پنج دلیلی که عادل الجبیر را به بغداد کشاند

عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه رای الیوم و تحلیلگر برجسته عرب در خصوص سفر ناگهانی و اعلام نشده وزیر خارجه عربستان سعودی به عراق نوشت: پنج دلیل اصلی برای تغییر رویکرد ریاض درباره بغداد وجود دارد که مهم ترین آن این است که آل سعود دریافته که سیاست «لجاجت» و ورود به نزاع ها با کشورهای همجوار بر پایه های طایفه ای خطرناک است و سران سعودی باید از خود انعطاف نشان دهند.

سردبیر روزنامه رای الیوم در سرمقاله امروز خود نوشت: عراق دروازه کوتاه تر و وسیع برای رسیدن به تهران است و این همان چیزی می باشد که دیدار اعلام نشده ای را تفسیر می کند که روز گذشته «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان سعودی به عراق انجام داد و طی آن با «ابراهیم الجعفری» وزیر خارجه، «حیدر العبادی» نخست وزیر و «فؤاد معصوم» رئیس جمهور عراق دیدار کرد و در همه رایزنی هایش بر تمایل کشورش برای گشودن صفحه جدیدی در روابط دو کشور و رویارویی با تروریسمی که منطقه را تهدید می کند و همچنین حمایت عربستان سعودی از پروژه های بازسازی مناطق آزاد شده از گروه تروریستی داعش در «موصل» و دیگر شهرهای عراق سخن گفت.

این سفر با توجه به روابط متشنج و تقریبا قطع دو کشور غیرمنتظره است به طوری که تنش در روابط دو کشور طی توییت های تحریک آمیز «ثامر السهبان» سفیر نخست عربستان در عراق پس از نداشتن روابط دیپلماتیک به مدت سال ها، به اوج خود رسید. انتقادهای السهبان در توییت هایش از الحشد الشعبی (نیروهای مردمی عراق) که اکثریت آن را شیعیان شکل می دهند، طایفه گرایی توصیف شد و باعث شد عربستان سعودی به منظور حفظ جان سفیرش در بغداد و در پی تهدیدهایی که در معرض آنها قرار گرفت، و نیز پس از آن که دولت عراق السهبان را شخص نامطلوب معرفی کرد، وی را از عراق خارج کند.


چندین دلیل پشت این تحول چشمگیر در موضع گیری عربستان سعودی در قبال عراق وجود دارد:

نخست: بازگشت مسئولان حاکم بر عراق بر اصرارشان به جنگ علیه تروریسم و بازپس گیری بسیاری از شهرهایی که گروه تروریستی داعش به اشغال خود درآورده بود و نیز پیشرفت بزرگ در جنگ عراق برای بازپس گیری شهر موصل.

دوم: اقدام هواپیماهای عراقی در توسعه چارچوب عملیات شان در بمباران پایگاه های داعش در شهر مرزی «البوکمال» و داخل اراضی سوریه که با حمایت آمریکا، ایران و سوریه انجام شد؛ این اقدام بدان معنی است که دولت عراق نقش خود را در مبارزه به تروریسم توسعه داده و چه بسا ارتش عراق در آینده به جنگ برای آزادی شهر «الرقه» سوریه پس از آزادی موصل بپردازد.

سوم: عناصر گروه تروریستی داعش حمله ای به مرکز مرزی «طریبیل» میان عراق و اردن انجام دادند و شماری از نظامیان عراقی را کشتند. این گذرگاه به مرزهای عربستان نیز نزدیک است و همچنین گزارش هایی وجود دارد مبنی بر اینکه عناصر داعش در منطقه «الانبار» در نزدیکی مرزهای شمالی عربستان فعال هستند.

چهارم: رهبران عربستان سعودی فهمیدند که سیاست «لجاجت» و ورود به نزاع ها با کشورهای همجوار بر پایه های طایفه ای تا حدود زیادی خطرناک است و سران سعودی باید از خود «انعطاف» نشان دهند. روابط عربستان با سوریه بد است و آل سعود در یمن جنگ به راه انداخته،و روابطش با ایران نیز متشنج است و رابطه ریاض - بغداد نیز تقریبا قطع است.

پنجم: عربستان درک کرده که عراق و ایران در آینده نزدیک نقش منطقه ای قوی بازی می کنند به ویژه در زمینه راه حل بحران سوریه و نیز ریاض به خوبی می داند که ایران تنها نردبان برای خروج از چاه یمن است و در این زمینه عراق بهترین میانجی است.

عطوان معتقد است که سفر اعلام نشده الجبیر به بغداد ثمره بازنگری های سیاسی عربستان و تلاش برای شکستن انزوای منطقه ای است و نیز اذعان به شکست سیاست های تصادمی بر پایه های طایفه ای است که عربستان سعودی طی سال های گذشته در پیش گرفت، زیرا الجبیر بلندپایه ترین مقام سعودی است که از سال ۲۰۰۳ تاکنون به عراق سفر می کند.این سفر نشانه هایی دارد مبنی بر اینکه صدای عاقل در هرم حاکم بر ریاض گوش های شنوایی برای دیدگاه هایش پیدا کرده است؛ صدایی که به انعطاف و دوری از برخوردها و ضرورت بازگشت به ضوابط و معیارهای سیاسی و اخلاقی دارد.