تفاوت اختلال کم توجهی با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی

پارسینه: اختلال کم توجهی (ADD) اصطلاحی است که معمولا برای توصیف نوعی بیماری عصبی با علائم بی‌توجهی، حواس‌پرتی و حافظه کاری ضعیف استفاده می‌شود. این اصطلاح منسوخ شده است و متخصصان دیگر آن را به کار نمی‌برند و اصطلاح اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی (ADHD) جایگزین آن شده است. بااین‌حال هنوز هم گاهی عموم مردم آن را به کار می‌برند. معمولا واژه ADD برای توصیف وضعیت فردی استفاده می‌شود که مشکل تمرکزکردن دارد، اما علائم بیش‌فعالی را ندارد. هرآنچه لازم است درباره اختلال کم توجهی بدانید، در این مقاله توسط فاطمه زاهدی در چطور تحقیق و در دسترس قرار گرفته است. با ما همراه باشید.

علائم اختلال کم توجهی

۱. اشتباهات سهل‌انگارانه

کودک مبتلا به اختلال کم توجهی ممکن است باعجله امتحان بدهد و از سؤالاتی که بلد است، نمره‌ای نگیرد یا به‌خاطر عجله بعضی بخش‌ها را جا بیندازد. فرد بزرگ‌سال مبتلا به این اختلال هم ممکن است هنگام انجام کارهایی مانند ارسال ایمیل اشتباه کند و باعث بروز مشکلات شود.

۲. مشکل حفظ توجه

اختلال کم توجهی در کودکان ممکن است باعث شود کودک حین فعالیت‌های سازمان‌دهی‌شده مانند ورزش و بازی یا کارهایی مانند مرتب‌کردن اتاقش مشکل داشته باشد. فرد بزرگ‌سال مبتلا نیز ممکن است هنگام خواندن جمله‌ای طولانی یا مکالمات طولانی نتواند تمرکزش را حفظ کند.

۳. درست گوش‌نکردن

ممکن است کودک و بزرگ‌سال مبتلا به اختلال کم توجهی هنگام صحبت‌کردن حواس‌پرت به نظر برسند. این افراد معمولا از دستورالعمل‌ها پیروی نمی‌کنند و هنگام انجام تکالیف مدرسه، کارهای روزمره یا وظایفشان در محل کار به مشکل می‌خورند.

۴. سازمان‌دهی ضعیف

ممکن است سازمان‌دهی برای افراد دچار این اختلال در هر سنی چالش‌برانگیز باشد. مثلا اختلال کم توجهی در نوجوانان باعث می‌شود به‌سختی تکالیف مدرسه‌شان را انجام دهند. بزرگ‌سالان نیز ممکن است در محل کارشان دچار مشکل سازمان‌دهی شوند.

۵. اجتناب از انجام کارهای دشوار

نوجوانان و بزرگ‌سالان مبتلا به این اختلال، اغلب برای تکمیل پروژه‌هایی که نیاز به تلاش ذهنی مداوم دارند، مانند تکالیف طولانی یا بررسی اسناد و پرکردن فرم‌ها، مشکل دارند.

۶. گم‌کردن مکرر وسایل

گم‌کردن مکرر وسایل مهم مانند کلید، عینک، تلفن همراه و وسایل مدرسه ممکن است نشانه اختلال کم توجهی در کودکان یا بزرگ‌سالان باشد.

۷. حواس‌پرتی

ممکن است در کلاس درس، حواس کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی به‌راحتی با محرک‌های خارجی پرت شود. اختلال کم توجهی در بزرگسالان هم باعث می‌شود با عوامل محرک به‌راحتی از کاری که در حال انجامش بودند، منحرف شوند.

۸. فراموشی

کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی ممکن است بی‌حوصله یا بی‌علاقه به فعالیت‌های کلاس به نظر بیایند. آنها مستعد رؤیاپردازی یا فراموشی هستند و ممکن است آهسته کار کنند و کارشان را کامل انجام ندهند.

علائم این اختلال در کودکان، نوجوانان و بزرگ‌سالان مشابه‌اند، اما ممکن است در طول زمان تغییر کنند. کودکان ممکن است بیشتر تحت‌تأثیر علائم بیش‌فعالی قرار بگیرند. این علائم ممکن است زمانی که کودکان در محیط مدرسه هستند، ملموس‌تر و مخرب‌تر شوند.

بسیاری از افراد همچنان از عبارات ADD و ADHD به‌جای هم استفاده می‌کنند، اما مهم است که بدانیم این دو یکسان نیستند.

DSM-5 در حال حاضر ADHD را به ۳ زیرمجموعه تقسیم کرده است: نوع کم‌توجه (ADD)، نوع بیش‌فعال-تکانشی و نوع ترکیبی.

از سال ۱۹۹۴، پزشکان از واژه ADHD برای توصیف هر دو زیرگروه بیش‌فعال و کم‌توجه ADHD استفاده می‌کنند. بااین‌حال، برخی از افراد همچنان از اصطلاح ADD برای بیان وضعیتی استفاده می‌کنند که شامل بیش‌فعالی نمی‌شود.

ADD (نوع کم‌توجه ADHD) علائم متفاوتی با دو نوع دیگر دارد. مثلا کودکانی که به ۲ نوع دیگر ADHD مبتلا هستند، مشکلات رفتاری را بیشتر بروز می‌دهند. کودکان مبتلا به نوع کم‌توجه ADHD معمولا در مدرسه رفتار خاصی ندارند. حتی ممکن است در کلاس ساکت بنشینند، اما به این معنا نیست که مشکلی ندارند. تمرکزکردن برای این کودکان واقعا سخت است. علاوه بر این، همه کودکان مبتلا به ADD شبیه هم نیستند.

کودکان مبتلا به نوع ترکیبی ADHD علائم متعددی از نوع بیش‌فعال- تکانشی و نوع کم‌توجه دارند.

تشخیص

اگر شک کرده‌اید که فرزندتان ADHD دارد، با مشاور مدرسه، معلم یا پزشک درباره درمان مناسب صحبت کنید. مداخله زودهنگام می‌تواند تضمین کند که کودکتان دچار اختلالات کمتری شود.

ممکن است متخصص اطفال شما را به روان‌شناس کودک ارجاع بدهد. روان‌شناس کودک با انجام تست‌هایی می‌سنجد که کودک شما ADHD دارد یا خیر و اگر دارد، در کدام طیف قرار می‌گیرد.

تشخیص ADHD کم‌توجه (ADD)

برای تشخیص این نوع، فرد باید ۶ علامت از این ۹ علامت را داشته باشد:

مشکل تمرکزکردن و حفظ توجه دارد؛

به جزئیات توجهی نمی‌کند؛

سازمان‌دهی وظایف و فعالیت‌ها برای او مشکل است؛

معمولا وسایلش را گم می‌کند؛

اغلب به نظر می‌رسد که به حرف گوش نمی‌دهد؛

به‌راحتی حواسش پرت می‌شود؛

فراموش‌کار است؛

از کارهای مستلزم تلاش ذهنی مداوم اجتناب می‌کند؛

نمی‌تواند درست از دستورالعمل‌ها پیروی کند.

تشخیص ADHD بیش‌فعالی- تکانشی

این نوع از ADHD با رفتار بیش‌فعال و تکانشی مشخص می‌شود. برای تشخیص، فرد باید ۶ مورد از علائم زیر را داشته باشد:

بی‌قراری دست‌ها و پاها یا تکان‌دادن آنها در حالت نشسته؛

دویدن نامناسب یا احساس بی‌تابی؛

مشکل در انجام فعالیت‌های بی‌سروصدا؛

حرکت و جنب‌وجوش زیاد دائمی؛

زیاد حرف‌زدن؛

نسنجیده جواب‌دادن؛

مشکل‌داشتن با نوبتی‌ استفاده‌کردن از وسایل؛

دشواری یک جا نشسته؛

قطع‌کردن مداوم حرف دیگران.

تشخیص ADHD نوع ترکیبی

این نوع ADHD شامل علائم هر دو نوع است. برای تشخیص این نوع ADHD، فرد باید ۶ مورد یا بیشتر از علائم اختلال کم‌توجهی و ۶ مورد یا بیشتر از علائم بیش‌فعالی-تکانشی را داشته باشد.

درمان

هیچ درمانی برای ADHD وجود ندارد، اما برخی راهکارها به مهار علائم و بهبود عملکرد روزانه کودکان کمک می‌کنند. درمان اختلال کم توجهی معمولا شامل مصرف داروها، مداخلات رفتاری یا ترکیبی از این دو است. نوع درمان به علائم و نیازهای فرد بستگی دارد.

۱. داروها

اختلال بیش فعالی کم توجهی معمولا با یکی از این ۳ نوع دارو بهبود می‌یابد:

محرک‌های روانی؛

داروهای ضدافسردگی؛

داروهای غیرمحرک.

محرک‌های روانی بر انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز اثر می‌گذارند و ممکن است انرژی و هوشیاری فرد را افزایش بدهند. محرک‌های روانی شامل آمفتامین‌هایی مانند آدرال و متیل‌فنیدات‌هایی مانند ریتالین و کنسرتا هستند.

داروهای ضدافسردگی هم بر انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز اثر می‌گذارند و ممکن است به بهبود خلق‌وخو و توجه کمک کنند. داروهای ضدافسردگی رایجی که برای اختلال کم توجهی تجویز می‌شوند بوپروپیون و ونلافاکسین هستند.

ممکن است داروهای غیرمحرک برای کسانی که با مصرف داروهای محرک دچار عوارض جانبی می‌شوند، مفید باشند. این داروها عبارت‌اند از اتوموکستین، ویلوکسازین و گوانفاسین که به تنظیم احساسات و بهبود تمرکز کمک می‌کنند.

این داروها هم مانند هر داروی دیگری عوارض جانبی دارند. محرک‌های روانی، ضدافسردگی‌ها و غیرمحرک‌ها می‌توانند باعث عوارضی مثل سرگیجه، کاهش اشتها و ناراحتی معده شوند. اگر متوجه شدید کودکتان علائم غیرعادی دارد، حتما به پزشک مراجعه کنید.

۲. مدیریت رفتار

بیشتر پزشکان و روان‌شناسان کودک پیشنهاد می‌کنند که در کنار مصرف دارو، برنامه مداخله رفتاری هم اجرا شود تا کودک مهارت‌های سازگاری را بیاموزد و رفتارهای تکلیف‌گریز و بی‌توجهی‌اش کاهش یابند. در این برنامه معمولا ترکیبی از روش‌های مختلف استفاده می‌شود، از جمله:

رفتاردرمانی: درمانگر معمولا با شما و فرزندتان ملاقات می‌کند. در این جلسه درمانگر با کودک ارتباط برقرار می‌کند و ممکن است فعالیتی را برای کمک به بیان احساساتش به او یاد دهد.

آموزش مدیریت رفتار به والدین: این جلسه برای والدین کودکان زیر ۱۲ سال توصیه می‌شود. درمانگر به والدین آموزش می‌دهد تا تغییرات رفتاری فرزندشان را درک کنند و به آنها مکانیسم‌های مقابله‌ای سالمی را برای مقابله با احساسات کودکشان آموزش می‌دهد.

مداخلات رفتاری در مدرسه: این مداخلات ممکن است شامل مواردی مانند دادن زمان اضافی در آزمون‌ها، دادن زمان استراحت اضافی، تغییر محیط آنها و تکالیف خاص باشد.

مداخلات رفتاری با هم‌سالان: با این رویکرد، درمانگر یا متخصص آموزش‌دیده گروهی از کودکان را در فعالیت‌هایی مشارکت می‌دهد که به آنها نحوه تعامل سازنده با هم‌سالان خود را آموزش می‌دهد. در این رویکرد مهارت‌هایی مانند برقراری مکالمه درست، مقابله با مسخره‌کردن و دوست‌یابی آموزش داده می‌شود.

ممکن است برنامه‌های مداخله رفتاری در درازمدت مزیت‌هایی داشته باشند، زیرا این سازگاری‌ها ممکن است منجر به بهبود پایدار تمرکز شود که دارو نمی‌تواند فراهمش کند.

طبق تحقیقات، انجام تمرینات بدنی منظم باعث بهبود خلق‌وخو و توجه و عملکرد اجرایی بزرگ‌سالان و کودکان مبتلا به ADHD می‌شود. رژیم غذایی نیز ممکن است در مدیریت رفتارهای ADHD نقش داشته باشد. طبق تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده‌اند، غذای سرخ‌شده، قندهای افزوده‌، نمک و مواد مصنوعی ممکن است مشکلات رفتاری و توجه را بدتر کنند.