تکاپوی سعودی برای صعود نفت

روند نزولی بهای طلای سیاه که از نخستین روز کاری هفته گذشته آغاز شد و در روز چهارشنبه گذشته بهای شاخص نفت خام برنت را به کمترین سطح در هفت ماه گذشته رساند؛ روز پنجشنبه با ارسال سیگنال‌هایی از سوی عربستان سعودی متوقف شد. بر اساس گزارش‌های موجود، نفت خام که از ناحیه تشدید جنگ تجاری آمریکا و چین و کاهش ارزش یوآن در برابر دلار افت‌های پی‌درپی را در هفته گذشته تجربه کرده بود، روز پنج‌شنبه برای نخستین بار در هفته کاری گذشته احیا شد. به گزارش بلومبرگ، مقامات نفتی عربستان سعودی در این روز اعلام کردند سطح صادرات روزانه نفت خام این کشور را در ماه سپتامبر کمتر از هفت میلیون بشکه در روز نگه خواهند داشت. آن‌ها همچنین نفت خام کمتری را نسبت به درخواست مشتریان این کشور به آن‌ها اختصاص خواهند داد. این تصمیم عربستان باعث شد بهای طلای سیاه از کمترین سطح قیمتی در هفت ماه گذشته به مسیر رشد بازگردد. اعلام این خبر از سوی مقامات بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در اوپک پیش‌بینی‌های بدبینانه آژانس بین‌المللی انرژی از میزان رشد تقاضای نفت خام در سال جاری را تحت تاثیر قرار داد. طبق گفته مقامات آگاه در عربستان سعودی، پادشاهی عربستان افت مداوم قیمت نفت را تحمل نخواهد کرد و برای توقف آن تمام گزینه‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد؛ مانند آنچه حالا در رابطه با کاهش تولید و عرضه شاهد آن هستیم. تلاش سعودی‌ها برای حفظ قیمت نفت در بازار پیش از این نیز سابقه داشته است، با این حال این بار شدت گرفتن جنگ تجاری آمریکا و چین شرایط را برای این کشور وابسته به نفت دشوارتر کرده است. چشم‌انداز این دشواری را در گزارش‌هایی که از سوی آژانس بین‌المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا منتشر شده می‌توان مشاهده کرد. طبق گزارش آژانس، سیاست کاهش تولید برای حفظ قیمت‌ها به صورت موقت اثرگذار است، زیرا سال آینده شاهد ورود نفت تولید شده از سوی کشور‌های غیرعضو اوپک به بازار خواهیم بود.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز تازه‌ترین پیش‌بینی‌های قیمتی‌اش از بهای نفت در نیمه دوم سال جاری میلادی را کاهش داده است. طبق گزارش EIA، پیش‌بینی این سازمان از قیمت شاخص نفت خام برنت در شش ماهه دوم ۲۰۱۹ حدود ۴ درصد کاهش داشته و از ۶۷ دلار به ۶۴ دلار رسیده است. تازه‌ترین پیش‌بینی قیمتی از نفت خام آمریکا نیز از سوی این سازمان ۵/ ۵ درصد کاهش داشته و از ۶/ ۶۱ به ۳/ ۵۸ دلار بر بشکه رسیده است. با وجود این پیش‌بینی‌ها کار عربستان برای حفظ تعادل در بازار نفت، دشوارتر از هر زمان دیگری خواهد بود. هر بشکه نفت خام برنت روز گذشته و تا لحظه تنظیم این خبر (ساعت ۱۷ به وقت تهران) با رشد ۷۷ سنتی روی ۱۵/ ۵۸ دلار بر بشکه قرار گرفت. نفت خام آمریکا نیز ۵۲ سنت رشد قیمت داشت و ۰۶/ ۵۳ دلار بر بشکه قیمت‌گذاری شد.

تلاش سعودی برای حفظ قیمت نفت

پس از شوکی که تشدید جنگ تجاری آمریکا و چین طی هفته گذشته برای بازار‌های جهانی از جمله نفت به همراه داشت و به نگرانی از درگرفتن یک جنگ ارزی میان دو غول اقتصادی دنیا دامن زد، عربستان وارد میدان شد تا از نقش خود به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت خام دنیا در جهت حفظ قیمت‌ها استفاده کند. بر این اساس آرامکو (شرکت ملی نفت عربستان سعودی) طبق اعلام مقامات این کشور، در ماه آینده میلادی در مجموع ۷۰۰ هزار بشکه کمتر از چیزی که مشتریان نفت خام این کشور درخواست داده‌اند، به آن‌ها عرضه خواهند کرد. همچنین طبق آنچه برخی مقامات سعودی اعلام کرده‌اند، تولید روزانه نفت خام این کشور نیز در سپتامبر کمتر از ماه جاری میلادی برنامه‌ریزی شده است. سپتامبر ماهی است که با شروع آن، طبق دستور رئیس‌جمهوری آمریکا، بر ۳۰۰ میلیارد دلار دیگر از کالا‌های صادراتی چین به آمریکا افزایش تعرفه ۱۰ درصدی اعمال خواهد شد. حالا به نظر می‌رسد عربستان قصد دارد با کاهش بیشتر تولیداتش، دخالت‌های نابجای ترامپ در مسائل اقتصادی را که در حال تبدیل شدن به چالشی جهانی است، خنثی کند، اما مشخص نیست سعودی‌ها تا چه میزان توان مقابله با تصمیمات اقتصادی متحد غربی خود را دارند.

به گفته یکی از منابع آگاه، عربستان قصد دارد برای ماه آینده میلادی ۳۰۰ هزار بشکه در روز نفت کمتری به مشتریانش در آمریکای شمالی ارسال کند. آن‌طور که این منبع آگاه به بلومبرگ گفته است؛ میزان کاهش عرضه به اروپا بزرگ‌تر خواهد بود این در حالی است که خریداران آسیایی با کاهش عرضه‌ای به مراتب کوچک‌تر روبه‌رو خواهند بود. تصمیم اخیر عربستان در حالی است که تولیدات آن‌ها پیش از این و تحت تاثیر قرارداد مشترک کاهش تولید با کشور‌های غیرعضو اوپک، به بیش از سقف تعیین شده برای این کشور کاهش یافته بود. به این ترتیب در حالی که عربستان سعودی می‌توانست برای پاسخگویی به نیاز مشتریان تولیداتش را حدود ۳/ ۱۰ میلیون بشکه در روز نگه دارد، تصمیم گرفته است تولید و صادراتش را سرکوب کند. بر اساس آخرین گزارش ماهانه اوپک از تولیدات اعضای این سازمان، عربستان در ماه ژوئن روزانه ۸۱۳/ ۹ میلیون بشکه در روز تولید داشته است.

بهای شاخص نفت خام برنت در انتهای معاملات روز پنج‌شنبه و تحت تاثیر اخبار منتشر شده از سوی عربستان، ۲/ ۳ درصد رشد قیمت داشت. این رشد در شرایطی رقم خورد که روز چهارشنبه میزان افت بهای این شاخص، ۷/ ۴ درصد بوده است. روز گذشته نیز تا لحظه تنظیم این گزارش، برنت رشد بیش از یک درصدی داشت. با این حال این شاخص هنوز کمتر از ۶۰ دلار بر بشکه قیمت دارد این در حالی است که یک هفته پیش از این، برنت در بیشترین حالت ممکن روی ۶۵ دلار بر بشکه ایستاده بود. در چنین شرایطی نتایج نشست سران اوپک پلاس در تاریخ ۹ سپتامبر که در ابوظبی برگزار خواهد شد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

چشم‌انداز تاریک تقاضا

در شرایطی که سعودی‌ها حداکثر توان خود را به کار بسته‌اند تا آثار منفی نگرانی از عواقب جنگ تجاری آمریکا با چین را خنثی کنند، نشانه‌های ناامیدکننده‌ای از نتایج این جنگ در قالب پیش‌بینی‌هایی از سوی سازمان‌های معتبر مشاهده می‌شود. آژانس بین‌المللی انرژی به عنوان یکی از سازمان‌های مطرح بین‌المللی به تازگی پیش‌بینی‌اش از رشد تقاضا را بار دیگر کاهش داده و اعلام کرده است «رشد تقاضای نفت خام به کمترین سطح از بحران اقتصادی ۲۰۰۸ به این سو رسیده است.» این گزارش که روز گذشته از سوی آژانس منتشر شد؛ کند شدن رشد جهانی اقتصاد و شدت گرفتن جنگ تجاری میان آمریکا و چین را علت اصلی این اتفاق اعلام کرده است. در بخشی از این گزارش تاکید شده است: شرایط ممکن است از چیزی که حالا هست نیز بدتر شود، تقاضای جهانی نفت خام در نیمه نخست ۲۰۱۹ بسیار کند بوده است. طبق اعلام IEA در مقایسه با ماه مشابه در سال گذشته میلادی، تقاضای جهانی نفت خام ۱۶۰ هزار بشکه در روز در ماه مه کاهش داشته است. از ماه ژانویه تا مه، مجموعا تقاضای روزانه نفت خام ۵۲۰ هزار بشکه در روز رشد داشته که از سال ۲۰۰۸ به این سو، کندترین رشد تقاضا برای این بازه زمانی شناسایی شده است. آژانس بین‌المللی انرژی چشم‌انداز مذاکرات سیاسی چین و ایالات متحده آمریکا را بدتر از قبل ارزیابی می‌کند و در همین راستا انتظار دارد فعالیت‌های تجاری کاهش یابد؛ اتفاقی که به رشد تقاضای نفت خام ضربه می‌زند.

IEA همچنین پیش‌بینی قبلی‌اش از رشد تقاضا در ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ را مورد بازنگری قرار داده و به ترتیب به ۱/ ۱ میلیون و ۳/ ۱ میلیون بشکه در روز کاهش داده است. این سازمان در عین حال چین را به عنوان تنها منبع اصلی رشد تقاضای ۵۰۰ هزار بشکه‌ای در نیمه نخست امسال معرفی کرده است. به این ترتیب رشد تقاضا در ایالات متحده آمریکا و هند به عنوان دو منبع مهم دیگر در بازار نفت، از ژانویه تا ژوئن تنها ۱۰۰ هزار بشکه در روز بوده است. آژانس بین‌المللی انرژی در مجموع چشم‌انداز رشد تقاضا را شکننده و احتمال کاهش آن را بیشتر از رشد آن می‌بیند. در نهایت IEA تلاش کشور‌های عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش تولید و حفظ تعادل بازار را موقت می‌داند، زیرا از نگاه این سازمان، رشد تولید کشور‌های غیرعضو اوپک در سال آینده میلادی ۲/ ۲ میلیون بشکه در روز خواهد بود که به معنای قرار گرفتن عرضه نفت خام در شرایطی «بسیار خوب» است. به این ترتیب باید دید تصمیم اخیر سعودی‌ها برای کاهش بیشتر تولیدات، تا چه زمان بر بازار نفت اثرگذار خواهد بود.