نگاهی به سلطه اطلاعاتی گوگل، وقتی همه در اختیار گوگل هستیم!

در آوریل ۱۹۹۸ دو دانشجوی دکتری در دانشگاه کالیفرنیا، موتور جست‌وجوگری طراحی کردند که لینک‌های شرکت‌های مختلف را بررسی کرده و آن‌ها را بر اساس میزان اهمیتی که دارند رتبه‌بندی می‌کرد. چند ماه بعد در سپتامر ۱۹۹۸ در یک گاراژ اولین دفتر کار گوگل ثبت شد و دامنۀ www.google.com برای آن به ثبت رسید. در آن زمان هیچکس فکرش را هم نمی‌کرد که دو دهه بعد با یک غول بزرگ فناوری و تجاری مواجه باشیم که همۀ ابعاد زندگی را به خود وصل کرده است. اگرچه هدف اولیۀ این شرکت ساماندهی اطلاعات و دسته‌بندی آن‌ها بر اساس اولویت‌ها بود، اما خیلی فراتر از این‌ها حرکت کرد. وقتی این شرکت در سال ۲۰۰۴ برای اولین‌بار سهام خود را به فروش گذاشت رقابت تجاری بزرگی را آغاز کرد. جهش اصلی گوگل وقتی آغاز شد که گوگل در سال ۲۰۱۱ بخش تلفن‌های همراه شرکت موتورولا را خریداری کرد و وارد یک رقابت بزرگ شد.

وقتی در اختیار گوگل هستیم

گوگل امروز به یک ابر شرکت تبدیل شده که بخش بزرگی از زمان ما را به خود اختصاص داده است. از جست‌وجوی یک خوردنی ساده گرفته تا خرید‌های بزرگتر، جست‌وجوی اطلاعات عمومی، پیدا کردن نشانی و تقریباً انگار برای هر سؤال یا نیازی به گوگل وابسته شده‌ایم. اما مسئله فقط این نیست. شریکت‌های سیلیکون، ولی طی سال‌های اخیر تبدیل یه یک امپراتوری گسترده شده است که کار، زندگیِ خصوصی، دستگاه‌های دیجیتال و ... را تحت تسلط خود دارد. تقریباً همۀ دستگاه‌های دیجیتال موتور جست‌وجوگر گوگل را به عنوان پیش‌فرض به ما نشان می‌دهند. همچنین گوگل بخش بزرگی از فضا‌های شخصی نیز ایجاد کرده است که از جی میل گرفته تا گوگل میت، گوگل درایو، گوگل هنگ اوت و ... را شامل می‌شود. حتی بازار سهام و بررسی قیمت‌های روز آن در برخی کشور‌ها با گوگل فاینانس انجام می‌شود. به این ترتیب گوگل فقط یک موتور جست‌وجوگر نیست بلکه یک امپراتوری بزرگ است که قلمرو‌های بسیاری دارد.

دوربین‌های امنیتی برخی خانه‌ها را گوگل ساخته است و یک سرویس صوتی که گوگل ساخته است زنگ در را به صدا درمی‌آورد. برای تعمیر ناودانِ خانه از عکس‌هایی که گوگل گرفته است می‌توان استفاده کرد و پشت بام خانه را دید و روی آن زوم کرد. گفته می‌شود که به طور میانگین روزانه هفت ساعت با گوگل سروکار داریم. این شرکت امروزه بیش از یک میلیون سرور در جهان دارد و روزانه بیش از یک میلیارد جست‌وجو در روز را پردازش می‌کند، به علاوۀ پردازش بیش از ۲۴ پتا بایت پردازش دادۀ کاربران.

همۀ این‌ها زنگ خطری بزرگ است، آیا با یک امپراتوری مواجه‌ایم که همه چیز را انحصاری کرده و رقابت با آن غیر ممکن شده است؟ قرارداد‌ها و قواعد انحصاری گوگل به شکلی است که رقبا و شرکای خود را محصور می‌کند و دست و بال آن‌ها را می‌بندد. آن‌ها یا باید به این قواعد تن دهند یا در مقابل گوگل شانسی برای بقا نخواهند داشت. همین مسائل باعث شده است که فعالان حوزۀ تجارت، سال‌ها است که علیه گوگل شکایت می‌کنند. مدافعان رقابت و آزادی تجارت معتقدند که گوگل با عملکرد خود شانسی برای رقبایش باقی نمی‌گذارد ولو اینکه در ظاهر قوانین را رعایت می‌کند، اما روح تجارت آزاد و امکان رقابت را زیر پا می‌گذارد. درست است که خیلی از شرکت‌ها به خواست خود با گوگل قرارداد‌هایی را می‌بندند، اما در عمل انتخابی غیر از قراردادی که گوگل به آن‌ها تحمیل می‌کند ندارند. همین مسائل باعث شده است که وزارت دادگستری ایالات‌متحده به خاطر اقدامات ضدرقابتی از گوگل شکایت کند.

البته شرکت گوگل در توئیتی اعلام کرد که دادخواستی که علیهش تنظیم شده است به شدت ضعیف است. این شرکت افزود که «مردم با اراده خود از گوگل استفاده می‌کنند، نه به این دلیل که مجبور می‌شوند یا نمی‌توانند گزینه‌های دیگری پیدا کنند.»، اما تنظیم‌کنندگان دادخواست چنین حرفی را قبول ندارند. آن‌ها می‌گویند که گوگل از محصولات خود برای حفظ سلطه بر بازار استفاده می‌کند همچنین برای بسیاری از ما هزینه‌هایی برای حفظ حریم خصوصی‌مان ایجاد کرده است. آن‌ها معتقدند که گوگل اطلاعات شخصی افراد را در اختیار دارد و با طبقه‌بندی آن‌ها مدل‌هایی طراحی، علائق مختلف ما را به یک بستۀ واحد تبدیل و آن را به صورت انحصاری ارائه می‌کند. در ادامه حضور گوگل در برخی حوزه‌های زندگی ما فهرست شده‌اند.

تبلیغات؛ تقریباً همه جا

هنگام وب‌گردی بدون اینکه بدانیم در حال تعامل با گوگل هستیم چراکه اکثر وب‌سایت‌هایی که به آن سر می‌زنیم فناوری‌های گوگل را استفاده می‌کنند و جست‌وجو‌های ما را ردیابی می‌کنند. حتی اگر روی هیچ تبلیغی کلیک نکرده باشیم باز هم سابقۀ جست‌وجوی ما ذخیره می‌شود. بیشتر تبلیغاتی که می‌بینیم را گوگل ارائه می‌کند. سال گذشته گوگل و فیس بوک ۵۹ درصد تبلیغات دیجیتالی را به خود اختصاص دادند که ۶۳ درصد از این مقدار به گوگل اختصاص داشت. افزونه‌های گوگل نیز دارای فناوری‌هایی است که به تجزیه و تحلیل اطلاعات می‌پردازند و اغلب این تجزیه و تحلیل‌ها کاملاً خارج نامرئی هستند. حدود ۷۴ درصد از سایت‌هایی که بازدید می‌کنیم افزونۀ google analytics را اجرا می‌کنند و این یعنی جست‌وجو و کلیک‌کردن ما کاملاً تحت تسلط گوگل است.

تلفن همراه و رایانه

اندروید محبوب‌ترین سیستم عامل جهان و برنامه‌هایش را از گوگل پلی بارگیری می‌کند. نوار پیش فرض جست‌وجوی سافاری به عنوان مرورگر آیفون، گوگل است. محبوب‌ترین سرویس ایمیل، جی میل است که حدود ۱.۵ میلیارد کاربر دارد. این یعنی حتی زمانی که سیستم عامل‌هایی غیر از اندروید هم استفاده می‌کنید به نوعی به گوگل وصل هستید. ۱۰ درصد آنچه در اپ استور بارگیری می‌شود متعلق به شرکت گوگل است. طبق برخی تخمین‌ها در ۶۵ درصد موارد استفاده از مرورگر‌ها از گوگل استفاده می‌کنیم. در ایالات متحده رایانه‌های شخصی ارزان قیمتی ساخت شرکت گوگل به نام کروم بوک وجود دارند که بخش عمدۀ سیستم آموزشی از آن‌ها استفاده می‌کند.

تماشای آنلاین ویدئو

حدود ۲۱۵ میلیون آمریکایی روزانه ۲۷ دقیقه یوتیوب را تماشا می‌کنند. یک روش دیگر دیدن ویدئو‌ها استفاده از youtube Tv است که وابسته به گوگل است و در سال گذشته ۲ میلیون کاربر داشته است و حالا در حال بالا بردن تعداد کاربران خود است.

خانه و فراتر از آن

اگر اخیراً یک وسیلۀ خانگی با قابلیت اتصال به اینترنت خریداری کرده‌اید احتمالاً گوگل پشت این قضیه باشد. شرکت گوگل هوم خدمات اینترنتی مربوط به وسایل خانگی را ارائه می‌دهد و در سال‌های آتی که اینترنت اشیاء گسترش بیشتری خواهد یافت احتمالاً همۀ وسایل خانگی ما هم تحت سیطرۀ گوگل باشد.