یک روایت: واسونک شیرازی‌ها چیست؟!

عین. کاف در وبلاگ « راه و ماه » نوشت:

ما و اقوام وابسته معمولا توی عروسی هایمان بزن و برقص نداریم. «بزن» یعنی هرنوع ارکستر و موسیقی و دف و تنبک (قابلمه و سطل پلاستیکی بلا مانع است!) «برقص» هم یعنی انواع رقص هایی که اسمشان را نمی دانم از زن و مرد و کودک گرفته تا عروس حتی.


این وضعیت برای خیلی ها باورناپذیر است. بارها شده که توی دانشگاه یا آرایشگاه صحبت مراسم عروسی پیش آمده و به راحتی می شد گیج شدن مستمعین را فهمید از مدل عروسی های ما. سوال اصلی شان هم این است:« اگه آهنگ و رقص ندارید پس چکار می کنید؟! »


خب ما علاوه بر اینکه تا لق شدن فک، حرف می زنیم و میوه و شیرینی می خوریم و مدل مو و لباس برای مراسم های بعدی انتخاب می کنیم، خودمان هم گرداندن مراسم را به عهده می گیریم. بعضا پیش آمده که مراسم ازدواج با مناسبتی مذهبی همزمان باشد و مداحی داشته باشیم؛ اما اغلب خودمان «واسونک» های شیرازی می خوانیم.


واسونک چیست؟

اشعاری از زبان افراد مختلف درباره ازدواج از زمان خواستگاری و نامزدی گرفته تا حنابندون و آرایشگاه و شب ازدواج و پاتختی و پاگشا و کذا. اصل اصلش واسونک باید بر وزن این شعر معروف باشد: جنگ جنگ ساز میاد و از بالوی شیراز میاد/ شازده دوماد غم مخور که نومزدت با ناز میاد.


اینها تعریف علمی نبود. شناختی بود که سینه به سینه از بزرگان به ما ارث رسیده. واسونک های شیرازی برای حفظ اصالت باید شُل و وارفته خوانده شوند! البته در ورژن های جدیدتر و با خوانندگی دختران امروزی می شود کمی ریتمش را تند کرد.


اولین بار حدود ده سال پیش بود که در عروسی یکی از اقوام با این پدیده آشنا شدیم. چندتا واسونک حفظ شدیم چند تایی هم نوشتیم تا به خاطر بسپاریم. کم کم شروع کردم به جمع آوری واسونک ها. مفتخرم توی فامیل من اولین کسی بودم که جزوه ی واسونک های شیرازی را تهیه و تدوین کرده بودم و هرکس عروسی در پیش داشت برایش ایمیل می کردم!


چندی پیش که مراسم ازدواج برادرم بود یک کتابچه پر از واسونک خریدیم و روزهای قبل از مراسم با دختران فامیل همخوانی می کردیم. خوبی واسونک خوانی این است که حضوری فعال می طلبد. مثل موسیقی و ارکستر نیست که منتظر شروعشان باشیم تا مراسم حال و هوایی پیدا کند.


برای واسونک خواندن باید انگیزه بالایی داشت. باید حداقل یک گروه سه نفره باشید؛ قبل از مراسم شعرها را با هم هماهنگ کرده باشید و یکی دو نفر کِل بزنِ نفَس دار کنارتان باشد. اگر یک نفر هم به سینی یا میزی بکوبد گروهتان تکمیل است دیگر. بعضی واسونک ها انتقادی و تلخ است حتی. بعضی ها در اوج شادی و برخی نهایت تواضع برای خانواده مقابل.


ما توی شیراز به خانواده عروس می گوییم یارون عروس و به خانواده داماد هم یارون دوماد. اگر یارون دوماد هستید و شانس بیاورید یارون عروس هم گروه پایه ای برای واسونک خوانی داشته باشد خیلی خوشبخت هستید. چون حالا می توانید شعرهای جواب دادنی بخوانید.


مثلا شما می خوانید: نون و پنیر آوردیم، دخترونو بردیم

یارون عروس: نون و پنیر ارزونی تون، دختر نمی دیم بهتون

یارون دوماد: طشت طلا آوردیم، دخترتونو بردیم

یارون عروس: نون و پنیر، طشت طلا ارزونی تون، دختر نمی دیم بهتون

و خلاصه اینقدر خانواده عروس ناز می کنند که نگو! اما وقتی می گوییم آقا دومادو آوردیم دخترتونو بردیم دیگر پاسخی نمی ماند!


خیلی از واسونک ها به رسم و رسومات قدیم اشاره دارد. می شود سلیقه ای آپدیتشان کرد. مثلا اسب و درشکه را می کنیم بنز و تویوتا!


برای ازدواج برادرم هر دو خانواده، گروه واسونک خوانی شان تکمیل بود. ما یک کاغذ بزرگ دستمان بود و همه خم شده بودیم روی کاغذ تا هماهنگ بخوانیم. یارون عروس دو سه تا جزوه کپی کرده بودند. بعد سردسته شان که فاطمه بود مدیریت می کرد و مثلا می گفت بچه ها صفحه ی 2!


واسونک خوانی به خاطر اشعار زیبا، حضوری فعال و آهنگی آرام و دلنشین همیشه برایمان مایه ی شادی و انرژی بوده. خیلی وقت ها مراسم تمام می شود و شعرهای ما نه!

البته می دانم هنوز خیلی ها برایشان سوال است که آیا ما توی مراسم هایمان روضه می گذاریم و با چادر مشکی می نشینیم؟!!