فقر آهن، شایع‌ترین علت کم‌خونی تغذیه‌ای

مینا مویدی گفت: کم‌خونی وضعیتی است که در آن تعداد یا اندازه گلبول‌های قرمز و یا مقدار هموگلوبین موجود در خون کاهش یافته و تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن بین خون و سلول‌هادچار اختلال می‌شود.

او از علل ایجادکننده کم‌خونی را کمبود‌های تغذیه‌ای، خونریزی، ناهنجاری‌های ژنتیکی، بیماری‌های مزمن یا مسمومیت‌های دارویی عنوان کرد و گفت: فقرآهن از شایع‌ترین کم‌خونی‌های تغذیه‌ای است که در اثر دریافت ناکافی مواد مغذی ایجاد می‌شود.

مویدی ادامه داد: میزان نیاز به آهن براساس سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی افراد متفاوت است، مثلا زنان باردار به علت افزایش حجم خون، رشد جنین و جفت و سایر بافت‌ها به آهن بیشتری نیاز داشته و به همین دلیل بیش از سایرین در معرض خطر کم‌خونی قرار دارند.

او گفت: در شیرخواران در صورت سلامت مادران، میزان آهن موجود در شیر مادر برای ۴ تا ۶ ماه اول زندگی کافی است، ولی در مورد نوزادانی که با وزن کم متولد می‌شوند، ذخایر آهن کم بوده و باید از ۳ ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراکی خورانده شود.

این پزشک ادامه داد: دریافت ناکافی آهن به دلیل رژیم غذایی مورد استفاده که در آن آهن کمی وجود دارد، مانند بعضی از رژیم‌های گیاه خواری، جذب ناکافی آهن در اثر اسهال، کاهش ترشح اسید معده، مشکلات گوارشی یا تداخلات دارویی و افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادی، نوجوانی، بارداری و شیردهی از علل کمبود فقرآهن است.

مویدی، رنگ پریدگی پوست، زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم‌ها، خستگی زودرس، سرگیجه و سردرد، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها، حالت تهوع را از علل کمبود فقرآهن بیان کرد.

او در مورد درمان کم خونی ناشی از فقرآهن گفت: بهترین و کم‌خطرترین درمان کم خونی ناشی از فقرآهن استفاده از مکمل‌های خوراکی است، درمان با نمک‌های ساده آهن مثل سولفات فروی خوراکی کاملا مؤثر بوده و به شکل قرص، کپسول یا مایع است و باید مصرف آن‌ها تا چندین ماه ادامه یابد.

مویدی افزود: چنانکه این قرص‌ها با معده خالی مصرف شوند جذب آن‌ها بهتر و بیشتر صورت می‌گیرد، ولی در این حالت سبب تحریک معده و بروز مشکلات گوارشی می‌شوند، عوارض گوارشی ناشی از مصرف آهن مانند تهوع، دل پیچه، سوزش قلب، اسهال یا یبوست را می‌توان به حداقل رساند، به شرطی که آهن را با میزان بسیار کم مصرف کرده و به تدریج به میزان آن افزوده تا به حد مورد نیاز بدن برسد.

او توصیه کرد، بهتر است قرص آهن در آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشی از آن کاهش یابند.

مویدی با بیان اینکه ویتامین C. جذب آهن را افزایش می‌دهد، گفت: مصرف ویتامین C. به همراه آهن پیشنهاد می‌شود، علاوه بر درمان دارویی باید به میزان آهن قابل جذب در غذا نیز توجه کرد.

او ادامه داد: آهن موجود در پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی بیشتر در بدن جذب می‌شود، در حالی که جذب آهن پروتئین‌های گیاهی مانند سبزی‌ها و میوه‌ه کمتر است، مصرف چای همراه یا بلافاصله بعد از غذا می‌تواند جذب آهن را تاحدصفر تا پنج درصد کاهش دهد.

این متخصص بیماری‌های داخلی گفت: قهوه، تخم‌مرغ، شیر و لبنیات، نان گندم، حبوبا و فیبر‌های غذایی جذب آهن را کاهش می‌دهند، بنابراین فرآورده‌های حاوی آهن، طی یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از مصرف هر یک از این مواد نباید مصرف شود.

مویدی اضافه کرد: منابع غذایی آهن‌دار شامل جگر، قلوه، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم‌مرغ، سبزی‌های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات، مثل عدس و لوبیا همچنین میوه‌های خشک بخصوص برگه زردآلو و دانه‌های روغنی است.