.svg)
وضعیت تکان دهنده کمبود تراکم استخوان در زنان ایرانی؛ سقوط مصرف لبنیات در میان خانوارهای ایرانی!
پارسینه: وزارت بهداشت می‌گوید «حدود ۴۷ درصد» زنان بالای ۵۰ سال در ایران دچار کمبود تراکم و پوکی استخوان هستند. کلسیم در انواع و اقسام قرص های مختلف تولید شده است که هر یک کارایی خاص خود را دارد.
به گزارش پارسینه، بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، ۴۰ درصد زنان و حداقل ۱۰ درصد مردان به دلیل دریافت نامناسب و کمبود کلیسم در خطر پوکی استخوان قرار دارند، مطالعات در ایران نیز نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد مردم کمبود دریافت کلسیم مورد نیاز دارند و مصرف ناکافی کلسیم و لبنیات به عنوان مهمترین منبع دریافت این ماده ضروری است.
خبرگزاری ایرنا روز گذشته (یکشنبه ۱۸ تیرماه) به نقش کمبود کلسیم در پوکی استخوان اشاره کرد و نوشت: «مطالعات در ایران نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد مردم کمبود دریافت کلسیم مورد نیاز دارند و مصرف ناکافی کلسیم و لبنیات به عنوان مهمترین منبع دریافت این ماده ضروری است.»
همچنین مطالعات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نشان می‌دهد حدود ۴۷ درصد زنان بالای ۵۰ سال در ایران دچار کمبود تراکم استخوان هستند اما این رقم در بین مردان ایرانی کمتر است.
پیشتر دکتر افشین استوار، رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، درباره آمار موجود در زمینه پوکی استخوان در ایران گفته بود که «دو سوم» زنان بالای ۶۰ سال پوکی استخوان دارند و زمانی که به سنین بالای ۷۵ سال می‌رسند شیوع پوکی استخوان به «بالای ۸۰ درصد» می‌رسد.
به گفته او سالانه بیش از «۱۷۰ هزار» شکستگی ناشی از پوکی استخوان در ایران رخ می‌دهد که در حدود ۲۰ تا ۵۰ درصد موارد شکستگی لگن در سالمندی، در سال اول بعد از شکستگی حتی به فوت بیمار منجر می‌شود.از آنجا که کمبود تراکم یا پوکی استخوان به‌تدریج روی می‌دهد و اغلب تا زمانی که فرد دچار شکستگی نشود از آن مطلع نمی‌شود، به آن «بیماری خاموش» می‌گویند.
دکتر فرناز مشیری جراح متخصص زنان، زایمان در این زمینه می گوید: کلسیم در انواع و اقسام قرص های مختلف تولید شده است که هر یک کارایی خاص خود را دارد. وی افزود: افراد دارای مشکلات گوارشی از انواع قرص های کربنات کلسیم نباید استفاده کنند چون در عمل این کلسیم جذب نمی شود چرا که کلسیم برای جذب به اسید معده احتیاج دارد. کلیه ها نیز به نمک تمایل و گرایش زیادی دارند در چنین شرایطی کلیه ها که نمک را خیلی دوست دارند، آن را جذب کرده و کلسیم را دفع می کند. با کم نوشیدن آب همان کلسیم دفعی تبدیل به سنگ کلسیمی در کلیه ها خواهد شد. پس اگر یک فرد از داروی ضد اسید معده مصرف نمی کند مجاز به خوردن کلسیم به شکل کربنات کلسیم است.
بنیاد جهانی پوکی استخوان تخمین زده است که بیش از ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان گرفتار پوکی استخوان هستند. بر اساس آمار این موسسه علمی ،در دنیا یک‌سوم زنان و یک‌پنجم مردان بالای ۵۰ سال با مشکل کاهش تراکم استخوان یا پوکی استخوان روبرو می‌شوند.
پوکی استخوان کم شدن تدریجی تراکم استخوان است که احتمال مشکلات استخوانی-عضلانی از جمله شکستگی را زیاد می‌کند. اهمیت تشخیص زودهنگام در این است که در مرحله خفیف، با درمان دارویی و ورزشی می‌توان روند کاهش تراکم که به آن استئوپنی می‌گویند را کند کرد تا به بیماری شدید یا پوکی استخوان منجر نشود.
این عارضه با اینکه ممکن است در هر استخوان بدن ایجاد شود اما شکستگی معمولا در لگن، ستون فقرات و مچ دست دیده می‌شود.
کارشناسان می‌گویند تغذیه مناسب و حاوی کلسیم و ویتامین دی کافی از دوران کودکی نقشی مهم در جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان در سنین بالا دارد.
به گفته رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، «آنچه مسلم است این است که گران شدن لبنیات و در دسترس نبودن شیر و مواد لبنی مصرف آن را در سال‌های اخیر به‌شدت کاهش داده است و این می‌تواند عامل تشدید مشکل پوکی استخوان در آینده شود.»
گفته می شود ورزش و فعالیت بدنی مناسب در فضای باز و زیر نور آفتاب از جمله توصیه‌های کارشناسان است. تقریبا می توان ادعا کرد دختران به اندازه پسران در کودکی به ورزش تشویق نمی‌شوند و به دلیل محدودیت‌های خاص امکان استفاده کامل از نور خورشید را برای جذب ویتامین دی ندارند.
آیا شما در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستید؟
برای اینکه بدانید در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستید یا نه، می‌توانید به آزمون ساده بنیاد جهانی پوکی استخوان جواب دهید:
- آیا پزشک برای مادر و پدر شما تشخیص پوکی استخوان داده؟ یا بر اثر زمین خوردن ساده، مثل افتادن در حالت ایستاده یا از ارتفاع کم، استخوانشان شکسته است؟
- مادر یا پدر شما قوز دارند؟
- سن شما ۴۰ سال یا بیشتر است؟
- بر اثر زمین خوردن ساده در بزرگسالی، استخوانتان شکسته است؟
- مرتب زمین می‌خورید، مثلا بیش از یکبار در یک سال گذشته یا آیا به علت ناتوانی نگران زمین خوردن هستید؟
- بعد از ۴۰ سالگی قدتان بیشتر از ۳ سانتیمتر کوتاه شده است؟
- کمبود وزن دارید یا ضریب توده بدنی شما کمتر از ۱۹ است؟
- بیش از سه ماه متوالی قرص کورتیکواستروئید (کورتون) مصرف کرده‌اید؟
- پزشک برای شما تشخیص آرتریت روماتوئید داده است؟ (با این توضیح که با آرتروز فرق دارد)
- پزشک برای شما تشخیص پرکاری تیروئید، پرکاری پاراتیروئید، دیابت نوع اول، بیماری تغذیه ای یا گوارشی مثل بیماری کرون یا سلیاک داده است؟
- پیش از ۴۵ سالگی یائسه شدید؟
- پریود شما بیش از ۱۲ ماه متوالی به دلیلی به جز حاملگی، یائسگی و یا برداشتن رحم قطع شده است؟
- پیش از ۵۰ سالگی جراحی برداشتن تخمدان داشتید، بدون اینکه از هورمون جایگزین مصرف کنید؟
- هرگز شده که ناتوانی جنسی، از دست دادن میل جنسی یا علائم دیگر ناشی از کاهش تستوسترون در شما ایجاد شده باشد؟
- به طور مرتب بیش از حد توصیه‌شده الکل مصرف می‌کنید؟ (یعنی بیشتر از دو واحد در روزکه از ضرب درصد الکلی که می‌نوشید در حجم الکل به میلی‌متر و تقسیم نتیجه به هزار به دست می‌آید.)
- در حال حاضر یا در گذشته سیگار کشیده‌اید؟
- کمتر از روزی نیم ساعت تحرک یا فعالیت بدنی مثل کارهای منزل، باغبانی، پیاده‌روی، دویدن و غیره دارید؟
- شیر و لبنیات نمی‌خورید یا به دلیل حساسیت از خوردن آنها پرهیز می‌کنید، بدون اینکه از کلسیم مکمل استفاده کنید؟
- کمتر از ده دقیقه در روز به فضای باز می‌روید؟ طوری که سطح بدنتان در معرض نور آفتاب باشد بی‌آن‌که ویتامین دی مصرف کنید؟
پاسخ مثبت حتی به یکی از سوالات این پرسشنامه به معنای آن نیست که مبتلا به پوکی استخوان هستید. بلکه به معنای این است که عوامل زمینه‌ساز پوکی استخوان در شما وجود دارد؛ بنابراین برای پیش‌گیری از آن و احتمالا مصرف مکمل ویتامین دی و کلسیم یا بررسی‌های پزشکی با پزشک مشورت کنید.
یک علت کمتر مصرف کردن ، لبنیات صنعتی بین مردم ، موادی که در پنیر و یا شیر یا ماست صنعتی استفاده می شود ، باعث بدمزه شدن لبنیات می شود و برای بعضی ها شیر صنعتی یا ماست صنعتی غیر قابل خوردن می شود .