفی بگذارد و از این طریق فرد طوری رانندگی کند که به طور معمول کنترل و بازدارندگی روی تکانه‌های پر خطر خود ندارد.

علیزاده مطرح کرد: بخش دیگری از مغز که آمیگدال نام دارد و با «محرک و عاطفه» مرتبط است، در اثر مصرف مواد مخدر می تواند آسیب ببیند و بخاطر این مسأله فرد ترس زیادی را در موقعیت‌هایی که نیاز به ترس طبیعی دارد، تجربه نمی کند و تکانه‌ و رفتار‌های بی باک و پر خطر در ذهن فردکنترل نمی شود.

این متخصص روانشناسی و مشاوره بیان کرد: افرادی که شخصیت سالم ندارند، مجهز به نوعی مکانیزم روانی تخت عنوان «توان مطلق یا omnipotency» هستند که تصور می‌کنند هر کاری از دستشان بر می‌آید و توان انجام هر کاری را بدون هیچ گونه آسیب دیدن در خود احساس می کنند. در واقع این افراد که تمایل زیادی هم به مصرف مواد مخدر دارند، در نوع رانندگیشان با تصور داشتن توان مطلق، از هیچ رفتار پرخطر در رانندگی مانند سرعت و سبقت غیر مجاز اجتناب نمی‌کنند و احتمال آسیب به خود و دیگران را افزایش می دهند. نکته جالب توجه این است که افراد سالم به واسطه ترس سالم و کناره گیری از این موقعیت ها، تصور توان مطلق این افراد را تقویت می‌کنند.

طاهر علیزاده اظهار کرد: عامل دیگر در افزایش رانندگی پرخطر جابجایی خشونت و انتقال آن به رانندگی است. افرادی که به مواد مخدر وابسته هستند و همچنین افرادی که سلامت روان پایینی دارند ممکن است از طریق آسیب دیدن مناطق مغزی مرتبط با تحریک و کنترل خشم، خشونتشان را از طریق رانندگی پر خطر و آسیب به دیگر رانندگان انتقال دهند.

این متخصص روانشناسی و مشاوره مطرح کرد: افرادی که عزت نفس و قاطعیت پایینی دارند، به دنبال موقعیت‌هایی مانند رانندگی هستند که به شکل غیر مستقیم خشم خودشان را در عمل نشان دهند. افرادی هم که ظرفیت روانی و محرک‌های درون روانی پایین دارند، مدام دنبال محرک‌های بیرونی مانند سرعت زیاد در رانندگی هستند که از طریق ترشح هورمون‌های مرتبط با هیجان مانند آدرنالین؛ کمبودهای درونی خود را رفع کنند.

طاهر علیزاده در پایان تصریح کرد: می توان نتیجه گرفت که مصرف مواد مخدر و سلامت روان پایین علاوه بر آسیب‌های مغزی و ذهنی که بر روی زندگی شخصی افراد دارد، شرایط را مهیای رفتار‌های پرخطری می کند که می تواند در موقعیت‌هایی مانند رانندگی به دیگر افراد جامعه هم آسیب‌های جدی وارد کند. امیدواریم با توجه به مسائل گفته شده و سرمایه گذاری بیشتر بر ابعاد روانشناختی تصادفات رانندگی، بتوانیم برنامه ریزی‌های موثرتری برای کاهش این معضل ملی و جهانی انجام دهیم.