هشدار؛ مراقب مخدرهای دیجیتالی باشید

از تریاک قدیمی تا مخدرهای دیجیتال با یک کلیک

وقتی بوی تندش میپیچید توی هوا آن هم سر ظهر، سر و صدای مردم درمیآمد که فلانی دوباره بساط منقلش را پهن کرده و تریاک میکشد. آن زمان مثل الان مواد جور واجوری نبود که ندانیم گرد سفید رنگ چیست یا قرص مثلثی به چه کاری میآید؟

قدیم تنها ماده مخدری که وجود داشت همین تریاک و مشتقاتش بود. عوارض مصرف آن تریاکیها را پس از چند ماه با دیگران متفاوت میکرد ولی الان قضیه فرق میکند. از حشیش، هرویین و مورفین و ناس که بگذریم، روانگردانها گوی رقابت را از دیگر مخدرها ربوده اند و هر روز مدلهای جدیدی میآید که اگر نشانمان هم بدهند نمیدانیم چه چیزی است!

حالا اینترنت و موسیقی هم پای در عرصه رقابت بین مخدرها و روانگردانها گذاشتهاند و مشتریان خود را از میان طرفدارانشان که بیشتر نوجوانان هستند انتخاب کردهاند. این گروه سنی کافی است گشتی کوتاه در دنیای مجازی بزنند و با مخدرهایی مثل مخدرهای دیجیتال یا یوتیوب، ماریجوانا، تریاک، کوکائین و قارچهای جادویی آشنا شوند. البته باید گفت مخدرهای دیجیتال کاملاً متفاوت از مخدرهای سنتی و جدید هستند. این مخدرها آهنگ یا موسیقیای هستند که با تأثیرگذاری روی مغز میتوانند فرد را همانند یک مصرفکننده واقعی مواد مخدر نشئه یا متوهم کنند.

کارشناسان حوزه اعتیاد اعتقاد دارند که مخدرها و محرکهای نوظهوری پا به بازارهای جهانی گذاشتهاند که همانند مخدرهای سنتی و گاه قویتر از آن عمل میکنند. عجیبتر آنکه حتی برخی سایتهای ارائه دهنده این مخدرهای دیجیتالی، با توجه به تأثیر هریک از آنها، این مخدرها و محرکها را در بخشهای مختلف و مطابق با تأثیر هریک از مخدرها و محرکهای موجود طبقهبندی کردهاند.

Digital drugs یا داروهای دیجیتال مخدرهایی هستند که با صداهای ایجاد شده، الگوهای امواج مغزی را تغییر میدهند و درست شبیه به تأثیر مصرف مواد مخدر حالت هشیاری فرد را عوض کرده و نوعی حالت عمیق مدیتیشن در او ایجاد میکنند. مخدرهای دیجیتال فایلهای صوتی خاصی هستند که میتوانند با پالسهای تولید شده با فرکانسهای متفاوت برای هر گوش، تأثیر خاصی بر بخشهای مختلف مغز بگذارند و تجربه متفاوت مواد مخدر و محرک صنعتی و سنتی را در مغز مصرفکنندگان شبیهسازی کنند. مغز انسان تفاوت فرکانسها را برای شنونده پردازش میکند و این تفاوت در فرکانس اصوات به عنوان ضربه ریتمیک در داخل مغز درک میشود در واقع مغز پالسهای الکتریک را به عنوان محرک ریتمیک پردازش میکند. هدف از مخدرهای دیجیتال کنترل تکانهها و تشویق مغز شنونده به همگامسازی امواج مغزی با امواج صوتی است. تفاوت در فرکانسهای ایجاد شده منجربه تغییر خلق و خو و انرژی افراد میشود. برای مثال اگر شنونده میخواهد رفتار آرامی داشته باشد باید در یک گوش به موزیکی با امواج 140هرتز و در آن یکی به موزیکی با فرکانس 145 هرتز گوش دهد. تفاوت بین دو فرکانس 5 هرتز است که شنونده درک و امواج مغزیاش را با آن تنظیم میکند. اگر شنونده بخواهد به انرژی بیشتری برسد تفاوت بین دو فرکانس باید 20 هرتز باشد. موسیقیدانها فرکانس مخدرهای دیجیتال را با استفاده از تیونر الکتریکی تنظیم میکنند. این توهمات ریتمیک از طریق صداهایی با فرکانسهای مختلف در گوش راست و چپ ایجاد میشود.

در حال حاضر پدیده مواد مخدر دیجیتال با استفاده از طراحی آهنگهای خاص در اختیار افراد قرار میگیرد. اگرچه موسیقی میتواند روی خلق و خو تأثیر بگذارد اما اینکه آیا واقعاً موسیقی منجر به تغییرات قابل توجهی در حالت مغز میشود یا نه؟ پاسخ آن مثبت است. این موسیقیها به عنوان مخدرهای دیجیتال و نه موسیقی واقعی شناخته میشوند. اعتقاد بر این است که فرکانسهای خاص مخدرهای دیجیتال آگاهی فرد را تحت تأثیر قرار میدهند.

هشدار کارشناسان برای پیشگیری از مصرف مخدرهای دیجیتال

زمانی پدر و مادرها برای پیشگیری از گرایش فرزندانشان بسوی مواد مخدر آنها را بشدت کنترل میکردند، از بررسی لباس و کیف مدرسه و دانشگاه گرفته تا کشو و کمد بچهها همه چیز و همهجا را میگشتند تا مطمئن شوند فرزندشان در راه اشتباه قدم گذاشته است یا نه. ولی حالا جریان فرق میکند؛ اعتیاد میخواهد با اینترنت و موسیقی، مغزها را در اختیار بگیرد. هندزفریهایی که جوانان و نوجوانمان ساعتها در گوششان میگذارند زنگ خطر را به صدا درآورده است و باید مراقب باشیم که برخی امواج ما را تحت تسخیر خود درنیاورند.

دکتر سعید صفاتیان، رئیس کارگروه «کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام» با بیان اینکه سال هاست در محافل علمی و غیر علمی در مورد مخدرهای دیجیتال یا مواد روانگردان دیجیتال صحبت میشود، میگوید: «شیوع مخدرهای دیجیتال از سال 2010 مطرح شد. در تشریح این مخدرها باید گفت که برخی امواج صوتی بعد از آنکه وارد مغز میشوند ترشح ماده سرخوشکننده «دوپامین» را افزایش میدهند اما از لحاظ علمی این ادعا هنوز اثبات نشدهاست که وقتی شخصی مخدرهای دیجیتال گوش میدهد حالت نشئگی شبیه مصرف مواد مخدر به او دست میدهد و این نوع سرخوشی را نباید به حالت نشئگی ناشی از مصرف مواد روانگردان ربط دهیم.»

دکتر صفاتیان درباره مخدرهای دیجیتال دو نکته را یادآور میشود: «مخدرهای دیجیتال میتواند زمینه مصرف مواد مخدر و روانگردان را در افرادی که مصرفکننده مواد نیستند فراهم کند، همچنین ممکن است کسی که به مخدرهای دیجیتال گوش میدهد همان حالت اعتیاد را تجربه کند اما نکتهای که وجود دارد این است که مخدرهای دیجیتال براحتی در اینترنت قابل دسترسی هستند یعنی سایتهایی وجود دارند که به تعداد مواد روانگردان آهنگ دیجیتال دارند.»

او این هشدار را هم به نوجوانان میدهد که مخدرهای دیجیتال در سیستم اعصاب مرکزی تأثیر میگذارند، با وجود این هنوز اثبات نشدهاست که گوش دادن به آهنگهای دیجیتال قابلیت اعتیاد دارند به عبارتی اگر تریاک یا شیشه در اختیار مصرفکننده مواد مخدر یا روانگردان قرار نگیرد، میتواند سراغ مخدرهای دیجیتال برود و با گوش دادن به آهنگهای دیجیتال حالت نشئگی ناشی از مصرف مواد را تجربه کند. سرخوشی این مخدرها تنها به خاطر اختلاف فرکانسی است که موجب ترشح «دوپامین» در مغز شنونده میشود.

رئیس کار گروه کاهش تقاضای مواد مخدر در مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه میافزاید: «حدود یک سال است از جوانان زیادی میشنوم که مخدرهای دیجیتال گوش میدهند. سال گذشته هم بارها از مصرفکنندههای شیشه درمورد مخدرهای دیجیتال سؤال کردم که معمولاً پاسخ میدادند در میهمانیها به این مخدرها گوش کردهاند. گوش دادن به مخدرهای دیجیتال فرد را سرحال میکند و اگر حالت دلهره و نگرانی سراغ مصرفکنندگان مخدر دیجیتال بیاید معمولاً آنها برای رسیدن به سرخوشی سریع به مصرف شیشه و حشیش روی میآورند چراکه سابقه چنین لذتهایی را داشتهاند و مصرف این مواد از لحاظ روحی آنها را وارد فضای غیر واقعی میکند.»

به اعتقاد دکتر صفاتیان، برای پیشگیری از اعتیاد به مخدرهای دیجیتال پروتکل پیشگیری خاصی نیاز نیست و تنها کاری که میتوان انجام داد آگاهسازی نوجوانان است. بهزیستی، آموزش و پرورش و جراید باید این آگاهی را به نوجوانان و جوانان بدهند که مخدرهای دیجیتال مواد روانگردان نیستند اما میتوانند زمینه مصرف روانگردانها را ایجاد کنند.

میلاد مشایخی کارشناس حوزه اعتیاد، مخدرهای دیجیتال را در شاخه اعتیادهای نوپدید طبقه بندی میکند و میگوید: «تکنولوژی، اینترنت و عرفانهای نوظهور جزو سه گروه از آسیبهای نوپدید هستند. مخدرهای دیجیتال در گروه اعتیاد تکنولوژی قرار میگیرد چراکه گوش دادن آهنگ باعث ایجاد تغییرات هورمونی در مغز میشود، همانطور که نیکوتین سیگار با آزادسازی اندروفین حس خوبی به فرد میدهد این موسیقیها هم میتوانند به فرد حس سرخوشی تزریق کنند.»

مشایخی با بیان اینکه مواد مخدر سه جنبه روانی، جسمی و اجتماعی مصرفکنندگان را تحت تأثیر قرار میدهند، میگوید: شیشه و تریاک با افزایش «سروتونین» و «دوپامین» در مغز از لحاظ جسمی، روانی و اجتماعی مصرفکننده را تحت تأثیر قرار میدهند این در حالی است که اعتیاد سایبری مانند موسیقی و اینترنت از نظر فیزیولوژیکی تأثیری در مصرفکننده ایجاد نمیکند بلکه از نظر روانی و اجتماعی تأثیر میگذارند.»

وی ادامه میدهد: «فرد در مواجهه با اعتیاد سایبری طرفدار موسیقی دیجیتالی میشود. این نوع موسیقی هدفمند نیست مثلاً در مورد عشق، خیانت یا جدایی حرف نمیزند بلکه هدف آن تغییر سبک زندگی طرفدارانش است و از نظر اجتماعی کارکرد زندگی را مختل و عقاید فرد را درگیر میکند.»

مشایخی با تأکید بر اینکه اعتیاد سایبری بنیان جامعه را از بین میبرد درعین حال از نبود متولی اعتیاد سایبری در جامعه گلایه میکند: «مواد مخدر سنتی و صنعتی به عنوان سرکوبکننده مسائل فردی عمل میکنند اما اعتیاد سایبری به دلیل تأثیرات اجتماعی، جامعه را از درون نابود میکند چون آسیبهای نوپدید همچون حلقههای زنجیر به هم وصل هستند. نوجوانان برای نشان دادن اعتراض اجتماعی بشدت به اعتیاد سایبری و مخدرهای دیجیتال روی میآورند. ابزار مخدرهای دیجیتال، اینترنت است و از طریق آن این افراد تشکیل فرقه و گروه میدهند.»

آسیبهای اجتماعی نرم نرمک همه جوانب زندگی را تحت تأثیر قرار میدهند. آسیبها مثل فقر و کالاهای ضد فرهنگی و مواد مخدر بهصورت آشکار نمایان نمیشوند بلکه گاهی مثل یک قطعه آهنگ میتوانند ما را بهسوی اعتیاد سوق دهند.