شیخ دیپلمات ایران لحن جدیدی را وارد مذاکرات هسته‌ای کرد

با وجود نشانه‌های چشمگیر انقلابی بودن حسن روحانی، اکنون این ربع قرن با حضور و ارتباط وی با برنامه هسته ای ایران، گذشت. آقای روحانی، به عنوان تنها ناظر بر تعاملات هسته ای ایران در سال های 2003 تا 2005 که طی آن ایران، غنی سازی اورانیوم را متوقف کرد، با عنوان «شیخ دیپلمات» شناخته و همتایان اروپایی خود را به عنوان یک مذاکره کننده هوشمند و توانا تحت تاثیر قرار داد.

جک استراو، وزیر خارجه سابق بریتانیا، هفته گذشته در مطلبی در روزنامه تلگراف، نوشت: روحانی طبیعتا با ادب و قابل احترام است. وی انسان بی پرده ای است و تعامل با وی واقع بینانه است-اما وی به شدت از ایران، مردم آن و انقلاب اسلامی، محافظت می کند. آقای استراو اکتبر سال 2003 را یادآوری می کند، زمانی که وی و وزرای خارجه آلمان و فرانسه برای توافق هسته ای به تهران سفر کردند.

استراو در این باره می نویسد: ما شاهد آن بودیم که روحانی با «محمد خاتمی» رئیس جمهور ایران و مهمتر از همه «مقام معظم رهبری» برای کسب آزادی بیشتر برای مانور در تماس تلفنی بود. این نشان دهنده انعطاف پذیری تاثیرگذار وی است. پس از یک دوره مذاکرات سخت، ما به توافق رسیدیم.بیانیه تهران.

تاریخ هسته ای ایران، از آن جهت حیاتی است که وعده های روحانی در زمینه «میانه روی» و «اشتی با روباط خصمانه غرب» را درک کنیم.

در پایتخت کشورهای اروپایی و آمریکا، شک و تردیدها درباره تغییرات یک شبه عمیق تر شد. گروه 1+5 شامل (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و آلمان) به مدت یک سال و نیم -اغلب بی ثمر- با ایران در ارتباط بودند.

روحانی متعهد به آن شد که ایران در گفت وگوهای هسته ای با گروه 1+5 پویاتر خواهد بود و تاکید کرد که آماده شفافیت بیشتر در زمینه برنامه هسته ای ایران برای کاهش نگرانی های غرب است که ادعا می کنند ایران به دنبال تولید سلاح اتمی است. وی همچنین در این موضوع شفاف سازی کرد که مطالبات اساسی ایران، از جمله به رسمیت شناختن حق برخورداری از غنی سازی صلح آمیز هسته ای و برداشته شدن تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای ایران، تغییری نخواهد کرد.

سید حسین موسویان، یکی از اعضای سابق تیم مذاکره کننده ایران در زمینه برنامه هسته ای، در این باره گفت: اکنون شانس «حرکت از فضای تقابل به فضای همکاری» به وجود آمده است. اظهارنظرهای تحریک آمیز محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران عملا قدرت های جهانی را به حرکت در مسیر تحریم ها وا داشت و سعید جلیلی، مذاکره کننده کنونی در پرونده هسته ای ایران با غرب نیز به عنوان شخصی غیرقابل انعطاف در این مذاکرات مورد انتقاد قرار می گرفت.

موسویان در ادامه در این باره، گفت: استراتژی روحانی، به درستی بر همکاری، تعامل و منافع مشترک و از بین بردن خصومت ها، و حل هر مشکلی در مسیر صلح آمیز آن، مبتنی است. موسویان، روحانی را به عنوان یک متفکر استراتژیک، کسی که پیش از تصمیم گیری با همه مشورت می کند و از جنبه های مختلف استدلال می کند، خواند.

تندروها در ایران رویکردهای آشتی جویانه روحانی را مورد حمله قرار داده و وی را به تعلیق غنی سازی در سال 2004 در قبال هیچ چیزی که منجر به از سرگیری غنی سازی در اواسط سال 2005 میلادی شد، متهم می کنند. محمد البرادعی، رئیس وقت آژانس انرژی اتمی سازمان ملل، گفت: توافق روحانی با انگلیس، فرانسه و آلمان اساسا تحت فشار آمریکا صورت گرفت.

البرادعی در خاطرات خود در سال 2011 نوشت: ایران «به سرعت حرکت کرد» و در طی یک هفته غنی سازی را معلق کرد. اما این توافق چند ماه بعد به دلیل آنکه «پیشنهاد ارائه شده از سوی کشورهای اروپایی شامل منافع کمتری نسبت به مذاکرات صورت گرفته در توافق پاریس بود...و فقط شامل پیشنهاد ناچیزی بود اما لحن آن به شدت سایه دار شده بود و به مرز متکبرانه رسیده بود» با شکست مواجه شد.

با این حال، روحانی در سخنرانی در شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 2004 توضیحاتی در این باره ارائه کرد و گفت که چگونه در طول زمان مذاکرات هسته ای ایران در دوران حضور وی، کار تبدیل اورانیوم همزمان در حال گسترش نیز بود.

وی در ادامه می افزاید: در حالی که ما داشتیم با اروپایی‌ها در تهران گفت‌وگو می کردیم،بخش هایی از تجهیزات تاسیسات اصفهان را نصب می کردیم و با ایجاد یک محیط آرام قادر به تکمیل کار در اصفهان بودیم. روحانی در ادامه درباره عمق بی اعتمادی متقابل سخت گفت و گفت: آنها بر این باور بودند که ما به دنبال فریب آنها هستیم و ما نیز همین گونه فکر میکردیم، آنها می خواهند ما را فریب دهند و در نهایت تقلب کنند. بنابراین، ما باید اعتمادسازی می کردیم گام به گام و در عمل.

در سخنانی جالب توجه، روحانی می گوید: در نهایت، ما-اروپایی ها و ما-ممکن است سازش کنیم، مواردی را در کمتر از 100 درصد بپذیریم و به توافق دست پیدا کنیم.

روحانی قطع به یقین، مذاکره کننده هسته ای جدیدی را برای جایگزینی با سعید جلیلی، پس از انتقاداتی که متوجه تیم فعلی مذاکره کننده است، انتخاب خواهد کرد. «علی اکبر صالحی» وزیر خارجه ایران و رئیس سابق سازمان انرژی اتمی که مدرک دکترا را در رشته مهندسی هسته ای از دانشگاه ام آی تی، در اختیار دارد، گزارش شده است که در لیست اسامی افراد احتمالی برای جایگزینی جلیلی قرار دارد.

با این حال، بعید به نظر می رسد که مذاکره کنندگان 1+5 به طور یکسان به اطمینان دست پیدا کنند. همانند دیگر مقام های ایرانی، روحانی به طور علنی تلاش ایران برای کسب سلاح هسته ای را رد کرده است اما قویا درباره حق ایران برای دستیابی به انرژی هسته ای سخن به میان آورده است..پس از سال ها دست و پنجه نرم کردن با موضوع هسته ای و همچنین نوشتن خاطرات خود در ایتباره دیپلماسی هسته ای در یک هزارو 200 صفحه، تفکرات روحانی نسبتا شناخته شده هستند.

منبع: نامه نیوز