علت تعطیلی قطب تاریخی - فرهنگی تهران چیست؟

با استناد به اصل ۱۳۸ قانون اساسی، در سال ۱۳۸۲ با تصویب هیئت دولت طرح «سامان‌دهی میدان مشق» و تبدیل آن به قطب تاریخی - فرهنگی تهران به تصویب رسید، اما نه تنها اجرائی نشد، بلکه امروز دستگاه‌هایی که خود را مالک محوطه می‌دانند، بدون اطلاع میراث فرهنگی درهای این محوطه تاریخی را به روی گردشگران می‌بندند.

محوطه تاریخی میدان مشق که در طول چند سال گذشته بیش از پیش مورد توجه گردشگران قرار گرفته، علاوه بر جمعه‌ها در حالت معمول، دو پنج‌شنبه قبل را نیز در تعطیلی گذراند؛ اقدامی که نه تنها از حضور گردشگران در این دو روز جلوگیری کرد، بلکه موزه ملی ملک نیز با مشکل تعطیلی در این زمان مواجه شد.

این اقدام یعنی در این مدت کسی به فکر اجرائی کردن مصوبه‌ای که ۱۴ سال از زمان تصویب آن در هیات دولت می‌گذرد نیست!

مهدی یساولی، مدیر روابط عمومی موزه و کتابخانه ملی ملک در این زمینه به ایسنا می‌گوید: پس از حمله تروریستی به مجلس و حرم امام خمینی (ره) در دو هفته گذشته، سردر باغ ملی در دو پنج‌شنبه گذشته تعطیل بود، موزه ملی ملک نیز تابع وضعیت عمومی شهر است و به واسطه موقعیت قرارگیری‌اش در این محوطه تاریخی، تعطیل بوده است.

به گفته او، بر اساس بنری که وزارت امور خارجه در درهای ورودی محوطه میدان مشق در ضلع شرقی، پشت بانک سپه، ضلع غربی سمتِ موزه ملی ایران، جنوبِ سردر باغ ملی، شمال شرقی در کنار هتل فردوسی نصب کرده، اعلام شده است که «این سردرها تا اطلاع ثانوی تعطیل هستند، برای استفاده از محوطه باید به سردر اصلی مراجعه کنید» از سوی دیگر در دو هفته گذشته، سردر اصلی باغ ملی نیز در روزهای پنج‌شنبه تعطیل شده است.

شاید به اداره‌کل موزه‌ها اطلاع داده‌اند

وجیهه قاسمی، مدیر روابط عمومی اداره‌کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران در پاسخ به پرسش ایسنا درباره‌ی تعطیلی محوطه‌ باغ ملی، از سوی وزارت امور خارجه می‌گوید: وزارت امور خارجه برای تعطیلی روزهای پنج‌شنبه این محوطه تاریخی هیچ اطلاعی به ما نداده است، شاید این اطلاع‌رسانی به اداره کل موزه‌ها انجام شده باشد.

شاید اداره کل میراث فرهنگی تهران در جریان باشد

این در حالی است که محمدرضا کارگر، مدیراداره کل موزه‌ها نیزبه ایسنا می‌گوید: به این اداره کل از سوی وزارت امور خارجه هیچ اطلاعی داده نشده است، شاید صحبت‌های مورد نیاز با اداره کل میراث فرهنگی استان تهران انجام شده باشد.

کارگر اما در پاسخ به این صحبت که اداره کل میراث فرهنگی استان تهران نیز اطلاعی از این اتفاق نداشته است، به مصوبه‌ای که برای تبدیل میدان مشق به قطب فرهنگی تاریخی میدان در سال ۸۲ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید، اشاره می‌کند.

بافت مرکزی شهر، باید محل استراحت مردم باشد

او با بیان این‌که براساس یک اصل کلی که اعتقاد داریم بافت مرکزی شهرهای بزرگ که معمولا بافت تاریخی شهر نیز هستند، باید مکانی برای رفت و آمد و استراحت مردم باشند، ادامه می‌دهد: در همه جای دنیا نیز برای بخش‌های تاریخی قوانین خاصی وجود دارد، در واقع یک سیاست کلی را به کار گرفته‌اند که باید مردم در اوقات فراغت خود در شهر جایی برای قدم بزنند و ‌استراحت داشته باشند، این در حالی است که اگر بخواهیم زندگی مردم را از خانه به شهر وارد کنیم و آن‌ها را در محیط شهری قرار دهیم تا امروز در تهران نتوانسته‌ایم چنین قدمی را برداریم.

محوطه میدان مشق می‌تواند محل گسترش فرهنگ، آرامش و تنفس مردم تهران باشد؛ اما هنوز مصوبه‌اش را اجرایی نکرده‌اند

وی با بیان این‌که زندگی در شهر امروز برای مردم جریان ندارد، بیان می‌کند: در تهران هیچ نقطه‌ای وجود ندارد که مردم در خود شهر، خیابان‌ها و میدان‌ها رفت و آمد کنند، چون ما نتوانستیم در مدیریت شهری مکانی برای پرسه زدن مردم ایجاد کنیم و خیابان‌هایی داشته باشیم که فقط برای حضور، قدم زدن و نشستن آن‌ها باشد.

کارگر در ادامه محوطه میدان مشق را نمونه‌ای از این فضاها می‌داند که می‌تواند این امکان را برای مردم شهر فراهم کند.

او با بیان اینکه مرکز شهر تهران به عنوان بافت تاریخی شهر امروز بورس لوازم مختلف مانند ابزار و یراق، صوتی یا لوازم یدکی ماشین است، می‌گوید: ‌همه این‌ها در محدوده مرکزی شهر تهران قرار گرفته‌اند. از خیابان سپه تا خیابان امام خمینی (ره) و چهارراه سرچشمه، حتی در بازار تهران نیز این اتفاق افتاده است. مردم از کل کشور هر روز صبح در ترافیک سنگین به مرکز شهر تهران می‌آیند و عصر نیز در همان ترافیک برمی‌گردند، فضایی آلوده، پر از سروصدا، همراه با مشکلات فراوان در بافت تاریخی شهر که می‌تواند مکانی برای آرامش مردم باشد، اما در شب نیز این بخش از شهر بیشتر شبیه شهر ارواح است.

مصوبه ساماندهی میدان مشق هیچ‌گاه اجرائی نشد

او با اشاره به مصوبه «ساماندهی میدان مشق» که سال ۸۲ برای تبدیل محدوده میدان مشق به قطب تاریخی - فرهنگی تهران، بیان می‌کند: این مصوبه را در هیات دولت به تصویب رسید، اما هیچ‌گاه اجرایی نشد. قرار بود همه بناهای تاریخی در محدوده خیابان‌های امام خمینی (ره)، سی‌تیر، فردوسی، سرهنگ سخایی عملکرد موزه‌ای فرهنگی پیدا کنند و بنیاد فرهنگی در مرکز تهران ایجاد شود، پروژه‌ای که هیچ‌گاه به تصویب نرسید.

نه تنها مصوبه میدان مشق را اجرائی نکردند، بلکه وزارت امور خارجه ساختمان شهربانی را خرید و در آن مستقر شد

او بیان می‌کند: نه تنها در طول این سال‌ها، مصوبه اجرائی نشد، بلکه ساختمان شهربانی نیز توسط وزارت امور خارجه خریداری و از بُعد امنیتی این منطقه با مسائل بیشتری روبرو شده است. امیدواریم روزی مدیریت تهران و مدیریت‌های کلان دیگر در این کلان شهر به دردِ تهران برسند و آن را از این معضل بزرگ رها کنند.

مصوبه ساماندهی میدان مشق چه بود؟

سال ۱۳۸۲ نخستین حرف‌ها درباره‌ی سامان‌دهی محوطه‌ای که یک عمر تاریخ را در خود دارد، مطرح شد. هیئت دولت در آن سال، طرح «سامان‌دهی میدان مشق» و تبدیل آن به قطب تاریخی - فرهنگی تهران آن هم در قالب طرح گسترش موزه‌ی ملی را به تصویب رساند و بلافاصله طرح مطالعاتی آن توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری تهیه و به دولت ارائه شد.

طرحی که با استناد به اصل ۱۳۸ قانون اساسی و به‌منظور نگهداری صحیح از آثار تاریخی محوطه، همه‌ی نهادهای دولتی مستقر در میدان مشق بین خیابان‌های امام خمینی، فردوسی، سی تیر و سرهنگ سخایی را موظف کرد تا ساختمان‌های خود را برای گسترش موزه‌ی ملی به این موزه واگذار کنند، تا حضور نیروهای فرهنگی و ایجاد فضاهای پیوسته‌ی فرهنگی - آموزشی مانند دانشگاه هنر، جایگزین فضاهای نظامی موجود در این محوطه‌ی تاریخی شود.

شاید اگر در طول دست‌کم۱۵ سال گذشته فکری برای اجرائی شدن این مصوبه می‌شد و دستگاه‌های مدیریتی از قلب بافت تاریخی تهران دور می‌شدند، شاید امروز نه تنها این مجموعه به عنوان بافت تاریحی فرهنگی تهران می توانست قدم‌های بزگتری برای جذب گردشگر بردارد، بلکه با این مشکلات نیز مواجه نبود.

هر چند خیابان‌های سی تیر، خیابان‌های ناصرخسرو، مروی یا سپه در طول یکی دو سال گذشته با سنگفرش شدن قدم‌هایی را برای جذب گردشگر برداشته‌اند، اما قطعا اجرائی شدن مصوبه «ساماندهی میدان مشق» و تبدیل این منطقه به قطب موزه و فرهنگ تهران نقش بیشتری خواهد داشت.