نقش آیت‌الله خامنه‌ای در فلسفه

پارسینه-گروه فرهنگی: غلامحسین ابراهیمی دینانی در مراسم گرامیداشت مقام علمی و معنوی آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای گفت:‌ جاودانگی، اقتضائاتی دارد تا مدتی که این عالم برقرار است هیچ موجودی در آن باقی نخواهد ماند و زندگی او تمام خواهد شد، البته اصل هستی، ازلی و ابدی است.

وی اظهار داشت: وقتی انسان می‌میرد باید نقشی، اثر و ردپایی از خودش در این روزگار باقی بگذارد. قرآن کریم می‌فرماید «الباقیات الصالحات»؛ آیا باقیات صالح‌اند یا صالحات باقی هستند؟

وی در این رابطه افزود: شیطان باقی است اما صالح نیست و تا آخر صالح باقی خواهد بود، پس بهتر این است که بگوییم «الصالحات الباقیات». بنابراین سؤالی که مطرح می‌شود این است که صالح باقی چه چیزی می‌تواند باشد و ردپای انسان در این زمانه پرشتاب چیست؟ در حالی که حتی فلک، لحظه‌ای درنگ ندارند و هیچ قدرتی نمی‌تواند یک لحظه، زمان را نگه دارد.

این چهره برجسته فلسفه عنوان کرد: ‌بنده معتقدم که عمل صالح باقی است، البته با خود انسان، اثر عمل صالح باقی است اما ما یک بقایی می‌خواهیم که در متن جامعه باشد. بنابراین تنها چیزی که می‌تواند در جامعه باقی بماند اثر علمی - فرهنگی است؛ کار علمی درست، سنجیده و سنگین باقی خواهد ماند.

* بدون ابن‌سینا اثری از فرهنگ نداریم

دینانی عنوان کرد:‌ سقراط بعد از 2500 سال که از زندگی او می‌گذرد و با وجود اینکه کتابی ننوشت اما تا ابد سخن او باقی است و هیچ دستی نمی‌تواند او را از صحنه بیرون ببرد حتی ارسطو -که بعد از رنسانس از فلسفه جدا شد و برخی فکر کردند که ارسطو به گورستان تاریخ رفته است- چنین نبود.

وی یادآور شد: اگر آثار فکری ابن‌سینا با یک سرنگ از فرهنگ ما بیرون کشیده شود، نمی‌دانم چه چیزی از آن باقی خواهد ماند؟! از این‌رو باید ابن‌سینا را بزرگ دید در حالی که ما قدرش را نمی‌دانیم. حتی فقه‌ها در اصول فقه مدیون ابن‌سینا هستند.

این چهره ماندگار فلسفه خاطرنشان کرد: بنده به پاس رفاقت 60 ساله، امروز برای آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای به دلیل انجام کار اصیل فرهنگی خداوند را شاکرم.

استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران گفت: ما امروز به اشاعه فرهنگ عقلانی بسیار نیاز داریم، به طور کلی ترویج فرهنگ اسلامی کاری عقلانی است و آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای این توفیق را داشته که به نشر فلسفه بپردازند.

* 60 سال است که با آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای دوستم

دینانی با اشاره به خاطرات خود با آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای اظهار داشت: من با ایشان در حدود 60 سال، هم‌دوره و هم‌خرج بودیم و اکنون نیز هر وقت که به قم می‌روم اکثر اوقات با آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای غذا می‌خورم.

وی یادآور شد: نشر آثار ملی‌ صدرا توسط آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای یک نعمت الهی است و علاقه ایشان به فلسفه یک علاقه معمولی نبود.

این چهره ماندگار فلسفی با اشاره به اینکه 900 سال از شهادت سهروردی می‌گذرد، عنوان کرد: حاج‌ ملا هادی سبزواری از سهروردی به عنوان «شیخ مقتول» نام می‌برد، در حالی که او گناهی مرتکب نشده بود. همچنین عصاره فلسفه ارسطو در کتاب «حکمت الاشراق» است که در طول 800 سال به جز دو سه نفر، کسی به سراغ این اثر نرفته است و حتی مرحوم علامه طباطبایی با وسعت مطالعاتی که داشت این کتاب را نخواند.

دینانی گفت: فقط ملاصدرا با سهروردی ارتباط داشته و مأنوس بوده است او تعلیقه‌ای بسیار قوی در این زمینه دارد و کسی مانند ملاصدرا درباره سهر‌وردی، عمیقاً صحبت نکرده است.

وی یادآور شد: زمانی که در قم با آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای هم‌درس بودم، کتاب «حکمت الاشراق» را به صورت مفصل با هم مباحثه کردیم و آیت‌الله خامنه‌ای از میان تمام کارهایی که می‌توانست انجام دهد همه را رها کرد و به نشر آثار فلسفی روی آورد و اگر امروز به آثار منتشر شده نگاه کنیم، الحق والانصاف همگی ارزنده هستند.

* باید عقلانیت اسلام را به دنیا معرفی کنیم

این چهره ماندگار فلسفی تصریح کرد: شاید غربی‌ها بهتر از ما ابن‌سینا را بشناسند اما جهان ملاصدرا را نمی‌شناسد. باید آثار عقلانی اسلام را به دنیا معرفی کنیم؛ چرا که عقلانیت اسلام بود که اسلام را رشد داد و آن را به اقصی‌نقاط جهان و غربی‌ترین کشور عالم برد.

این استاد بازنشسته فلسفه تصریح کرد:‌ اکنون ما باید بیشتر در فرهنگ عقلی اسلام تأکید کنیم و با آن هر آدم منصفی را به تواضع واداریم. اسلام، دین خشونت نبوده بلکه اسلام عقلانیت است و این عقلانیت در تمام جغرافیای آن وجود دارد که ابن‌سینا و ملاصدرا از جمله بزرگان آن هستند.

* در عربستان فلسفه تدریس نمی‌شود

دینانی با اشاره به عدم تدریس فلسفه در دانشگاه‌های عربستان و بسنده کردن آنها به «علم العقیده» اظهار داشت: ایران اسلامی همیشه مرکز فرهنگ تمدن‌ اسلامی بوده و عقلانیت بر آن حاکم بوده است و حکمای بزرگ از جمله غزالی، فخر‌ ‌رازی و همچنین محدثان بزرگ غیر از شیعه از جمله مؤلفان صحاح سته اهل سنت، هر 6 نفر آن ایرانی هستند.

وی با تأکید براینکه ما به ترویج عقلانیت نیازمندیم، گفت: یکی از راه‌های ترویج عقلانیت رشد صحیح فلسفه است، از این‌رو باید فلسفه را به درستی به دانشمندان‌مان بیاموزیم، ملتی که فلسفه ندارد چیزی ندارد و ما باید فلسفه را تقویت کنیم البته نباید آن را بازاری کرد که این خطری برای فلسفه به شمار می‌رود.

این چهره فلسفی کشورمان خاطرنشان کرد: بعد از ملاصدرا تا امروز، حکیمی عمیق‌تر از مدرس زنوزی سراغ ندارم. در عصر حاضر هم اگر علامه طباطبایی از تبریز به قم نمی‌آمد، نمی‌دانم چه اتفاقی می‌افتاد. بنابراین احیای آثار ملاصدرا توسط آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای بسیار ارزشمند است.