بیش از ۸۰ درصد افراد جامعه انتظار دارند که از طریق بانک‌ها حمایت مالی شوند

گفت‌وگوی «پارسینه» با دکتر حمیدرضا فتحی بیرانوند، قائم مقام محترم بانک رفاه کارگران را  می‌خوانید:

 

 آقای دکتر، با توجه به اینکه بانک رفاه کارگران بیش از نیم قرن سابقه دارد و هدف اصلی آن کمک به قشر کم درآمد جامعه و ارائه تسهیلات در این راستا است، یکی از نگرانی هایی که وجود دارد، این است که با توجه به مشکلات اقتصادی کنونی، انتظارات بیشتری نسبت به نقش نظام بانکی در حمایت از این عزیزان ایجاد می شود، نظر شما در این خصوص چیست؟

 بانک رفاه کارگران با بیش از نیم قرن سابقه، افتخار ارائه خدمات بانکی به آحاد جامعه از جمله قریب بر 4میلیون  و 500 هزار خانوار معزز مستمری بگیر، بازنشسته و کارکنان سازمان تامین اجتماعی را دارد و به این دلیل، یکی از بزرگترین بانک های اجتماعی کشور   است. لازم به ذکر است، در کنار سایر بانک ها که به این عزیزان خدماتی ارائه می دهند، در بانک رفاه سعی کرده ایم، تمهیداتی را برای تامین نیازهای این قشر زحمتکش و محترم فراهم کنیم، برای مثال؛ به طور مستمر و به عبارتی هر دو ماه یکبار، به 40 هزار بازنشسته محترم، تسهیلات قرض الحسنه پرداخت می شود، که سقف آن برای هر فرد 300  میلیون ریال است، در این راستا  مدیران بانک با توجه به شرایط اقتصادی موجود طی سنوات اخیر سعی در افزایش مبلغ و تعداد تسهیلات گیرندگان و همچنین ارائه طرح‌های مختلف به منظور ارائه خدمات مناسب کرده اند، یکی از طرح‌های موصوف  که مورد استقبال قرار گرفته ، سامانه «بتا» بانک رفاه کارگران است، این سامانه امکان خرید از حدود 12 هزار فروشگاه بزرگ کشور برای بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی را فراهم کرده که این عزیزان می توانند لوازم خانگی و سایر کالاهای ضروری خود را از فروشگاه های مذکور  خریداری  کنند، بدون اینکه  یک ریال وجه یا سود اضافه بر قیمت کالای مربوطه  پرداخت کنند، بانک رفاه کارگران  متعهد است که اقساط این خریدها را بدون نیاز به ارائه چک یا سفته از جانب ایشان، صرفا از حقوق این عزیزان کسر کند، علاوه بر این امکان خریداری و صدور انواع  بیمه نامه  از طریق همین سامانه فراهم شده است.

 نگرانی دیگری که وجود دارد، نقش بانک ها در مدیریت نقدینگی کشور و کنترل رشد بی رویه نقدینگی است، درباره این موضوع نیز توضیح بفرمایید.

بله، حتما همان طور که مستحضرید، بازار پول  و  سرمایه از اجزای مهم بازار مالی هستند که معمولا نقش  تعیین کننده ای در تامین مالی بنگاه های اقتصادی دارند،  همچنین در کشور ما، به دلیل شرایط خاص و   ریشه های تاریخی، تامین مالی بیشتر به سمت بازارهای پولی ، یعنی بانک ها متمایل شده است، به طوری که   قریب به 90درصد  تامین مالی بنگاه های اقتصادی کشور توسط بانک ها انجام می گیرد ، این در حالی است که در کشورهای پیشرفته، تامین مالی به دو بخش تقسیم می شود، بازار سرمایه که تسهیلات بلندمدت را برای فعالان اقتصادی فراهم می کنند و بانک ها که غالبا تسهیلات کوتاه مدت ارائه می دهند.

لذا با عنایت به اینکه  در کشور ما عمده تامین مالی بر دوش بانک هاست ، به همین دلیل، انتظارات از   بانک ها فراتر از سطح معمول است، اگر به سخنرانی ها و مطالبی که در خصوص تامین مالی مطرح می گردد، توجه کنید؛ مبرهن است که کلمه بانک ها به طور مکرر مطرح می شود، این موضوع همان گونه که اشاره شد به ریشه های تاریخی و انتظارات عمومی از بانک ها در کشور ما برمی گردد.

از یک سو، بیش از 80 درصد افراد جامعه انتظار دارند که از طریق بانک ها حمایت مالی شوند و از سوی دیگر   بانک ها،  دولت و مراکز ذیصلاح تصمیم گیری مانند بانک مرکزی با محدودیت هایی مواجه هستند، از جمله این که لزوما می بایست پایه پولی در یک سطح معقول نگه داشته شود تا سرعت ایجاد تورم حتی الامکان کند  و اقشار کم برخوردار کمتر آسیب ببینند.

از این رو اگر بانک ها بخواهند به طور بی رویه و بدون پشتوانه تسهیلات اعطاء کنند، مشکلات متعددی بروز خواهد کرد، بنابراین باید تدابیری اتخاذ کنند تا با کمترین آسیب اقتصادی، اجتماعی و غیره نیازهای مردم و  بنگاه ها را تامین کنند، یکی از اقداماتی که می توان انجام داد، فروش  بنگاه های اقتصادی غیر ابزاری بانک هاست، این بنگاه ها باید تا جایی که شرایط بازار اجازه می دهد، به فروش برسند و منابع حاصل از آنها به پروژه های مولد کشور اختصاص یابد. همچنین تسهیلات باید به سمتی هدایت شود که موجب رونق تولید گردد، از این طریق می توانیم تا حدودی رشد نقدینگی را کنترل و به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کنیم. معمولا در افکار عمومی در باره بنگاه داری و منفعت  بانک ها سوالاتی مطرح میشود، اگر بخواهیم با دقت به این موضوع نگاه کرده و آسیب شناسی کنیم، متوجه خواهیم شد که بانک ها به خواسته خویش به سمت بنگاه داری نرفته اند، بلکه به دلیل ضرورت هایی که در طول زمان پیش آمده، بنگاه های مذکور به بانک ها واگذار شده اند، به عنوان مثال، در بانک رفاه کارگران طی دو یا سه سال اخیر، یکی از بزرگترین بدهی های شبکه بانکی کشور، تقریبا به مبلغ 106 همت با واگذاری تعدادی از این بنگاه ها به این بانک  تسویه گردید، که از این محل باید هم مطالبات بانک را تسویه و هم به ناچار و لزوما باید بنگاه های مذکور تا زمانی که شرایط فروش و واگذاری آنها فراهم می شود، مدیریت کنیم؛ تا تولید واحدهای مذکور و نیروی کار مشغول در این بنگاه ها با مشکل مواجه نشود، با این حال؛ ما همواره در تلاشیم تا این بنگاه ها را در بازه های زمانی کوتاه مدت به بازار سرمایه عرضه کنیم و امیدواریم خریدارانی برای آنها پیدا شود، اما وقتی الزام به عرضه بنگاه ها وجود دارد و این الزام به سایر شرکت های دولتی و بانک ها تسری پیدا می کند با کمبود خریدار مواجه می شویم که یک دوگانگی به وجود می آید که در این جا علیرغم میل باطنی مجبور هستیم این بنگاه ها را مدیریت کنیم تا زمانی که شرایط مناسب برای واگذاری آنها فراهم شود، در غیر این صورت مردم آسیب خواهند دید، چرا که هر یک از این بنگاه ها نیروی کار زیادی را مشغول به کار کرده اند و باید تصمیماتی اتخاذ گردد که آنها نیز دچار آسیب نشده و احیانا بیکار نشوند.

نکته مهم دیگر این است، در مواقعی که بانک ها به عنوان فروشنده در بازار ظاهر می شوند، به ویژه در بازار سرمایه، ممکن است قیمت سهام آسیب ببیند به عنوان مثال، اگر بانک ها به طور هم زمان اقدام به عرضه سهام کنند، این امر باعث فزونی عرضه بر تقاضا گردیده و به صورت غیرطبیعی منجر به افت قیمت آن سهام می شود، در سالهای گذشته، برخی از مدیران بانک ها مورد انتقاد قرار گرفته اند که چرا در شرایط ناپایدار در بازار بورس اقدام به عرضه سهام کرده اند، زیرا باعث افت قیمت ها و آسیب به سرمایه گذاران شده اند، لذا مدیران  بانک ها غالبا تلاش دارند تا بنگاه ها را واگذار کنند، اما همانگونه که توضیح داده شد، در عمل این کار همیشه به راحتی انجام نمی شود و بعضا حتی منجر به وارد شدن خسارت به  بانک ها  می گردد، زیرا به دلیل قوانین بالا دستی، اگر نتوانیم بنگاه هایمان را واگذار کنیم، با جریمه های سنگین مالیاتی مواجه خواهیم شد که تاثیر منفی بر صورت های مالی بانک ها دارد، بنابراین ما واقعا اصرار داریم که این واگذاری ها انجام شود و بتوانیم بهتر و بیشتر به جامعه خدمت کنیم.

 همان طور که اشاره شد، نام بانک ها را در گفت و گوها زیاد می شنویم و بر همین  اساس، اخبار منفی، هجمه ها و شایعات نیز نسبت به بانک ها فراوان است. به عنوان یک مدیر بفرمایید که چرا این میزان از هجمه و مسائل منفی نسبت به بانک ها وجود دارد؟

می توان ادعا کرد که اغلب افراد جامعه  حداقل یک حساب و برخی افراد نیز حساب‌های متعددی نزد سیستم بانکی دارند، لذا این عزیزان در طول ایام  مکررا به بانک ها مراجعه و خدمات بانکی مورد نیاز خود را دریافت می‌کنند و قریب به اتفاق ایشان از عملکرد بانک‌ها و پرسنل آنها رضایت دارند و طبیعتا برخی از آنها بدلیل عدم آشنایی با  محدودیت ها در ارائه تسهیلات و بعضی خدمات ممکن است از بانک ها  گله مند شوند که در این خصوص لازم است افکار و اذهان عمومی را در جریان محدودیت ها گذاشت .

 همچنین شبکه بانکی کشور با توجه به ماموریت خود و شرایطی که بعضا در مواقع بحرانی ایجاد می گردد مانند آلودگی هوا، حوادث طبیعی  و حتی در دوران کرونا نقش مهمی ایفای    کرده اند، به عنوان مثال در بانک رفاه کارگران 18 نفر از پرسنل خدوم  و زحمتکش در ایام کرونا جان خود را در راه خدمت به ملت شریف ایران تقدیم کرده اند و دلیل این که گاهی اوقات در افکار عمومی این تصور ایجاد می گردد که بانک ها همکاری نمی کنند بخشی از آن به عدم آگاهی و شناخت برخی افراد از مشکلات و محدودیت  بانک ها بر می گردد و بخش دیگر آن به ما کارکنان،کارشناسان  و مدیران شبکه بانکی مربوط می شود که به درستی نتوانسته ایم در جلسات، محافل و رسانه ها ، مسائل بانک‌ها را تبیین کنیم و این امر منجر به بی اطلاعی افراد از محدودیت ها و مشکلات بانک ها و در نهایت هجمه به آنها شده است، در حالی که بانک ها در بسیاری از موارد با محدودیت‌هایی در انجام فعالیت مواجه هستند و فعالیت آنها تحت نظارت و قوانین و مقررات مراجع  بالادستی قراردارد. لذا بنده به نوبه خود  از جناب دکتر قیطاسی تشکر می کنم که شرایطی را فراهم کردند تا بتوانیم گفت‌وگویی با مردم شریف کشورمان داشته باشیم. به عنوان مثال، تخصیص تسهیلات برای موضوعاتی مانند ازدواج، فرزندآوری، مسکن و اشتغال، هر یک تابع قوانین بالادستی  و بودجه ای است، در بسیاری از مواقع بانک ها طبق برنامه و تکالیفی که به آنها داده می‌شود عمل  می کنند، اما ممکن است با توجه به کثرت متقاضیان و افراد واجد شرایط منابع بانک‌ها پاسخگوی همه نیازها در یک بازه زمانی محدود نباشد و متقاضیان با تأخیر تسهیلات مربوطه را دریافت کنند، زیرا اعطای تسهیلات بدون توجه به کمبود منابع، از محل استقراض منجر به افزایش نقدینگی، تورم و آسیب به قشر کم برخوردار کشور خواهد شد، لذا باید تصمیمات بانکی با دقت اتخاذ شود تا در تضاد با سایر اهداف اقتصادی نباشد و منجر به ایجاد مشکلات بیشتر نشود.

  لطفا گزارش کلی از  عملکرد بانک رفاه، میزان سود و زیان، کیفیت دارایی‌ها و مطالبات، ارائه دهید و همچنین در مورد راهبردها و برنامه‌های آتی بانک  هم توضیحاتی بفرمایید.

بانک رفاه با پیشینه تاریخی مثبت و خوشنامی در حوزه تأمین اجتماعی، افتخار دارد که به اقشار مختلف جامعه خدمات ارزنده‌ای ارائه می‌دهد. ما به‌ویژه به مستمری‌بگیران، بازنشستگان و خانوارهای آنان خدمات بانکی ویژه‌ای ارائه می‌کنیم. همچنین، در همکاری با دانشگاه‌های علوم پزشکی، بیمه سلامت کشور و سازمان‌های بهزیستی و کمیته امداد، خدماتی را به این نهادها عرضه می‌کنیم.

خوشبختانه، طی چند سال گذشته، بانک رفاه از یک بانک زیان‌ده به یک بانک سودآور تبدیل شده است. در 5 سال گذشته، علی‌رغم شرایط اقتصادی نامناسب کشور، بانک رفاه یکی از بانک‌هایی بوده که صورت‌های مالی‌اش نشان‌دهنده سود قابل قبولی است. در 8 سال گذشته، ما به عنوان بانک برتر مشتری‌مدار کشور شناخته شده‌ایم. بر اساس ارزیابی‌های سازمان مدیریت صنعتی، در دو یا سه سال اخیر، بانک رفاه رتبه دوم را در شبکه بانکی کشور در زمینه فروش و سودآوری کسب کرده است. همچنین، در میان 500 شرکت برتر کشور، سال گذشته رتبه هفتم را به دست آوردیم.

در حال حاضر، نسبت کفایت دارایی‌های ما 12.2 درصد است، در حالی که الزامی که برای شبکه بانکی ایران در نظر گرفته شده 8 درصد است. این به معنای این است که ما 4 درصد بالاتر از استانداردهای تعیین شده قرار داریم. خوشبختانه، وضعیت ناترازی بانک نیز بهبود یافته و در اکثر روزها با ناترازی قابل توجهی مواجه نیستیم. البته ممکن است در برخی روزها به دلیل پرداختی‌های مربوط به مشتریان بزرگ، ناترازی جزئی ایجاد شود.

در حال حاضر، ما در تلاشیم تا وضعیت ناترازی را به طور کامل مرتفع کنیم و به این هدف ادامه خواهیم داد. 

 در ارتباط با برنامه‌های آتی بانک لطفاً توضیح دهید.

همان‌طور که در صحبت‌های قبلی اشاره کردم، یکی از برنامه‌های اساسی ما استمرار رفع ناترازی بانک است. ما تمهیداتی را در نظر گرفته‌ایم تا این ناترازی را به صفر برسانیم که خوشبختانه، در اکثر ایام ماه، ناترازی را مرتفع کرده‌ایم. 

علاوه بر این، یکی دیگر از محورهای جدی ما، واگذاری بنگاه‌ها و شرکت‌های غیرابزاری بانک است. این شرکت‌ها ممکن است به دلایلی از جمله تسویه بدهی‌ها، به بانک واگذار شده باشند. یکی از اقداماتی که ما در حال پیگیری آن هستیم، واگذاری این شرکت‌ها ست. 

باید اشاره کنم که به دلیل جذابیت‌های موجود در حوزه پولی کشور، این شرکت‌ها به بانک‌ها منتقل شده‌اند. همچنین، با توجه به تفاوت معنادار بین تورم و نرخ سود بانکی، فعالان اقتصادی تمایل دارند سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت خود را از طریق بانک‌ها انجام دهند. این موضوع باعث شده که نام بانک‌ها در تأمین مالی پروژه‌های بزرگ و دولتی به وضوح دیده شود.  

زمانی که ما با افکار عمومی مواجه می‌شویم، گاهی این سوال مطرح می‌شود که چرا بانک‌ها بنگاه داری می‌کنند. در پاسخ باید بگویم که ما تأکید داریم که این بنگاه‌ها را واگذار کنیم. در بسیاری از موارد، بانک ها بعنوان بازوی مالی دولت ها باید در اجرای پروژه های دولتی کمک کنند. 

با این حال، منابع بانک‌ها به معنای واقعی متعلق به مردم است و بانک‌ها بعنوان واسطه، موظفند این منابع را در پروژه‌ها سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین، وقتی می‌گوییم بانک‌ها در یک پروژه سهیم هستند، باید به این نکته توجه کنیم که در واقع مردم در آن پروژه‌ها سهیم هستند. ما برنامه‌ریزی داریم که هر دو ماه یک‌بار، پروژه‌ها را مورد ارزیابی قرار دهیم و پس از کارشناسی، آن‌ها را به فروش بگذاریم. با فروش این دارایی‌ها، نقدینگی حاصل‌شده را در چرخه‌های تولیدی به فعالان اقتصادی اختصاص خواهیم داد و از این طریق سهمی در ثبات اقتصادی کشور خواهیم داشت.

 تشکر می‌کنم از شما، جناب آقای دکتر فتحی بیرانوند. آقای دکتر قیطاسی، اگر توضیحی دارید، بفرمایید.

در خصوص بانک رفاه کارگران، باید بگویم که این بانک با بیش از هزار شعبه در سراسر کشور فعالیت می‌کند. از این تعداد، حدود 30 تا 40درصد شعب به صورت باجه یا میز خدمت در بیمارستان‌ها مستقر هستند. به همین دلیل، تابلوی بانک رفاه در بیش از 700 بیمارستان کشور می‌درخشد و خدمات خوبی به جامعه درمان و سلامت ارائه می‌دهد. 

این بانک در بیش از 24 استان با دانشگاه‌های علوم پزشکی همکاری دارد و خدمات بانکی خود را به این دانشگاه‌ها ارائه می‌کند. این موضوع جای تقدیر و تشکر دارد، زیرا بانک رفاه مسئولیت اجتماعی خود را به خوبی ایفا می‌کند و به جامعه بازنشستگان، مستمری‌بگیران و نیروهای کار در تمام بنگاه‌های اقتصادی، به ویژه سازمان تأمین اجتماعی، خدمات ارزنده‌ای ارائه می‌دهد.حضور بانک رفاه در برخی بیمارستان‌ها به صورت شبانه‌روزی است، زیرا نوع خدمات درمانی نیازمند این حضور است. این موضوع نیز شایسته تقدیر و تشکر است و کارکنان نظام بانکی و خود نظام بانکی تحت هجمه‌های زیادی قرار دارند. ممکن است برخی از خدمات ارائه‌شده مورد رضایت مشتریان نباشد. در این راستا، بانک‌ها پیش‌بینی‌هایی کرده‌اند که در صورت وجود مشکل، مشتریان می‌توانند به سایت بانک مراجعه و شکایات خود را ثبت کنند. بانک‌ها موظف هستند ظرف 24 ساعت به این شکایات رسیدگی کنند. 

بیش از 99.5 درصد خدمات ارائه‌شده توسط کارکنان زحمتکش شبکه بانکی با کیفیت مطلوبی انجام می‌شود. اما دریافتی‌های این کارکنان به دلیل مقررات خاص نظام بانکی کشور و تفاوت‌های موجود با سایر دستگاه‌ها، چندان مناسب نیست. 

بانک‌ها در ایام مختلف مانند گرما، سرما، کرونا، تعطیلات نوروز و غیره، به فعالیت خود ادامه می‌دهند و خدماتی مانند دستگاه‌های خودپرداز و خدمات الکترونیکی را به صورت شبانه‌روزی ارائه می‌کنند. به همین دلیل، باید توجه ویژه‌ای به دریافتی‌های این قشر صورت گیرد. 

میانگین دریافتی حقوق کارکنان نظام بانکی دولتی حدود 20 میلیون تومان است که در مقایسه با هزینه‌های زندگی در کلان‌شهرها و صنایع مختلف، رقم مناسبی نیست. این موضوع نیازمند توجه مقامات و قانون‌گذاران است تا قوانینی تصویب کنند که از حقوق این قشر حمایت کند.

کارکنان بانک‌ها در سراسر دنیا به دلیل زحمات و خدمات شبانه‌روزی خود شایسته توجه و حمایت بیشتری هستند. امیدواریم که این نشست‌های خبری به بیان دغدغه‌های کارکنان شبکه بانکی کمک کند و مدیران محترم بانک‌ها نیز به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشند تا گامی در جهت رفاه و معیشت کارکنان برداشته شود.