اصول نگهداری و پرورش گیاه زیبای شمشاد

شمشاد معمولی گونه‌ای از گیاهان همیشه سبز و گل دهنده می‌باشد. این جنس شامل ۱۷۶ گونه مختلف می‌باشد که همیشه سبز، زیبا و مناسب برای پرچین‌ها و هرس پذیر هستند. شمشاد، گیاه بومی نواحی غربی و جنوبی اروپا است. همچنین این گیاه در جنوب آسیا از انگلستان تا شمال موروکو تا برخی نواحی مدیترانه‌ای مثل ترکیه و شمال آفریقا نیز پرورش و نگهداری می‌شود. در ایران نیز در مناطق مختلف استان‌های گرگان و مازندران و گیلان می‌روید. شمشاد از انواع گیاهان رایج در نواحی گرم و مرطوب است. به راحتی می‌توان شمشاد را در حیاط و حتی در فضای آپارتمان پرورش داده و نگهداری نمود.
نام علمی این گیاه Euonymus japonicus، از خانواده celastraceae میباشد. بوته شمشاد کوتاه است و رشد آن ۱ تا ۹ متر می‌باشد و محور آن تا ۲۰ سانتی متر می‌رسد.

خصوصیات ظاهری شمشاد عبارتند از::

متقابل قرار گرفتن انشعابات گیاه
عادت به رشد درختچه‌ای
شاخه‌های آن با زاویه گسترده یا کم و بیش خمیده است
سطح چرمی برگ‌ها و بدون دندانه بودن آن‌ها
دود ۳۵-۲۴ میلی متر، طول برگ و ۱۴-۱۰ میلی متر عرض آن
سرنیزه‌ای بودن شکل برگ‌ها به طوری که در نیمه پایینی پهن‌تر و به طرف انتها باریک می‌شوند.
همچنین نوک برگ نسبتا کند و گرد است. رنگ دو سطح برگ‌ها سبز تیره و سطح فوقانی درخشان می‌باشد.
گل‌ها فاقد ارزش زینتی است و گل سبز کم رنگ کوچک آن در فصل بهار شکوفا می‌شود.

شمشاد رسمی

شمشاد رسمی یا ساقه طلایی بومی ژاپن است و ارتفاع آن در طبیعت به ۴ متر هم میرسد. برگ‌های این گونه از شمشاد براق چرمی و سبز تیره است، و به شکل تخم مرغی با دندانه‌های کوتاه در لبه می‌باشد.

گل آزین گرزن آن به طول ۵ سانتی متر و گل‌های آن سبز مایل به سفید است. این گل‌ها در وسط بهار ظاهر می‌شود، شمشاد رسمی میوه‌های صورتی ونارنجی دارد.

نوع نگهداری از این نوع شمشاد در خارج از آپارتمان و در فصل تابستان، همچنین تغذیه با کود کافی در زمستان و نگه داری آن در داخل آپارتمان در محلی خنک، اهمیت بسیاری در پرورش شمشاد دارد.

مراقبت از گیاه شمشاد

برای مراقبت از شمشاد رسمی، نور متوسط تا زیاد، هوای خنک، آبیاری معمولی، رطوبت ۵۰ تا ۷۰ درصد و خاک قلیایی مورد نیاز است.

آبیاری گیاه شمشاد:

چنانچه در نمناک گفته ایم آبیاری شمشاد باید بطور منظم انجام شود. خاک گیاه بهتر است قبل از آبیاری مجدد مرطوب باشد، بنابراین از خشک شدن خاک گیاه باید جلوگیری نمود. اما در فصل زمستان باید میزان آبیاری کمتر شود و آبیاری فقط تا حدیباشد که خاک اطراف ریشه‌ها خشک نشود. کمبود رطوبت خاک باعث خشک شدن نوک برگ‌ها می‌شود.

کود دهی گیاه شمشاد:

میزان ۵ گرم کود در لیتر، در هر دو هفته یکبار، و از اردیبهشت تا شهریور برای شمشاد کافی است.

خاک مناسب گیاه شمشاد:

خاک مناسب برای نگهداری از شمشاد، ترکیبی از خاک باغچه با کمی ماسه بسیار مطلوب است. این گیاه در هر نوع خاک بازهکش خوب رشد می‌کند. علاوه بر این خاک قلیایی را ترجیح می‌دهد.

نور مناسب گیاه شمشاد:

شمشاد برای رشد مناسب خود به نور کامل خورشید نیاز دارد. در واقع این گیاه به هوای آفتابی برای رشد خود علاقه‌مند است. شمشاد در نور کم نیز رشد می‌کند، اما سرعت رشد آن کمتر می‌شود. همچنین. کم بودن نور می‌تواند سبب کمرنگ شدن برگ‌های گیاه شود.

دمای گیاه شمشاد:

دما نیز مانند نور تاثیر بسزایی در زندگی هر گیاه دارد. محدوده دمایی مناسب برای رشد هر گیاه نیز مانند نور متفاوت است، محدوده دما با توجه به شرایط اقلیمی و ساختار هر گیاه معین می‌شود. هوای خنک بهترین میزان رشد را برای گیاه شمشاد خواهد داشت، دما‌های بالا سرعت رشد گیاه کم می‌کند، همچنین در صورت افزایش بیش از اندازه دما برگ‌های گیاه دچار سوختگی می‌شوند و در نتیجه سبب ریزش برگ‌های شمشاد می‌شود.

کاشتگیاه شمشاد:

همانطور که ذکر شد این نوع شمشاد را به راحتی می‌تواند در فضای آپارتمان و حیاط پرورش داد؛ بنابراین برای کاشت آن، نورگیرترین قسمت آپارتمان را انتخاب کرده و گلدان‌ها را در آنجا قرار دهید. البته باید قبل از کاشت، گلدان‌ها را از خاک سرشار از خاک برگ و کود‌های گیاه پرکرده و آن را آبیاری کنید. برای کاشت دو گیاه از این نوع شمشاد، باید فاصله ۷۰ سانتی متری را میان آن‌ها رعایت کنید.

روش تکثیر گیاه شمشاد

فصل مناسب در تکثیر شمشاد رسمی، از اواسط بهارتا اوایل تابستان است. معمولا شمشاد را از طریق کاشت بذر و قلمه زدن می‌توان تکثیر کرد. مناسب‌ترین روشی که برای تکثیر این گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد تکثیر از طریق قلمه زدن است.

از قلمه‌های نرم، نیمه چوبی و چوبی هم می‌توان برای تکثیر این گیاه استفاده کرد. برای برش از قلمه‌های که به صورت افقی هستند می‌توان استفاده نمود، زیرا احتمال ریشه زایی آن‌ها بیشتر است.

برگ‌های انتهایی قلمه باید از گیاه حذف شود و تنها دو یا سه برگ بالای قلمه‌ها باید باقی بمانند، زیرا در غیر این صورت سرعت ریشه زایی قلمه‌های گیاه کاهش می‌یابد.

برای قلمه زدن انتهایی ساقه را به اندازه ۵/۷ سانتی متر، با یک چاقوی تیز، به صورت اریب برش زنید. پس از برش دادن قلمه‌های گیاه بهتر است برای افزایش سرعت ریشه زایی قلمه ها، آن‌ها را ابتدا در هورمون ریشه زایی فرو ببرید و سپس در گلدان‌هایی مناسب بکارید. برای کاشت قلمه‌ها می‌توانید آن‌ها را در ترکیبی از شن به اضافه پرلیت به نسبت مساوی و یا پیت موس و پرلیت به نسبت مساوی بکارید. دو سوم از ارتفاع قلمه‌ها را در گلدانی باقطر دهانه ۴ سانتیمتر بکارید، در مرحله آخر برای تامین رطوبت گیاه، توسط یک کیسه پلاستیکی شفاف روی قلمه‌ها را بپوشانید. اما برای تهویه مناسب چند سوراخ در کیسه پلاستیکی ایجاد کنید.

فقط باید به این نکته توجه کرد که هر زمان قصد داشتید قلمه گیری را انجام دهید باید از قبل به خوبی گیاه را آبیاری کرده باشید و هر روز صبح اقدام به برش قلمه‌های گیاه کنید. از آبیاری بیش از اندازه گلدان‌ها موجب پوسیدگی قلمه‌های گیاه می‌شود. برای رشد سریع قلمه‌ها باید آن‌ها را در دمای مناسب و نور خورشید غیر مستقیم قرار دهید. همچنین آبیاری به صورت غبارپاشی باعث می‌شود تا خاک گلدان خشک نشود.

در صورت فراهم شدن تمام شرایط، مدت زمان ۴ تا ۸ هفته نیاز است تا ریشه زایی قلمه‌های گیاه انجام شود.

هرس کردن گیاه شمشاد:

فصل پائیز و بهار زمان مناسبی برای هرس این گیاه محسوب می‌شود. معمولا شمشاد‌ها هر مقدار و هر نوع هرسی را تحمل می‌کنند و بدون هرس نیز بوته‌های زیبا و متراکمی دارند. ظاهر و اندازه نهایی هرس به نوع شمشاد بستگس دارد. برای انتقال بوته هی جوان به محل اصلی، باید ریشه‌ها را نیز هرس کرد. برای متراکم شدن گیاه بهتر است بوته را تا سه سال به طور مرتب هرس کنیم.

شمشاد‌هایی که در پرچین با اشکال هندسی و مجسمه‌ای کاشته می‌شوندبا توجه به فرم پرچین و به نسبت میزان رشد، آن را در یک یا چند نوبت هرس شوند. قبل از پیدایش شاخه‌های جدید در بهار با استفاده از قیچی هرس، شاخه‌های تولید شده در اواخر تابستان قبل را هرس می‌کنیم، قبل از ضخیم و محکم شدن شاخه‌های جدید، باید آن‌ها را هرس نمود. در هرس‌های پرچینی باید قسمت پائین بزرگتر یا مساوی قسمت بالا باشد تا قسمت بالا روی قسمت پایین، سایه‌ای نداشته باشد.

برای دادن حالت بوته‌ای به شمشاد، باید مداوم با چیدن نوک شاخه ها، جوانه‌های جانبی را تحریک و شاخه‌های متراکم تولید کرد.

بیماری ها، آفات و درمان گیاه شمشاد

آفات یکی از عوامل بازدارنده رشد گیاه است که در صورت برطرف نشدن آن، ممکن است باعث نابودی گیاه نیز شود. یکی از آفات شمشاد، بیماری سفیدک است که منجر به رنگ پریدگی برگ‌ها و شاخه‌های گیاه می‌شود. برای رهایی گیاه از این آفات، باید سرشاخه و یا شاخه‌هایی بیمار را از گیاه جدا کنیم.

خواص درمانی گیاه شمشاد و کاربرد‌های آن:

برگ‌ها و پوست ریشه آن مصرف دارویی دارد. یکی از خواص درمانی شمشاد، تصفیه کنندگی خون، معرق و ملین است.

همچنین عصاره این گیاه خواص تب بر، گندزا و التیام بخش دارد. همچنین باعث بهبود عفونت‌های مجاری، درد‌های عصبی، صرع، درد‌های همراه با تب، نقرس، سیفلیس، روماتیسم، زخم‌های معمولی و عفونی می‌شود.

منبع:نمناک