.svg)
آیا می‌توان یک واکسن واحد برای حفاظت در برابر همه سویه‌های ویروس کرونا ساخت؟
پارسینه: یک موضوع مورد بحث در میان کارشناسان امکان ایجاد واکسنی برای کروناویروس است که نه تنها بتواند باعث حفاظت در برابر سویه‌های شناخته‌شده کروناویروس بلکه در برابر سویه‌های بعدی این ویروس شود که در آینده ممکن است ظهور کنند.
به نقل از ان‌بی‌سی ظهور سویه جدید بسیار واگیر اُمیکرون و خانواده‌ای روبه‌رشدی از زیرسویه‌های آن که ضربه عمده‌ای به تاثیربخشی واکسن‌های موجود کرونا مانند واکسن‌های فایزر/بیونتک و مدرنا زده است، موضوع ساخت واکسنی با تاثیر بر سویه‌های گوناگون کروناویروس را بیشتر در کانون توجه‌ها قرار داده است.
ان موضوع در کنگره جهانی واکسن که پنجشنبه هفته پیش در واشنگتن آمریکا برگزار شد، نیز مورد بحث بود.
همه کارشناسان توافق دارند که واکسن‌های کرونا را باید روزآمد کرد تا بتوان اثر حفاظت‌بخش آنها در برابر بیماری شدید ادامه داشته باشد، اما هنوز اجماعی درباره اینکه بهترین رویکرد برای رسیدن به این هدف چیست، به وجود نیامده است.
پرطرفدارترین ایده ساخت یک «واکسن پان‌کروناویروسی» است- یعنی واکسنی که بتواند در مقابل طیف کاملی از سویه‌های کروناویروس را چه شناخته‌شده و چه ناشناخته موثر واقع شود.
کروناویروسی که عامل کووید-۱۹ است، بخشی از خانواده کروناویروس‌ها به نام «بتاکروناویروس‌ها» است. کروناویروس عامل سارس و مرس نیز جزء این خانواده است.
اما خود بتاکروناویروس‌ها نیز شاخه‌ای از درخت خانواده گسترده‌تر کروناویروس هستند. آلفاکروناویروس‌ها، گاماکروناویروس‌ها و دلتاکروناویروس‌ها نیز وجود دارند.
یک واکسن پان‌کروناویروسی اساسا تنه این درخت را هدف قرار می‌دهد و در برابر همه شاخه‌ها درخت حفاظت ایجاد می‌کند.
اما ساخت چنین واکسنی ممکن است سال‌ها به طول بکشد. ساخت واکسن مشابهی برای ویروس آنفلوانزا هنوز به موفقیت نرسیده است.
واکسنی موثر در برابر همه سویه‌های کروناویروس
دکتر کیوان مجرد، متخصص واکسن رئیس شعبه بیماری‌های عفونی در بیمارستان والتر رید در بحثی یکی از پنل‌های کنفرانس جهانی واکسن گفت چنین واکسنی «منافعی هم از لحاظ دوام و هم از لحاظ گستردگی اثربخشی» خواهد داشت.
مجرد به همراه سایر همکارانش در بیمارستان والتر رید بر روی ساخت یک واکسن پان‌کروناویروسی کار می‌کنند. بررسی پیش‌بالینی واکسن ساخته شده بوسیله آنها که در ماه دسامبر گذشته منتشر شد، نشان داد که این واکسن در میمون‌های ماکاک در برابر بیماری ناشی از سویه اصلی کروناویروس حفاظت ایجاد می‌کند و پاسخ‌های آنتی‌بادی در برابر سویه‌های مایه نگرانی کروناویروس عامل کووید-۱۹ و نیز ویروس‌های خانواده کروناویروس ایجاد می‌کند.
این واکسن از یک پروتئین توپ‌مانند تشکیل شده است که ۲۴ رویه برای متصل کردن پروتئین‌های شاخکی یا اسپایک کروناویروس‌های گوناگون دارد. کارآزمایی‌هایی این واکسن در انسان‌ها در حال انجام است.
این واکسن پان‌کروناویروسی رویکردی متفاوت را نسبت به کار شرکت‌های فایزر و مدرنا دنبال می‌کند.
هر دوی این شرکت‌ها در حال حاضر کارآزمایی‌های بالینی برای آزمایش واکسن‌های اختصاصی سویه یا واکسن‌های دوظرفیتی که سویه غالب یا سویه‌های در حال گردش را هدف قرار می‌دهند، دنبال می‌کنند.
اما کارشناسان در این کنفرانس این بحث را مطرح کردند که در حالیکه سویه‌های جدید و اغلب واگیرتر کروناویروس هر چند ماه یک بار ظهور می‌کنند، این رویکرد ممکن است در درازمدت یک راهبرد پایدار نباشد.
به گفته آنها، دانشمندان باید بر واکسنی متمرکز شوند که از همان ابتدا بدون توجه به سویه‌هایی که ممکن است بعدا ظهور کنند، از همان ابتدا بتواند باعث حفاظت در برابر طیف گسترده کروناویروس‌ها شود.
راهی دراز برای پیمودن باقی است
برخی از کارشناسان هم در این کنفرانس گفتند با اینکه ایده در اختیار داشتن یک واکسن پان‌کروناویروسی یا موثر بر طیف گسترده‌ای از کروناویروس‌ها جذاب به نظر می‌رسد، باید انتظارات در مورد اینکه چه نوع حفاظتی را از چنین واکسنی باید انتظار داشت، تعدیل کرد.
برای مثال، واکسن‌های موجود mRNA هنوز میزان بالایی از حفاظت در برابر بیماری شدید کووید-۱۹ ایجاد می‌کنند، اما روشن شده است که حفاظت آنها در برابر عفونت در طول زمان کاهش پیدا می‌کند.
همین موضوع ممکن است درباره یک واکسن پان‌کروناویروسی هم مصداق داشته باشد و نباید انتظارات غیرواقعگرایانه از چنین واکسنی داشت.
حفاظت در برابر عفونت از میزان‌های بالای آنتی‌بادی ناشی می‌شود، اما این میزان بالا پس از چند ماه اُفت می‌کند. اما سایر بخش‌های دستگاه ایمنی مانند سلول‌های T ممکن است برای سال‌ها ادامه پیدا کنند. این سلول‌ها گرچه مانند آنتی‌بادی‌ها سریع‌الاثر نیستند، اما آنها پس از اینکه عفونت رخ داد از بیماری شدید جلوگیری می‌کنند.
نکته دیگر این است که اگر چنین واکسنی ساخته شود، فناوری تولید این واکسن جدید باید آنقدر برای تولیدکنندگان ساده باشد که تولیدکنندگان بتوانند آن را مقیاس انبوه تولید کنند.
واکسن‌های mRNA شرکت‌های فایزر و مدرنا را اغلب پزشکان، پژوهشگران و دانشمندان ستوده‌اند، تا حدی به این علت در طول چند ماه امکان آزمایش و تولید آنها فراهم شده است، در حالیکه چنین روندی در واکسن‌های سنتی می‌تواند سال‌ّ‌ها طول بکشد.
اما فناوری واکسن‌های mRNA بسیار جدیدتر است، در نتیجه بسیاری از مراکز توانایی تولید آنها را ندارند. در مقابل، یک واکسن سنتی‌تر را ممکن است ساده‌تر به تولید انبوه رساند.
بنابراین ساده نگهداشتن ساختار واکسن به حد کافی تا امکان تولید آن هم وجود داشته باشد، هم باید رعایت شود.
بالاخره اینکه واکسن جدید را نمی‌توان ساخت مگر اینکه یک منبع ضروی دیگر هم فراهم باشد: پول.
گرچه دانشمندان می‌توانند فناوری‌هایی فوق‌العاده را ایجاد کنند، اما یافتن و جذب منابع لازم مالی لازم برای ساخت آنها هم یک شرط ضروری است. برای مثال «عملیات سرعت بالا» (Warp Speed)، با ترکیبی از منابع دولتی و خصوص توانست به تولید و توزیع واکسن‌های کرونای شرکت‌های فایزر و مدرنا کمک کند.
راهبردی مشابه می‌تواند شرکت‌های داروسازی را به ساختن واکسن‌ها برای سویه‌های جدید ویروس یا سایر عوامل تهدیدکنده‌ای که هنوز به طور کامل ظهور نکرده‌اند، تشویق کند.
ارسال نظر