«رمزارزها» در ایران: تجارت خارجی «آری»؛ مبادله داخلی «نه»/ منتظر تصمیم جدید بانک مرکزی و شورای عالی پولشویی باشیم؟

تحریریه پارسینه - گروه اقتصادی: بازار رمزارز‌ها در ایران و جهان، ناگهان به شدت بزرگ شده و پیش بینی‌هایی هم هستند که می‌گویند این بازار حتی بزرگ‌تر هم خواهد شد. با این همه، نهاد‌های رسمی پولی و بانکی در ایران، هنوز هم بر سر پذیرش واقعیت‌های این حوزه مقاومت می‌کنند. در تازه‌ترین مورد، در حالی که مبادله رمزارز‌ها در داخل کشور ممنوع اعلام شده، خبر‌هایی به گوش می‌رسد که استفاده از رمزارز‌ها برای تجارت خارجی به زودی مجاز اعلام خواهد شد.

سال ۲۰۲۰ میلادی (تقریباٌ مطابق با سال ۱۳۹۹ شمسی) تا این لحظه مهم‌ترین سال برای رمرزارز‌ها در سطح جهان بوده است. قیمت بیت کوین، به عنوان مهم‌ترین رمزارز جهانی، در این سال به شدت اوج گرفت و بروز همه گیری کرونا هم این شرایط را تشدید کرد.

از آن سو، ورود چهره‌های مشهوری همچون «ایلان ماسک»، ابرثروتمند آمریکایی به حوزه رمزارز هم بر جذابیت این بازار در سطح جهانی افزود و در ایران هم، خروج سرمایه‌ها از بورس به سمت بازار رمزارزها، از جمله خبر‌های پر بازتاب در ماه‌های اخیر بود.

همزمان، جنجال‌هایی هم رخ داد. کمبود شدید برق در تابستان سال ۱۳۹۹ و ارتباطی که به نظر می‌رسید میان کمبود برق و سهمِ مزارع استخراج بیت کوین از این موضوع وجود داشت، مدتی در صدر خبر‌ها بود. حتی گفته می‌شد چینی‌ها به دلیل قیمت پایین برق در ایران، مزارع بسیار بزرگ تولید بیت کوین در استان‌هایی مانند کرمان راه اندازی کرده اند و تولید رمزارز در خانه ها، مدارس و مزارع کشاورزی هم مساله ساز شده است.

رمزارز برای واردات؛ ایران هم موضوع را به رسمیت شناخت

در این میان، دولت و نهاد‌های رسمی ایران هم با وجود مقاومتی که در سال‌های اخیر در مورد موضوع رمزارز‌ها نشان داده اند، کم کم به سمت پذیرش واقعیت حرکت کرده اند. ابتدا گفته می‌شد استخراج و استفاده از رمزارز‌ها در ایران به کلی ممنوع است.

کمی بعد، اما وزارت صمت، این ممنوعیت را لغو کرد و دستورالعمل‌هایی برای نظارت بر این حوزه منتشر کرد. از آن سو، محمدرضا مانی یکتا، معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی هم در اسفندماه سال ۱۳۹۹، اعلام کرد که براساس قانون شورای عالی مبارزه با پولشویی و مصوبه هیئت دولت در سال ۱۳۹۸، مبادله رمز ارز‌ها در کشور ممنوع است.

با این حال، و با وجود ممنوعیتی که ظاهراً هنوز هم در مورد مبادله بیت کوین در داخل کشور وجود دارد، بانک مرکزی به تازگی از امکان مبادله رمزارز‌های تولید شده در داخل برای تجارت در سطح بین المللی خبر داده است.

بر این اساس، در فروردین ماه سال جاری، بانک مرکزی ایران اعلام کرد که به زودی مجوز واردات کالا با رمزارز‌های تولیدشده داخلی را از طریق بانک‌ها و صرافی‌های مجاز صادر خواهد کرد و قرار است آیین نامه مرتبط با آن را در شورای عالی پولشویی به تصویب برساند. مسئولان بانک مرکزی همچنین اعلام کردند که ایران به زودی وارد باشگاه دارندگان ارز دیجیتال ملی هم می‌شود. این مورد اخیر، تلاشی بود که پیش از این، از سوی کشور‌هایی مانند «سوئد» و «چین» هم انجام شده و منظور از آن این است که خودِ بانک مرکزی کشورها، یک رمزارز اختصاصی تولید کند.

ایران؛ یکی از کشور‌های پیشرو در حوزه رمزارز

این، اما در حالی است که ایران، یکی از کشور‌هایی است که بیشترین سهم را از بازار رمزارز‌ها در سطح بین المللی دارند. علیرضا هادی، مدیرکل دفتر تامین مالی و امور طرح‌های وزارت صمت به تازگی خبر داده که بین ۴ تا ۶ درصد از رمزارز‌های جهان در ایران استخراج و تولید می‌شوند.
این در حالی است که اگر ابعاد جمعیتی ایران را در نظر بگیریم، سهم ایران از این بازار، علی القاعده، باید حدود یک درصد باشد، چرا که جمعیت ایران اکنون حدود یک درصد از مجموع جمعیت جهان است.

با این همه، همین مقام وزارت صمت می‌گوید استفاده از رمزارز‌ها در تجارت خارجی کشور کارآیی چندانی ندارد، چرا که «ابعاد و اندازه رمزارز‌های تولید داخل، حدود ۲۰۰ هزار دلار تخمین زده می‌شود، که ابعاد بزرگی نیست و حتی نمی‌تواند به نیاز یک روزِ «سامانه نیما» پاسخگو باشد.»

به گفته مدیرکل دفتر تامین مالی و امور طرح‌های وزارت صمت، هر چند استفاده از ارز‌های دیجیتال در حوزه تجارت کشور مفید خواهد بود، میزان رمزارز استخراج شده در کشور چندان زیاد نیست. این مقام مسئول همچنین به ایلنا گفته بود:در مجموع ۲ هزار و ۳۳۳ فقره جواز تاسیس و ۱۵ فقره پروانه بهره برداری برای رمزارز‌ها در کشور صادر شده این در حالی است که آمار استخراج ۴ تا ۶ درصد از رمزارز جهان در ایران، مربوط به بخش استخراج غیر‌رسمی و زیرزمینی است.