اگر جنین تان سقط شده، بخوانید!

۲ سال از ازدواجمان می گذشت که تصمیم گرفتیم بچه دار شویم. وقتی جواب مثبت آزمایش بارداری را دیدیم، مثل فرشته ها بال درآوردیم. شروع به برنامه ریزی برای آینده فرزندمان کردیم و در همین حال و هوا بودیم که جنین بی دلیل در هفته پنجم سقط شد...

سال بعد دوباره باردار شدم اما این بار هم امیدمان ناامید شد. سونوگرافی نشان داد قلب جنین تشکیل نشده و در نهایت سقط شد. برای بررسی بیشتر به متخصص زنان مراجعه کردم و سوالاتی پرسیدم که شاید ذهن شما را هم درگیر کرده باشد. اگر همدرد من هستید، توصیه ها و هشدارهای خانم دکتر سهیلا انصاری پور، جراح و متخصص بیماری های زنان، زایمان وفوق تخصص نازایی، عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا برایتان مفید خواهد بود.

اگر خانمی دچار سقط جنین شد، آیا باید مورد بررسی و درمان قرار بگیرد تا بتواند مجددا باردار شود؟

اگر تنها یک سقط جنین داشت، خیر. زیرا در ۱۵درصد موارد ممکن است خانم باردار دچار سقط شود. این مساله شایع است و به بررسی نیاز ندارد اما به بیش از ۲ یا ۳ بار سقط پشت سر هم، سقط مکرر گفته می شود و به بررسی و درمان نیاز دارد.

دلیل سقط مکرر چیست؟

دلایل چندجانبه ای دارد. طی بررسی ها، معمولا ۵۰درصد علت سقط شناسایی شده و ۵۰درصد بدون توضیح باقی می ماند. در مواردی که علت خاصی یافت نمی شود پیش آگهی بارداری موفق با مراقبت های حمایتی حتی پس از چند بار سقط، عالی است و بیماران نباید ناامید باشند و پس از بارداری دچار استرس و اضطراب شدید شوند. در صورتی که سقط یک مرتبه اتفاق بیفتد (به خصوص در سقط های زودرس) در ۷۰درصد موارد جنین سقط شده از نظر کروموزومی غیرطبیعی است.

این درصد با افزایش تعداد سقط کمتر شده و عوامل غیرژنتیک هم مطرح می شود. به طور کلی سقط مکرر به دلیل مشکل های ژنتیکی در خانم و آقا و همچنین به دلیل عوامل محیطی یا چندعاملی (ترکیب مشکل های ژنتیکی و عوامل محیطی) در زوجین است؛ از جمله اختلال های ایمنی، انعقادی، غدد درون ریز، چاقی، عدم تخمک گذاری مزمن و ناهنجاری های رحمی و عوامل کمتر شایع. تمام این موارد بر قدرت پذیرش مخاط رحم تاثیر می گذارند.

در چه شرایطی احتمال داده می شود که دلیل سقط بیشتر مربوط به اشکال های ژنتیکی باشد تا عوامل محیطی؟

وقتی سن مادر بالای ۴۰ سال است و کیفیت تخمک کاهش یافته یا خانم دچار سقط های زودرس قبل از ۷ هفته می شود یا بارداری پوچ داشته است، دخالت عوامل ژنتیکی بیشتر است. در مورد آقایان نیز در صورتی که اسپرم اختلال شدید داشته باشد، نقش عوامل ژنتیکی بیشتر می شود.

وقتی برای شناسایی دلیل سقط به پزشک مراجعه می کنیم چه مسایلی پرسیده می شود؟

در این کار تیمی که غیر از متخصص زنان، اورولوژیست، ایمونولوژیست، متخصص ژنتیک، متخصص غدد، تغذیه و... هم حضور دارند، وظیفه متخصص زنان در درجه اول، توجه به سن خانم، عملکرد تخمدان، کنترل وزن و درمان چاقی و در صورت لزوم، ارجاع خانم به متخصص تغذیه، اصلاح وضعیت متابولیک بدن در موارد تنبلی تخمدان و تشخیص و اصلاح ناهنجاری های رحمی است. همانطور که عرض کردم در سقط مکرر چند عامل نقش دارد که البته نقش یکی از عوامل پررنگ تر است. متخصص زنان باید این عامل را بیابد و بر اساس آن درمان آغاز شود.

چقدر احتمال دارد برای تشخیص یا درمان، علت سقط از درمان های تهاجمی استفاده شود؟

در رابطه با موارد اختصاصی مربوط به زنان، مشکلات رحمی از جمله علت های همراه سقط مکرر است گر چه هنوز نقش عاملی برای آن قائل نشده اند. از جمله ناهنجاری های مادرزادی رحم می توان به رحم دیواره دار اشاره کرد. ابزار تشخیص این مساله عکس رنگی رحم است که عملی پاراکلینیکی و نیمه تهاجمی محسوب می شود.

در صورتی که عکس رنگی رحم غیرطبیعی باشد، برای تایید تشخیص باید از اقدام های تهاجمی مثل لاپاراسکوپی استفاده کرد. در منابع جدید چون تمایل به استفاده از روش های غیرتهاجمی است از ام آرآی یا سونوگرافی های ۳بعدی برای تشخیص یک مرحله ای ناهنجاری های رحمی کمک می گیرند. البته این موضوع هنوزمعمول نیست??.

بررسی و درمان چند وقت بعد از سقط آغاز می شود؟

وقتی سقط اتفاق افتاد، ۳ماه طول می کشد تا تغییرهای مربوط به بارداری به حالت اول بازگردد و بعد از ۳ماه بررسی ها آغاز می شود. درمان هم باید تا انتهای کامل بررسی به تعویق بیفتد.

آیا به بررسی محصولات جنین نیز نیازی هست؟

در موارد۳ یا بیش از ۳بار سقط کمتر از ۱۰ هفته بررسی محصولات جنین از نظر ژنتیک لازم است و در سقط های بیش از ۱۰ تا ۲۰ هفته پس از 2 بار سقط بررسی لازم است.

درمان در حوزه زنان شامل چه مواردی است؟

اگر مشکل، رحم دیواره دار باشد نتایج مطالعه ها نشان داده عاقبت بارداری بعد از برداشتن سپتوم (دیواره) بهتر خواهد شد. مورد دیگر چسبندگی مخاط رحم است که ممکن است ناشی از عفونت های رحمی یا آسیب ناشی از کورتاژ یا هر نوع ترومای رحمی باشد. در مواردی که چسبندگی خفیف تا متوسط باشد، توسط عمل هیستروسکوپی قابل درمان است. فیبروم های رحمی نیز می تواند در سقط مکرر نقش داشته باشد. در مورد فیبروم های داخل حفره رحمی یا زیرمخاطی که اثر فشاری بر رحم دارند، برداشتن آنها می تواند به جلوگیری از سقط کمک کند. مورد آخر بی کفایتی دهانه رحم یا سرویکس نارساست که باعث سقط در ۳ماهه دوم به شکل وضع حمل بدون درد و با پارگی کیسه آب می شود در این موارد دوختن دهانه رحم در مواردی که انتخاب صحیح بیماران انجام شود کمک کننده است.

چند وقت بعد از سقط امکان بارداری مجدد وجود دارد؟

بهتر است یک سال فاصله بگذاریم زیرا اگر فاصله ۲ بارداری کمتر از یک سال باشد، احتمال سقط بالاتر می رود. البته این قانون مطلق نیست و اگر خانمی سن بالایی داشته باشد با توجه به وضعیت می توان فاصله را کمتر کرد.