طرز تهیه تورشولو آش یا آش ترش تبریز

به علت سرمای شدید زمستان در آذربایجان آش های مختلفی پخته می شده است و از آش های معروف در آذربایجان تورشولو آش یا آش ترش است که غذایی است سنتی و بسیار قدیمی که به دلیل داشتن میوه‌های مختلف سرشار از ویتامین‌هاست. به طوری که در زمان‌های گذشته برای خانم‌های باردار مدام از این آش تهیه می‌کردند. یکی از نشانه‌های سنتی بودن این آش نیز داشتن میوه‌هایی است که از دیرباز در آذربایجان وجود داشته است که معمولا برای استفاده در زمستان خشک می‌شوند. از دیگر نشانه های قدیمی بودنش این است که حتی در فولکلور منطقه نیز تأثیر گذاشته و شعری با مطلع «تورشولو آش ایچمرم...» سروده شده است که گاها به طنز در بسیاری از مجالس خوانده می‌شود و در ضرب‌المثل‌های ترکی نیز به وفور به نام این آش اشاره شده است.

مواد مورد استفاده در این نوع آش، لوبیا چیتی، نخود، عدس، برنج نیم دانه، سبزی شامل گیشنیز، ریحان و نعنا، میوه هایی مانند زغال اخته، گوجه سبز، آلبالو، و زردآلو که هم تازه می شود استفاده کرد و هم خشک شده، سرکه، شکر، نمک و زردچوبه و فلفل به اندازه لازم و اشکنه مرغ، رشته آشی ، بادام و گردو هم برای تزیین.

برای تهیه ی این نوع آش هم اینگونه عمل می شود که ابتدا اشکنه مرغ را درون قابلمه می‌ریزیم و روی اجاق گاز قرار می‌دهیم. برنج آشی به همراه کمی نمک به آن اضافه می‌شود. سپس کمی زردچوبه و پیاز سرخ شده که قبلا باید آماده شود درون قابلمه ریخته می‌شود. ادویه‌ها باید کمی در این آب روی حرارت قرار بگیرد تا عطر و طعم آن با آب مرغ مخلوط شود. بعد از این‌که برنج کمی در آب به جوش آمده قرار گرفت و به اصطلاح چند باری غل زد، می‌توان مواد بعدی را اضافه کرد. سپس نوبت به حبوباتی می‌رسد که باید از شب پیش در آب خیسانده شود و قبل از آشپزی اصلی پخته شده باشد.

حبوبات به صورت یک جا به قابلمه اضافه می‌شود. در ادامه نوبت به سبزی‌ها می‌رسد. بعد از اضافه کردن سبزی آش باید دوباره چند دقیقه‌ای با مواد جدید بجوشد. برای این‌که سبزی‌ها رنگ تیره به خود نگیرد حتما باید در قابلمه کمی باز باشد. الان نوبت به میوه‌ها می‌رسد. شما می‌توانید بسته به سلیقه خود این میوه‌ها را کم و زیاد کنید یا تغییر دهید. کسانی که مزه شیرین‌تر را ترجیح می‌دهند از یک نوع میوه و کسانی که ترش را ترجیح می‌دهند از نوع دیگر استفاده می‌کنند. یک ربع بعد از ریختن میوه‌ها نوبت به ریختن رشته آشی به داخل قابلمه می‌رسد. بعد از مدت کوتاهی که رشته‌ها نرم شد می‌توان آش را سر سفره آورد. البته قبل از آوردن سر سفره نباید تزیین آن را فراموش کرد.