مرد پشت پرده توافق ژنو كيست؟

با وجود گذشت روزها از دست یابی ایران و گروه 1+5 به توافق بر سر مسئله هسته ای تهران اما همچنان خبرها درباره بخش های مختلف تلاش ها برای رسیدن به این نتیجه منتشر می شود.

براساس خبرهای منتشر شده از سوی منابع خارجی، زمینه موفقیت میان دو طرف در ژنو، پیش از این در سلسله مذاکرات محرمانه ای میان مقامات ایرانی و آمریکایی فراهم شده بود.

این مذاکرات استثنایی میان ایران و آمریکا نیز با تلاش و میانجیگری عمان عملی شد. عصر ایران پیش از این با اشاره به نشانه ها و تحولات گذشته و حال، سفر سلطان قابوس پادشاه عمان به تهران تنها چند روز پس از آغاز به کار حسن روحانی در مسؤولیت رئیس جمهور را از احتمال جدی تلاش وی برای میانجیگری میان ایران و آمریکا مطرح کرده بود.

سلطان قابوس پادشاه عمان در نخستین روزهای آغاز به کار دولت حسن روحانی، در سفری غیرمعمول به تهران آمد. او در این سفر سه روز در تهران ماند اما در این مدت تنها با رهبری و رئیس جمهور ایران دیدار کرد. به فاصله چند روز پس از سفر سلطان قابوس، وزیر دفاع عمان هم راهی تهران شد.

در همان مقطع گمانه زنی مبنی بر گام بزرگ سلطان قابوس برای میانجیگری میان ایران و آمریکا بر سر پرونده هسته ای تهران مطرح شد اما هیچ گاه هیچ منبع رسمی علنی چنین چیزی را تایید کرد.

سفر سلطان قابوس به تهران در شهریور 92

با این وجود در حال حاضر با انتشار خبرهای مختلفی درباره مذاکرات مقامات ایران و آمریکا در عمان می توان با اطمینان گفت چنین گمانه ای به واقعیت نزدیک است.

براساس خبرهای غیررسمی، مذاکرات میان مقامات ایرانی و آمریکایی در ماه های اخیر در عمان برگزار می شد.

برپایه گزارش های رویترز، مقامات آمریکایی در سفر به عمان برای مذاکرات محرمانه با ایران، از هواپیماهای نظامی و ورودی های غیرمعمول و آسانسورهای غیرعمومی استفاده می کردند تا از فاش شدن این مذاکرات خودداری کنند.

از میان مقامات آمریکایی حاضر در این مذاکرات می توان به ویلیام برنز معاون وزیر خارجه آمریکا و جک سولیوان مشاور امنیت ملی معاون رئیس جمهور آمریکا اشاره کرد.

این دو مقام آمریکایی در برخی دیدارها با طرف ایرانی، بعضی از مقامات مانند بونیت تالوار عضو شورای امنیت ملی در کاخ سفید را در کنار خود داشتند.

دو کشور در سال جاری میلادی حداقل 5 مرتبه دیدارهای محرمانه ای را برگزار کردند.

برنز، سولیوان و کارشناسان فنی از آمریکا در یکی از این دیدارها در مارس گذشته، با استفاده از یک فروند هواپیمای نظامی وارد عمان شدند. آنها برای خودداری از فاش شدن مذاکرات با ایران، از هواپیمای نظامی استفاده می کردند.

این دیدار قبل از انتخاب حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری بهار گذشته انجام شد.

جان کری وزیر خارجه فعلی آمریکا نیز در دولت نخست اوباما ، در جایگاه رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا به طور محرمانه به عمان سفر کرده بود. جان کری پس از انتخاب به عنوان وزیر خارجه هم تصمیم گرفت مذاکرات از طریق عمان ادامه یابد. این مذاکرات نقش پشتیبانی را از مذاکرات ایران و پروه 1+5 ایفا می کردند.

براساس این گزارش، دولت آمریکا همچنین برنز و سولیوان را در دو مرحله مذاکرات ایران و گروه 1+5 به ژنو نیز اعزام اما سعی کرد حضور این دو مقام آمریکایی همچنان سری و محرمانه باقی بماند به همین دلیل از ثبت نام آنها در فهرست هیات رسمی اعزامی آمریکا به ژنو خودداری شد. آنها همچنان در مدت اقامت در ژنو از درهای پشتی و آسانسور خدمات هتل استفاده می کردند.

خبرگزاری فرانسه هم به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی که خواست نامش فاش نشود نوشته است توافق ژنو ثمره مذاکرات محرمانه ای است که چند ماه پیش درعمان میان ایران و آمریکا آغاز شد. همچنین متن توافقنامه ژنو میان ایران و گروه 1+5 پیش از این در مذاکرات محرمانه در عمان مطرح شده بود.

خبرگزاری فرانسه به نقل از یک دیپلمات آمریکایی نوشت: باراک اوباما به هنگام سفر کری به عمان با او ماموریت داد فضا را بررسی کند که آیا مقامات عمان تمایلی به کمک به تسهیل مذاکرات مستقیم میان آمریکا و ایران را دارند یا خیر.

جان کری در ماه می گذشته (اردیبهشت - خرداد 92) به عمان سفر کرد و از طریق سلطان قابوس ، پیامی را خطاب به ایران ارسال کرد.

آزادی " مجتبی عطاردی" شهروند ایرانی بازداشت شده در آمریکا با میانجیگری عمان
عطاردی به هنگام ورود به فرودگاه مسقط بعد از ترک آمریکا

ایران در میان 6 کشور عربی جنوب خلیج فارس، بهترین و نزدیک ترین روابط را با عمان دارد. سابقه روابط دو کشور هم به دخالت نظامی ارتش ایران در عمان در سال 1352 برای سرکوب مخالفان مسلح سلطان قابوس باز می گردد.
عمان همزمان با ایران، روابط بسیار نزدیکی با غرب به ویژه آمریکا و انگلیس دارد.

عمان در زمینه میانجیگری میان ایران و دیگر طرف های خارجی از جمله آمریکا و اروپا سابقه درخشانی دارد که از جمله می توان به جلسات مقامات وقت ایران و عراق در مسقط یک سال قبل از آتش بس میان جنگ 8 ساله میان دو کشور در سال 1367 و آزادی شماری از شهروندان ایرانی زندانی در آمریکا و انگلیس و در مقابل آزادی شماری از شهروندان آمریکایی در ایران در 8 سال گذشته اشاره کرد.

در این باره، میانجیگری سلطان قابوس در ماجرای سه شهروند آمریکای بازداشتی در ایران (سارا شورد، شین بائر و جاشوا فتال) بود قابل یادآوری است که هر سه بعد از پرداخت وثیقه 1.5 میلیارد تومانی آنها توسط پادشاه عمان، از زندان آزاد و در دو مرحله با استفاده از هواپیمای اختصاصی پادشاهی عمان به مسقط منتقل و تحویل خانواده هایشان شدند.

همچنین آزادی مجتبی عطاردی (استاد دانشگاه شریف که در آمریکا بازداشت بود)، شهرزادمیرقلی خان (زندانی در آمریکا) و نصرالله تاجیک (سفیر اسبق ایران در اردن که در لندن بازداشت بود) با میانجیگری های سلطان قابوس محقق شد.

حال پس از موفقیت گام جدید سلطان قابوس در میانجیگری میان ایران و عمان که منجر به توافق هسته ای ژنو شد باید منتظر ماند و دید که آیا میانجیگری های او دیگر بخش های روابط خارجی ایران و در راس آن، مذاکرات توافق نهایی هسته ای میان ایران و گروه 1+5 را نیز شامل خواهد شد یا خیر.