"همه مردم باید به زمامدار مسلمانان دسترسی داشته باشند"

خواندن نامه که پایان یافت، امام رضا(ع) خطاب به مأمون فرمود:

«فتح روستایی از شهرهای شرک و کفر تو را خرسند ساخته است؟»

مأمون گفت: «آیا این خبر، خوش‌حالی و شادمانی ندارد؟»

امام رضا(ع) خطاب به مأمون خلیفه عباسی فرمود:

«... درباره امت محمد و حکومتی که بر ایشان داری از خدا بترس، چه، تو کارهای مسلمانان را ضایع کرده‌ای، و کار را به دست کسانی سپرده‌ای که به غیرحکم خدای عزوجل داوری می‌کنند و خود در این سرزمین ماندگار شده و خانه هجرت و محل فرود آمدن وحی را ترک کرده‌ای، و بر مهاجران و انصار با نبودن تو ستم می‌رود، و سوگند و پیمان هیچ مؤمنی را نگاه نمی‌دارند، و روزگار بر مظلومان به سختی می‌گذرد و آنان برای زندگی به هزینه‌ای دسترسی ندارند، و کسی را نمی‌یابند که شکایت نزد او برند. آیا نمی‌دانی زمامدار مسلمانان همچون تیرک میان چادر است که باید هرکس بخواهد به آن دسترسی داشته باشد؟؛

... اتَّقِ اللَّهَ فِی أُمِّهِ مُحَمَّدٍ(ص) وَ مَا ولاک اللَّهُ مِنْ هَذَا الامر وَ خصک بِهِ، فانک قَدْ ضَیعْتَ أُمُورُ الْمُسْلِمِینَ وَ فَوَّضْتُ ذلک الی غیرک... وَ انَّ الْمُهَاجِرِینَ وَ الانصار یظْلِمُونَ دونک وَ لا یرْقُبُونَ فِی مومن الَّا وَ لَا ذَمِّهِ وَ یاتی عَلِی الْمَظْلُومِ دَهْرٍ یتْعِبُ فِیهِ نَفْسِهِ وَ یعْجِزُ عَنْ نَفَقَتِهِ وَ لَا یجِدُ مَنْ یشکوا الیه حَالِهِ وَ لَا یصَلِّ الیک فَاتَّقِ اللَّهُ... فِی أُمُورِ الْمُسْلِمِینَ... أَمَا عَلِمَتْ... انَّ وَالِی الْمُسْلِمِینَ مِثْلَ الْعَمُودُ فِی وَسَطِ الْفُسْطَاطِ مَنْ أَرَادَهُ أَخَذَهُ... .»

دو نکته:

یک. از این گفت‌وگو و سخنان امام رضا(ع) به مأمون استنباط می‌شود که «برقراری عدالت در داخل کشور اسلامی و ریشه‌کن کردن فقر و محرومیت و رسیدگی به مشکلات مردم، مایه خرسندی و خشنودی خدا و یک حاکم مسلمان است، نه کشورگشایی و فتوحات تازه و افزودن بر قلمرو جغرافیایی کشور اسلام، بدون این‌که محتوای اسلام و جوهر دین که عدالت است، اجرا شده باشد.
دو. راه تبلیغ و گسترش اسلام در جهان، ایجاد جامعه نمونه اسلامی است که جهانیان با مشاهده آن، خودشان گرایش قلبی به اسلام پیدا کنند، نه این که ظواهر اسلام با زور و اجبار بر آنان تحمیل شود.»

رحمت الله بیگدلی
منبع:
۱. عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۶
۲. مسند امام رضا ۷، ج ۲، صص ۱۵۲ و ۱۴۹