آیا زلزله به آثار تاریخی بوشهر آسیب زد؟

شهر «شنبه» با قلعه‌ی قاجاری «داراب‌خان» و شهر «کاکی» با مسجدجامع قاجاری‌اش چند روز پیش با زلزله لرزیدند. هرچند این دو بنای تاریخی هر کدام دارای شاخصه‌های خاص معماری و با ارزش بودند‌، ولی اگر با یک نگاه بدبینانه و گسترده‌تر به این اتفاق نگاه شود که این رخداد طبیعی گستره‌ی وسیع‌تری از استان بوشهر را دربر گرفته بود به جز خسارت مالی و جانی زیادی که به دنبال داشت نابودی هویت تاریخی این استان که خود گستره‌ی وسیعی از تاریخ کشور را در بر می‌گیرد به دنبال داشت.

بهروز مرباغی - کارشناس معماری و شهرسازی و نویسنده‌ی کتاب «بن‌مایه‌های نوین در معماری بوشهر» - درباره‌ی وضعیت آثار تاریخی بوشهر به خبرنگار ایسنا گفت: عمارت‌ها و بناهای بافت تاریخی بوشهر از نظر استحکام‌بخشی مانند یکدیگر نیستند؛ استحکام برخی ساختمان‌ها به اندازه‌ای است که حتا با زلزله‌ای شش ریشتری آسیب نمی‌بینند؛ ولی برخی دیگر از بناهای تاریخی با یک تکان کوچک از بین می‌روند.

وی افزود: به‌دلیل استفاده از مصالحی که با اقلیم منطقه سازگار است، برخی عمارت‌ها با یک مرمت ساده به‌گونه‌ای پابرجا و استوار می‌مانند که حتا یک زلزله‌ی شش ریشتری هم آن‌ها را از پا نمی‌اندازد. سقف این‌گونه بناها معمولا سبک است، ولی متأسفانه برخی عمارت‌های تاریخی ارزشمند که به حال خود رها شده‌اند، با یک پس‌لرزه دو ریشتری کاملا از بین می‌روند.

مدیر طرح ملی مستندسازی خانه‌های تاریخی نیز با اشاره به این‌که بیشتر خانه‌های تاریخی در بوشهر و مناطق زلزله در طول سال‌های گذشته تخریب و نابود شده‌اند، به خبرنگار ایسنا گفت: به‌دلیل استفاده از مصالح جدید و وام‌هایی که بنیاد مسکن در سال‌های گذشته به مردم داد،‌ آن‌ها خانه‌های تاریخی خود را تخریب کردند و خانه‌هایی با مصالحه امروزی ساختند.

علیرضا گل‌گلی با تأکید بر این‌که بیشتر از این‌که نگران بلایای طبیعی برای تخریب آثار تاریخی باشیم باید نگران زلزله‌های انسانی و مدیریتی در شهرها باشیم، معتقد است: استحکام‌بخشی بناهای تاریخی تخریب زیادی را در بافت‌ها به‌دنبال دارد. در حالی که مرمت اصولی می‌تواند جلوی هر نوع تخریب را در این بافت‌ها بگیرد.

وی با تأکید بر این‌که بافت تاریخی، بافت فرسوده نیست ادامه داد: استحکام‌بخشی یک بنای تاریخی اگر به‌عنوان مرمت اصولی در بافت تاریخی باشد حتا جلوی تخریب را می‌گیرد. در بافت تاریخی بوشهر تخریب‌های زیادی صورت می‌گیرد که در این زمینه باید نظام کلان مدیریتی برای حفاظت از این بافت‌ها وارد کار شود.

او اضافه کرد:‌ متأسفانه امروزه این‌گونه مطرح می‌شود که در بافت‌ها و خانه‌های تاریخی نمی‌توان زندگی کرد و این‌گونه بناها قابل زندگی نیستند؛ اما باید در نخستین مرحله، این دید را از بین برد.