.svg)
اولین نشانه‌های همراهی مجلس با سیاست خارجی دولت
آرمان: مجلس ایران هم اندک‌اندک به جمع هواداران تغییر روابط ایران و آمریکا می‌پیوندد؛ همان مجلسی که 8 سال حمایت بی‌دریغ خود را نصیب سیاست‌های خارجی دولت احمدی‌نژاد و فاصله گرفتن بیش از پیش ایران و غرب کرده بود. موضع جدید مجلس چند روزی است که رونمایی شده، از همان زمانی که حسن روحانی گفت برای حل و فصل پرونده اتمی ایران «اختیار تام» دارد. حالا تحلیل مجلسی که تا پیش از 24خرداد به آمریکا و غرب «نه» می‌گفت به شکلی تغییر کرده که اصلاح رابطه با آمریکا را شکستن کمر «رژیم صهیونیستی و مرتجعین منطقه» می‌داند.
ملاحظات داخلی برای روابط خارجی
ساختمان مجمع عمومی سازمان ملل متحد هفته جاری شصت و هشتمین نشست خود را برگزار خواهد کرد و در این میان، «ایران» و رئیس‌جمهور اعتدالگرایش در آستانه برگزاری این نشست در نقطه «ثقل» اخبار مربوط به آن قرار گرفته‌اند. احتمال دیدار «اتفاقی» روسای جمهور ایران و آمریکا شدت گرفته و در آخرین اظهارنظر، جان ارنست معاون سخنگوی کاخ سفید روز جمعه در جمع خبرنگاران گفت که آمریکا برای شرکت در گفت‌وگوها «بر اساس احترام متقابل» با ایران درباره برنامه هسته‌ای‌اش آماده است و بار دیگر اعلام کرد که احتمال دیدار باراک اوباما و حسن روحانی، در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک وجود دارد. در ایران اما دولت روحانی همچنان در قبال چنین درخواست‌هایی مقاومت می‌کند. مقاومتی که شاید قسمتی از آن نتیجه توجه همزمان دولت به مواضع گروه‌هایی باشد که تحقق چنین اقدامی را برنمی‌تابند. این گروه‌ها را باید مشخصا در میان تندروها یافت، همان‌ها که فارغ از گرایشات متفاوت درونی و اختلافات داخلی‌شان طی 8 سال گذشته با برخی اقدامات خود برای ما منفعتی نداشتند اما آنچه در عمل از این جناح سیاسی طی 8سال گذشته بروز پیدا کرد چیزی جز آنچه در برابر غرب دیدیم، نبود. گرچه دولت در ایران تغییر کرده اما همچنان دیگر نهادهای قدرت و از جمله مجلس مستقل از دولت حضور دارند.
ادبیات متفاوت مجلسی‌ها
نقطه‌های امیدواری اما در حال ظهور هستند، هر چند هنوز تلالو چشمگیری ندارند. اما همین که از مجلس سراسر اصولگرای ایران صدای مخالفت چندانی برای تغییر روابط با آمریکا شنیده نمی‌شود برای دولت یازدهم جای خوشحالی خواهد داشت. بخصوص اینکه در برخی موارد حتی لحن نمایندگان مجلس نیز تغییر کرده است. از جمله اینکه نماینده‌ای چون علاالدین بروجردی که در مقام ریاست کمیسیون امنیت ملی و ساست خارجی مجلس طی سال‌های گذشته بیشترین مهر تایید را پای سیاست خارجی محمود احمدی‌نژاد گذاشت، اکنون می‌گوید: «رفتار غرب با روحانی در سازمان ملل متفاوت از احمدی‌نژاد خواهد بود.» وی که اظهارنظرهای دولت در سیاست خارجی را «منطقی» ارزیابی کرده با اشاره به روند رو به رشد ابراز تمایل تعداد روسای جمهور کشورهای غربی برای دیدار با روحانی تاکید کرد: «ادبیات دیپلماتیک روحانی در کنار تغییر رویکرد کشورهای غربی به جمهوری اسلامی ایران منجر به این مساله شده است که، فضای رفتار با روحانی در سازمان ملل متفاوت از زمان احمدی‌نژاد باشد.» در همین حال نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز معتقد است که «هنگامی كه ما دیپلماسی فعالی را در دنیا ارائه دهیم و این مساله محرز شود كه به دنبال حقوق واقعی خود بوده و در پی ماجراجویی نیستیم، مطمئنا نه تنها رژیم صهیونیستی بلکه دیگر مرتجعین منطقه نیز از ناراحتی خواهند مُرد.» منصور حقیقت‌پور با اشاره به سنگ‌اندازی اسرائیلی‌ها مقابل روند بهبود روابط ایران و آمریکا معتقد است: «شدت این تلاش‌ها به حدی است که می‌توان آن را یک کمپین منسجم از سوی رژیم غاصب صهیونیستی برای جلوگیری از حصول هرگونه توافق میان ایران و آمریکا معرفی کرد.» همزمان محمدحسن آصفری، یک عضو دیگر هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم از «آمادگی ایران برای مذاکره با آمریکا» خبر داده و گفته «ایران از این كه با كشورهای دیگر تعامل داشته باشد استقبال می‌كند و ما به دنبال این هستیم كه سطح ارتباط با دیگر كشورها را بالا ببریم.»
انعطاف در کنار مقاومت
مجموعه این دست اظهارنظرها هر چند حاوی حمایت‌های جدی از دولت در جریان سفر حسن روحانی به نیویورک نیست و همچنان اما و اگرهایی را نیز در خود دارد اما از آن سو نرمشی قابل توجه در مواضع مجلس ایران را نیز نشان می‌دهد. نمایندگان مجلس البته همچون گذشته برای نزدیکی ایران و آمریکا شروطی چون لغو تحریم‌ها، شفافیت در مذاکره با ایران و پرهیز از رفتارهای دو گانه را عنوان کرده‌اند اما قرار دادن سرفصل استقبال از تلطیف روابط میان ایران و آمریکا در این دست اظهارات موضوعی جدید و امیدبخش برای دولت یازدهم خواهد بود. البته نه آنقدر امیدبخش که دست دولت را برای هر اقدامی باز بگذارد. این تغییر رویکرد البته تا حدود زیادی تحت تاثیر پیش کشیدن سیاست «نرمش قهرمانانه» توسط مقام معظم رهبری است؛ تعبیری که باعث شده تا در آغاز عمر دولت یازدهم «انعطاف‌پذیری» نیز به ادبیات سیاست خارجی اصولگرایان که تا پیش از این تنها به «مقاومت» تاکید می‌کردند اضافه شود و همین مساله می‌تواند میدان عمل وسیع‌تری برای حسن روحانی فراهم آورد.
تمایل دولت‌ها و فشار تندروها
اما آیا این میدان وسیع‌تر آنقدر‌ها جا دارد که بتوان در آن مراسم مهمانی نزدیکی ایران و آمریکا را برگزار کرد؟ ایران و آمریکا همانقدر که این روزها مشتاق رسیدن آینده هستند، از موفقیت در این میدان هم تردید دارند. رئیس‌جمهور ایران با گام‌هایی شمرده و اظهاراتی دلگرم‌کننده ظاهرا در را برای تنش‌زدایی در مناقشات هسته‌ای با آمریکا بازتر کرده است. واشنگتن نیز که در عین خوش‌بین بودن محتاطانه‌اش، بدبینی خود را نیز حفظ کرده است در حال بررسی این است که آیا اقدامات اخیر حسن روحانی نشانه سیاست‌های جدید است یا خیر. دولت‌های ایران و‌آمریکا به خوبی دریافته‌اند که ادامه روندهای گذشته دیگر سودی ندارد. اما مساله باز هم تاثیر نیروهای تندرو در دو سوی این معادله است. روزگذشته رویترز به نقل از «منابع دیپلماتیک آمریکایی» از تلاش دولت این کشور برای جلب اطمینان اسرائیل نسبت به سیاست خود در قبال مناقشه هسته‌ای ایران خبر داد و نوشت که مقامات دو کشور در این باره گفت‌وگوهای غیرعلنی داشته‌اند. آمریکایی‌ها نمی‌توانند بدون در نظر گرفتن مواضع اسرائیل وارد چنین بازی‌ای شوند؛ یا باید اسرائیل را توجیه کنند یا باید دست از این بازی جدید بکشند. در این صورت بسیار طبیعی خواهد بود که تحقق نزدیکی ایران و آمریکا به آینده‌ای درازمدت‌تر موکول شود تا بلکه روسای جمهور دو کشور بتوانند همراهی بیشتری برای خود جلب کنند اما با همه این احوالات باز هم اجلاس پیش روی سازمان ملل موعد مشخص شدن درستی یا نادرستی امیدها خواهد بود. دولت روحانی به شکلی مشهود سعی دارد تا به هواداران تغییر در ایران نشان دهد که صبوری آنها برای روزها و سال‌های آینده چندان بی‌ثمر نخواهد بود تا بلکه اینگونه امکان اداره مطالبات سریع را پیدا کند. شاید دیدار قریب‌الوقوع او و رئیس‌جمهور فرانسه را بتوان در همین راستا ارزیابی کرد. دیداری که همزمان می‌تواند سرآغاز تنش‌زدایی ایران و غرب نیز باشد که نهایتا آخر خط آن به روابط ایران و‌آمریکا منتهی می‌شود. چه آنکه تنش‌زدایی دوران سید محمد خاتمی نیز از کشورهایی نظیر همین فرانسه آغاز شده بود.
فرانسه، آغازی برای تنش‌زدایی
در حالی که همگان منتظر خبر دیدار اوباما و روحانی هستند، دفتر رئیس‌جمهوری فرانسه از ملاقات فرانسوا اولاند با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل که قرار است هفته آینده در نیویورک برگزار شود، خبر داده است. فرانسوا اولاند در میان رهبران قدرت‌های غربی شاید بیشترین نزدیکی را به ایران داشته باشد. مواضع او در قبال ایران با مواضع افرادی چون آنگلا مرکل، دیوید کامرون و باراک اوباما متفاوت است. به این ترتیب حسن روحانی خود را برای گام‌هایی آرام و شمرده در سیاست خارجی آماده می‌کند تا از یک سو بتواند وضعیت کنونی را تغییر دهد و از سوی دیگر تندروی‌ها در داخل را نیز کنترل کند. سیگنال‌های مثبت مجلس برای او فعلا نقطه امید است.
ارسال نظر