کم خونی برای کودکان چه خطراتی دارد؟

تقریباً ۴۰ درصد جمعیت جهان مبتلا به کمبود آهن هستند، آهن ماده مغذی است که کمبود آن در جهان و خصوصاً در بین زنان شایع است. این نوع آنمی یا کم خونی با تولید گلبول‌های قرمز کوچک و کاهش سطح هموگلوبین در گردش شناخته می‌شود.

دلایل متعددی می‌تواند منجر به کم خونی فقر آهن شوند که از جمله آن می‌توان به دریافت ناکافی آهن از طریق رژیم غذایی نامناسب، جذب ناکافی آهن ناشی از اسهال، کاهش ترشح اسید معده، بیماری‌های روده‌ای از جمله سلیاک (حساسیت پرز‌های روده به پروتیین گندم، جو و چاودار که باعث سو جذب می‌شود) و گاستریت آتروفیک (التهاب معده که باعث تحلیل رفتن سلول‌های ترشح کننده اسید معده می‌شود)، گاستروکتومی (برداشتن معده از طریق جراحی) کلی یا جزئی، تداخل دارو اشاره کرد.

نیازمندی‌های آهن برای افزایش حجم خون در دوران رشد (شیرخواری، کودکی و نوجوانی) و دوران بارداری، افزایش میزان دفع آهن در اثر خونریزی‌های زیاد قاعدگی، خونریزی از زخم، واریس‌های مری، کولیت اولسراتیو (التهاب روده بزرگ که همراه با زخم باشد)، کرم‌های انگلی یا بیماری‌های بدخیم و اختلال در رهاسازی آهن از ذخایر آهن به داخل خون و نقصان در استفاده از آهن در اثر التهاب مزمن یا سایر اختلالات مزمن به جز موارد استثنا، کم خونی فقر آهن در مردان (در نتیجه خونریزی زیاد) را از دیگر عوامل بروز فقر آهن است.

از آنجا که کم خونی آخرین تظاهر کمبود مزمن و طولانی مدت آهن است، علائم زود هنگام دیگری نشان دهنده اختلال در کارکرد سیستم‌های مختلف بدن است به عنوان مثال، کاهش توان کار و تحمل ورزش انعکاس دهنده‌ی عملکرد ناکافی ماهیچه هاست.

تظاهرات عصبی کم خونی شامل تغییرات رفتاری مثل خستگی، بی اشتهایی، پیکا (تمایل به مصرف مواد غیر خوراکی مانند گچ و خاک و …) و ویار خصوصاً یخ خوری است.

لازم به ذکر است که تکامل غیرطبیعی ذهنی در کودکان حکایت از وجود کمبود آهن است به این شکل که قبل از اینکه کم خونی آشکارا پیشرفت کند، از علامت‌های کمبود اولیه آهن کاهش قدرت ایمنی و بروز عفونت‌های مکرر است.

معمولاً برای درمان کمبود آهن، توصیه می‌شود مکمل آهن خوراکی به مدت ۳ ماه روزانه مصرف شود ضمن این که اسید آسکوربیک یا ویتامین C می‌تواند باعث افزایش جذب آهن شود.

مصرف مکمل آهن حتی در صورت رسیدن هموگلوبین به سطوح نرمال، به منظور اشباع ذخایر آهن در بدن به مدت ۴ تا ۵ ماه ادامه یابد و در صورتی که کم خونی با مکمل یاری آهن اصلاح نشود، پزشک می‌تواند از آهن بصورت تزریقی (آهن دکستران وریدی) برای جبران کم خونی و اشباع ذخایر بدن استفاده کند. با تجویز وریدی آهن، اشباع ذخایر آهن سریع‌تر اتفاق می‌افتد.

علاوه بر دریافت مکمل، دریافت منابع غذایی غنی از آهن توصیه می‌شود؛ جگر، کلیه، گوشت قرمز، میوه‌های خشک، نخود و لوبیا‌های خشک، آجیل، سبزیجات برگ سبز، نان و غلات کامل غنی شده، غلات صبحانه در ردیف غذا‌هایی هستند که بیشترین محتوای آهن را دارند. بطور کلی آهن از نوع هِم که در گوشت، ماهی و ماکیان وجود دارد بهتر از آهن غیرهِم که عمدتاً در تخم مرغ، غلات، سبزیجات و میوه‌ها وجود دارد، جذب می‌شود.