ایران دارای بالاترین سرعت ورود به سنین سالمندی

دکتر محمود مشفق، عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه در نشست خبری صبح امروز در محل این موسسه درباره‌ طرح مطالعاتی انجام شده در این موسسه به منظور مطالعه‌ی تطبیقی سیاست‌های مرتبط با سالمندی در برخی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه توضیح داد: این مطالعه سال گذشته بر روی کشورهای انگلیس، آلمان، ژاپن و فرانسه و همچنین کشورهای ایران، مصر و کره انجام شده است چرا که افزایش جمعیت سالمندی در سالهای آینده ما را با موج سالمندانی مواجه خواهد کرد که باید سیاست‌های مناسب برای برخورد با آنها را اتخاذ کنیم.

به گفته‌ی وی کشور در سالهای 55 تا 65 سیاست جمعیتی افزایش موالید را داشت که نتایج آن در آینده پیش‌بینی نشده بود و کشور در سالهای 80 با خیل عظیم جوانان و نیازهای آنان روبرو شد که این به هم ریختگی هرم سنی جمعیت در سالهای آینده به گروه سنی سالمندان خواهد رسید.

مجری طرح مطالعه‌ی تطبیقی سیاست‌های مرتبط با سالمندی جمعیت با اشاره به این که برای ورود به مراحل مختلف سالمندی باید برنامه‌ریزی‌های درست و به موقع داشت، خاطرنشان کرد: کشور هم اکنون وارد مرحله‌ی نخست سالمندی یعنی جمعیت بین 7 تا 14 درصد سالمند شده است و پیش‌بینی می‌شود که تا 30 سال آینده وارد مرحله فوق سالمندی یعنی جمعیت بیش از 21 درصد سالمند شود.

دکتر مشفق ادامه داد: کشورهای توسعه یافته جهان این مرحله را پیش از ما تجربه کرده‌اند و اکنون ما باید با بررسی سیاست‌ها و دستاوردهای آنان در این زمینه راهکارهای درست برای اتخاذ سیاست‌های جمعیت سالمندی را به دست بیاوریم.

عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه درباره نسبت کنونی جمعیت سالمند در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه توضیح داد: شاخص سالمندی یعنی نسبت افراد بالای 60 سال به جمعیت زیر 15 سال در کشورهای اروپایی 186 به 100 است در حالی که کشورهای در حال توسعه دارای رقم 41 به 100 هستند که این نشان می‌دهد کشورهای در حال توسعه در سالهای آینده با پدیده سالمندی مواجه خواهند شد.

، وی همچنین خاطرنشان کرد: پیش‌بینی ما این است که ایران در سالهای آینده با پدیده زنانه شدن سالمندی نیز روبرو شود این پدیده در واقع افزایش سهم زنان سالمند نسبت به مردان سالمند در جمعیت کشور است که طبق مطالعات در سال 1430 برای زنان 34 و نیم درصد و برای مردان 31 درصد خواهد بود.

این بدان معنی است که در سال 1430 به ازای هر 100 زن سالمند کشور 88 مرد سالمند خواهیم داشت.

به گفته‌ی وی اصلی‌ترین دلیل زنانه شدن سالمندی توسعه‌ی یافتگی است چرا که در کشورهای توسعه یافته امید زنان به زندگی بیش از مردان است و با این که نسبت مردان از بدو تولد به زنان بیشتر است اما این نسبت با گذشت سن به سمت زنان تغییر می‌یابد.

مجری طرح مطالعه‌ی تطبیقی سیاست‌های مرتبط با سالمندی جمعیت ادامه داد:‌ ارقام نشان می‌دهد که ما وارد مرحله نخست سالمندی شده‌ایم و ناگزیر مراحل مختلف آن را طی خواهیم کرد اما آنچه مهم است این است که زمان عبور ما از این مراحل بسیار کمتر از زمان کشورهای دیگر است و این ما را در اتخاذ سیاست‌ها در تنگنا قرار می‌دهد.

به گفته مشفق کشوری مانند فرانسه برای طی مرحله‌ی اول سالمندی به مرحله‌ی دوم آن 60 سال فرصت داشت که در این زمان به خوبی می‌توانست برنامه‌ریزی کند اما ایران برای طی این مرحله تنها 20 سال زمان دارد که این کشور را با مدیریت بحران سالمندی مواجه می‌کند.

عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه افزود: بررسی‌ قانون‌های 5 ساله‌ی توسعه‌ی کشور نشان می‌دهد که آنچنان که شایسته است به موضوع سالمندان در کشور توجه نشده و با آن که شورای ملی سالمندان در ایران تشکیل شده فعالیت خاصی را انجام نداده است.

مشفق و همکارانش در بخشی از مطالعه خود سیاست‌های سالمندی را در میان جمعیت‌ شناسان کشور به نظرسنجی گذاشته‌اند. طبق نظرسنجی آنان 80 درصد جمعیت شناسان معتقدند که در آینده‌ی نزدیک سالمندی جمعیت تبدیل به یک مساله جمعیتی برای کشور خواهند شد.

همچنین 43 درصد آنان معتقدند که مدیریت امور سالمندان باید به وزارت رفاه سپرده شود و پس از آن وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی در اولویت‌های بعدی قرار گیرند.

به گفته مشفق 55 درصد جمعیت شناسان کشور معتقدند که برای کشوری مانند ایران سطح باروری مناسب بین 2 تا 2.5 برای هر مادر است و 40 درصد آنان به یک و نیم تا دو فرزند اعتقاد دارند.

بررسی نظرات جمعیت‌شناسان کشور از سوی وی و همکارانش نشان می‌دهد افزایش وابستگی سالمندان و کاهش جمعیت در سن کار از جمله مهمترین چالش‌های جمعیتی ناشی از سالمندی در سالهای آینده است.

همچنین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که کشور با سالمند شدن جمعیت با چالش‌های اجتماعی مانند افزایش شکاف نسلی بین جوانان و سالمندان و جمع شدن چترهای حمایتی خانواده از سالمندان روبرو خواهد بود.

وی ادامه داد: مهمترین چالش اقتصادی کشور با افزایش سن جمعیت نیز افزایش فشار مالی در صندوق‌های بازنشستگی و بیمه است و افزایش هزینه‌های درمان نیز تبدیل به مشکلی برای سیاست‌گذاران کشور و جمعیت سالمندان خواهد شد چرا که هزینه‌ی درمان برای هر سالمند سه برابر هزینه‌ی درمان یک کودک است.

عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه در پایان خاطرنشان کرد: سالخوردگی جمعیت در ایران امری اجتناب ناپذیر است اما مهم مدیریت پدیده جمعیتی و اتخاذ سیاست‌گذاری‌های جمعیتی مناسب است.

به گفته دکتر مشفق این سیاست‌ها باید در دو بعد کلی سیاست‌های تعدیل ساختاری از طریق اثرگذاری بر سطح باروری و جلوگیری از کاهش آن و نیز سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی پیش‌دستانه پیگیری شود.