انباشت فقر در دولت احمدی‌نژاد

روزنامه فرهیختگان در شماره امروز خود نوشت: براساس آخرین گزارش بانک مرکزی ایران، هزینه ماهانه فقیر‌ترین خانوار ایرانی توسط بانک مرکزی 412 هزار تومان در ماه محاسبه شده است. براساس این اعلام بانک مرکزی، هزینه مورد نیاز برای دهک اول (ضعیف‌ترین دهک خانوار) در جامعه در سال 1391 بیش از 412 هزار و 543 تومان در ماه بوده است.

این رقم به حداقل دستمزد قانونی ایران در سال 1392 نیز نزدیک است. در پایان سال گذشته شورای عالی کار حداقل دستمزد در سال 92 را بیش از 487 هزار تومان محاسبه کرده بود. حال در روزهایی که قرار است شورای عالی کار حداقل دستمزد سال 93 را تعیین کند بانک مرکزی آمارهایی را منتشر کرده که نشان می‌دهد در سال گذشته ضعیف‌ترین خانوار ایرانی ماهانه 412 هزار تومان هزینه داشته است؛ رقمی که شاید از نگاه برخی کارشناسان ایرانی نتوان از آن به‌ عنوان خط فقر نسبی ایران یاد کرد اما به نوعی خط فقر مطلق در اقتصاد ایران می‌تواند باشد.

با وجود این، حسین راغفر که در زمینه فقر مطالعات و بررسی‌های بسیاری داشته اعتقاد دارد خط فقر در اقتصاد ایران رقمی بالاتر از این میزان است و برای محاسبه این رقم باید به صورت دقیق‌تر هزینه‌های مورد نیاز خانوار ایرانی را محاسبه کرد که شاید آن وقت سه یا چهار دهک ایرانی نیز زیر خط فقر باشند.

پیش از این نیز اولیاء علی‌بیگی در مقام رئیس کانون شوراهای اسلامی کار کشور عنوان کرده بود: خط فقر یک میلیون و 800 هزار تومان در ماه گذشته است.

در بهمن‌ماه امسال نیز برخی نماینده‌های کارگران در نامه‌ای به وزیر کار اعلام کرده بودند که خط فقر به دو میلیون تومان رسیده است. با وجود چنین آمارهایی بانک مرکزی محاسبه کرده که ضعیف‌ترین خانوار ایرانی ماهانه 412 هزار تومان هزینه دارد. در همین حال بیشترین هزینه برای خانوار ایرانی نیز ماهانه پنج میلیون و 360 هزار تومان توسط بانک مرکزی محاسبه شده که این خانوار جزء دهک دهم کشور محسوب می‌شوند.

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد در حالی سال گذشته حداقل هزینه خانوار ایرانی به 412 هزار تومان رسیده که این رقم در سال 1384 بیش از 121 هزار تومان بود. این رشد 3/5 برابری هزینه فقیرترین خانوار ایرانی در هشت سال گذشته در حالی است که میزان رشد هزینه در دهک دهم خانوار یعنی ثروتمندترین خانوار ایرانی سه برابر بود. هزینه خانوار دهک دهم در سال 84 بیش از یک میلیون و 755 هزار تومان در ماه بود که در سال گذشته به پنج میلیون و 360 هزار تومان رسید. بررسی میزان تورم هزینه ضعیف‌ترین و ثروتمندترین خانوار ایرانی نیز نشان می‌دهد که در هشت سال گذشته در حالی که هزینه خانوار دهک دهم (ثروتمندترین خانوار) به صورت میانگین سالانه 17/2 درصد بوده، هزینه خانوار دهک اول (فقیرترین خانوار) به صورت میانگین سالانه 19/2 درصد افزایش یافته است.

این در حالی است که میانگین تورم کل در سال‌های 1385 تا 1391 معادل 18/7 درصد بوده است. از سوی دیگر تا قبل از سال گذشته معمولا تورم دهک اول بیشتر از دهک دهم بود اما در سال 91 میزان تورم در هزینه خانوار دهک اول 20/5 درصد و در هزینه خانوار دهک دهم 30/3 درصد محاسبه شده است. با وجود اینکه در سال گذشته تورم هزینه خانوار دهک دهم حدود 10 درصد بیشتر از تورم هزینه خانوار دهک اول بوده اما در مجموع به صورت میانگین در هشت سال گذشته فقیرترین خانوار ایرانی تورم بیشتری را نسبت به ثروتمندترین خانوار ایرانی متحمل شده است.

جزئیات بیشتر آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر هر چند میزان نسبت هزینه خانوار دهک دهم به هزینه خانوار دهک اول کاهش یافته و به نوعی تضاد طبقاتی در این دو بخش بهبود یافته اما همچنان میزان هزینه ثروتمندترین خانوار ایرانی حدود 13 برابر میزان هزینه فقیرترین خانوار ایرانی است. بر این اساس در سال 1384 هزینه ماهانه خانوار دهک اول 121 هزار تومان بود و هزینه ماهانه خانوار دهک دهم 14 برابر آن و معادل یک میلیون و 755 هزار تومان محاسبه شده بود. در سال گذشته نیز هزینه ماهانه خانوار دهک اول 412 هزار تومان و هزینه ماهانه خانوار دهک دهم حدود 13 برابر آن و معادل پنج میلیون و 360 هزار تومان محاسبه شده است.

با وجود بهبود ناچیز تفاوت هزینه خانوار دهک دهم با دهک اول اما بررسی جزئیات هزینه‌های گروه‌های مختلف نشان می‌دهد که بیشترین تفاوت در هزینه این دو دهک در بخش هزینه برای تحصیل است. در این بخش میزان هزینه تحصیل دهک دهم حدود 45 برابر هزینه تحصیل دهک اول در سال 91 گزارش شده است. هزینه تحصیل دهک اول سالانه 27 هزار تومان و هزینه تحصیل دهک دهم سالانه یک میلیون و 255 هزار تومان محاسبه شده است.

پس از تحصیل، در گروه هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل میزان هزینه این بخش در دهک دهم 41 برابر این میزان در دهک اول است. هزینه حمل‌ونقل دهک اول سالانه 192 هزار تومان و هزینه حمل‌ونقل دهک دهم سالانه هفت میلیون و 934 هزار تومان محاسبه شده است.

بعد از این دو گروه، بیشترین تفاوت هزینه دهک دهم و دهک اول در گروه تفریح و امور فرهنگی است. در این بخش میزان هزینه تفریح و امور فرهنگی در دهک اول سالانه 41 هزار تومان و در دهک دهم حدود 40 برابر بیشتر و معادل یک میلیون و 653 هزار تومان محاسبه شده است. جدای از این سه بخش، میزان تفاوت هزینه خانوار دهک‌ دهم نسبت به هزینه خانوار دهک اول در بخش‌های رستوران و هتل بیش از 37 برابر، لوازم، اثاث و خدمات مورد استفاده در خانه 32 برابر، پوشاک و کفش 27 برابر، بهداشت و درمان 20 برابر، کالاها و خدمات متفرقه 18 برابر، مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها 9 برابر، خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها هشت برابر، ارتباطات شش برابر و دخانیات دو برابر گزارش شده است.